Wanneer is de winter nou eens voorbij?

Wanneer is die winter nou eens voorbij? Die vraag beginnen veel mensen vanaf eind januari te stellen. De dagen worden eind januari zichtbaarder langer, daardoor gaan veel mensen naar de lente verlangen. Maar de temperaturen kunnen juist in deze periode vaak ronduit winters zijn, en ook in februari kan er zich met gemak nog een echte strenge winter aandienen. Veel mensen die verlangen naar de lente zijn misschien een tikje ongeduldig, een meteorologische winter van drie maanden hoort nu eenmaal gewoon bij de seizoenen. De maandgemiddelden van het KNMI laten temperaturen over langjarige periodes zien, op basis daarvan kunnen lenteliefhebbers snel inzien of een verlangen naar de lente in januari of in februari realistisch is of niet.

Wat duurt de winter toch lang!

Een jaar heeft twaalf maanden en vier seizoenen. Deze seizoenen kunnen verdeeld worden in twee periodes van elk drie maanden met gematigde temperaturen, namelijk de meteorologische lente en herfst. Deze periodes lopen respectievelijk van 1 maart tot 1 juni, en van 1 september tot 1 december. Daarnaast is er een warme meteorologische zomer, deze loopt van 1 juni tot 1 september. En er is een koude meteorologische winter, deze loopt van 1 december tot 1 maart. En juist in deze meteorologische winter gaat het gevoelsmatig vaak mis, de periode duurt net als de andere periodes precies drie maanden, maar veel mensen hebben toch het idee dat deze periode een maand te lang duurt. Dit komt doordat de dagen vanaf eind januari al merkbaar langer licht aan het worden zijn, dit roept bij veel mensen een soort pril lentegevoel op. Zodoende zijn veel mensen eind januari wel klaar met de winter en mag de lente van hen zijn intrede doen. Helaas loopt de temperatuur in het algemeen achter op de daglengtes en zal iedereen het geduld moeten opbrengen totdat de meteorologische en ook de astronomische winter (deze loopt van 21 of 22 december tot 20 of 21 maart) is afgelopen.

Cijfers langjarig gemiddelden van het KNMI

Het KNMI heeft mooie cijfers van het zogenaamde langjarig gemiddelde. Deze cijfers geven de gemiddelde temperatuur weer over de afgelopen 30 jaar, per maand weergegeven. De temperaturen zijn onderverdeeld in een maximum, minimum en een gemiddelde temperatuur die op een dag bereikt worden. Op deze cijfers is meteen te zien dat december, januari en februari echte wintermaanden zijn, de gemiddelde temperatuur is circa drie graden, in december ligt ze heel ietsje hoger. Een echt omslagpunt in het temperatuurverloop is pas in maart te zien, met gemiddeld 6 graden en een maximum van 10 graden begint hier de temperatuur duidelijk te stijgen ten opzichte van de wintermaanden. Het is dan ook meer realistisch om een beginnende lente pas in maart te verwachten, en niet in februari of eind januari. In de praktijk is de tweede helft van maart een kansrijke periode om de eerste echte lentedagen te mogen verwelkomen.

Cijfers langjarig gemiddelden over het tijdvak 1981-2010 van het KNMI in graden Celsius:

De cijfers van het KNMI laten nog meer opvallende verschijnselen zien. Oktober is warmer dan de lentemaand april, september doet het beter dan mei, en zelfs november doet het gemiddeld iets beter dan maart. Met andere woorden, de meteorologische herfstmaanden doen het allemaal beter dan de lentemaanden. Kennelijk zijn warme nazomers en zachte herfstmaanden vanzelfsprekender dan vaak wordt gedacht.

Een winter die voortduurt in maart en niet lijkt op te houden…brrrrrr

In 2013 was er sprake van zeer koude lucht, rechtstreeks afkomstig vanuit Nova Zembla, dat de gemiddelde temperatuur van maart in Nederland bijna vier graden te laag maakte voor de normale waarden van het jaar. Het opvallende was dat deze kou vooral in de tweede helft van maart plaatsvond. Warmer dan nul graden werd het vaak niet, eind maart was er 's nachts zelfs nog sprake van matige vorst, en de gevoelstemperatuur was door de schrale poolwind nog stukken lager. Tja, als er eind maart ijs op de vaarten en plassen ligt dan is er geen sprake van een beginnende lente. Echt prettig was deze koude periode voor veel mensen dus niet, in januari en februari van 2013 had Nederland al twee zeer koude maanden met deels matige en soms strenge vorst achter de (rillende) rug. Het "cadeautje" dat de Noordpool voor de lenteliefhebbers in maart in petto had kwam dan ook als een onaangename verrassing. Gelukkig voor deze mensen was in 2014 de winter zeer zacht en ook het voorjaar begon in maart 2014 al zeer vroeg. Ter vergelijking; op 31 maart 2013 werd het nog geen vijf graden, en vroor het ’s nachts iets meer dan vijf graden, op 31 maart 2014 werd het maar liefst ruim 20 graden en was het volop lente.

De gemiddelde temperatuur loopt achter op de daglengtes

Een lange winter kan vervelend zijn, maar Nederland wordt regelmatig getrakteerd op een lange nazomer, die zelfs tot in oktober duurt. En zelfs november kan nog mooie dagen bevatten, waarna de echte herfst pas lijkt te beginnen in december. Het is goed om te realiseren dat de temperatuur flink achterloopt ten opzichte van de daglengtes, hier kan wel vijf tot zes weken tussen zitten. Gemiddeld wordt het het warmst ongeveer vijf weken ná de langste dag op 21 juni, en dat is begin augustus. En het wordt gemiddeld het koudst vijf weken ná de kortste dag 21 december, en dat is begin februari.

Tips voor de ongeduldige lenteliefhebbers

Lukt het je niet om eind januari, begin februari nog even een paar weken geduld te hebben totdat de echte lente begint, doe dan het volgende:

• Ga op vakantie naar een warm land
• Ga je huis verven, opknappen, dat geeft een lentegevoel
• Ga alvast iets doen in de tuin, struiken verzetten (als het niet te koud is), beetje snoeien, opruimen
• Ga veel naar buiten, ook in de winter, geniet ook van lage temperaturen
• Koop spullen, en gooi oude troep weg, ook dit versterkt het lentegevoel
• Ben je sportief, ga dan een keer alvast in korte broek hardlopen, zo laat je zien dat je afscheid hebt genomen van de winter, het is ook vermakelijk om die onbegrijpelijke blikken te zien van mensen die zelf nog in dikke jassen lopen te bibberen
• Verander je mindset: zeg tegen jezelf dat het al lente is en ga je daar ook naar gedragen

Helpen deze tips allemaal niet, kijk dan nog eens naar de tweede grafiek, en accepteer dat de temperatuur nog even achter loopt ten opzichte van de daglengtes, en dat er nog even wat geduld moet worden bewaard.