Op zijn paasbest? - Weer met Pasen

Over het weer met kerst is al veel geschreven; het weer met Pasen is voor de hobbyist eigenlijk veel boeiender. Dit natuurlijk ook omdat Pasen afwisselend in maart en april valt. Pasen valt namelijk op de zondag na de eerste volle maan in de lente. De vroegst mogelijk Paasdatum is daarom 22 maart en de laatst mogelijke 25 april. Dat het tijdstip van de Pasen van invloed kan zijn op het Paasweer, laat zich raden. Eind april is het immers veel langer licht en gemiddeld behoorlijk wat warmer dan eind maart. Sinds 1901 hebben we dus ook heel divers Paasweer gehad. Variërend van warm en zonnig tot koud en regenachtig. In vorige eeuwen is het zelfs een paar keer voorgekomen dat de eitjes op het ijs genuttigd werden.

Op zijn Paasbest?

Voor kerkmensen is Pasen het feest van de opstanding. Met Pasen vieren zij dat Jezus uit het graf is opgestaan. Voor veel anderen is Pasen ook wel het lentefeest. Bomen lopen weer uit, voorjaarsbloemen bloeien, de dagen lengen en nieuwe lammetjes worden geboren. Kortom: de lente komt eraan en dat mag gevierd worden. Zo'n veertig jaar geleden was het heel normaal, je gezin juist met Pasen in het nieuw te steken. Vaak waren dit dunne kleren, passend bij het mooie lenteweer dat men met Pasen hoopte te hebben.

Helaas kan het weer met Pasen ook ronduit guur en winters zijn, zeker als Pasen in maart valt. Heel recentelijk, in 2013, was het met een middagtemperatuur van 4,3 graden nog erg koud op eerste Paasdag. Pasen viel toen op 31 maart, in een koud voorjaar. Het koudst was het in 1964 (29 maart) toen het overdag niet warmer werd dan 3,9 graden. In 2008 keken de mensen 's morgens verbaasd naar buiten. 's nachts had het ruim vier graden gevroren en 's morgens lag er zowaar een laagje sneeuw! Ook deze Pasen, die erg vroeg viel (23 en 24 maart) staat in het rijtje: Met een maximumtemperatuur van 5,9 graden was dit de koudste Pasen achter die van 1964, 2013 en 1958.

Mensen die in bovengenoemde jaren op Paaszondag toch hun nieuwe kleren wilden dragen, moeten het behoorlijk koud gehad hebben. Ze moesten behoorlijk wat over hebben voor het 'er op zijn Paasbest willen uitzien'.

Gelukkig kan het ook anders

Waar het op eerste Paasdag 2013 ronduit guur en kil was ('s nachts was het -5,3 graden, de laagste minimumtemperatuur met Pasen, sinds 1901) tapte Pasen 2014 uit een heel ander vaatje. Pasen 2014 viel laat, op 20 en 21 april en zo'n drie weken later dan in 2013. Het was al volop lente. Met een dagscore van meer dan tien uur zonneschijn en een middagtemperatuur van 20,7 graden, was het buiten aangenaam toeven.

Dat het nog mooier kan, bewijst Pasen 2011. Dat jaar viel eerste Paasdag op 24 april en werd het maar liefst 26 graden in De Bilt! Een zomerse dag in de lente. Hiermee voert Pasen 2011 het lijstje aan van warmste eerste Paasdagen sinds 1901. Op de tweede plaats staat Pasen1949 (17 april) met een temperatuur van 24,5 graden. De derde plaats wordt bezet door Pasen 1984 (22 april) met een temperatuur van 22,5 graden. Wat opvalt is er geen enkele Paasdag uit maart in dit rijtje staat, de vroegste warme Paasdag is die van 4 april 1926, die de zevende plaats bezet in het rijtje van tien.

Kijken we naar het rijtje van de tien meest koude Paasdagen sinds 1901, dan valt op dat die wel afwisselend in maart en april vielen, het laatst op 19 april 1908. Een jaar dat de zesde plaats behaalde met een Pasen die met een middagtemperatuur van slechts 6,1 graden ronduit koud was. Het spreekwoord: 'April doet wat ie wil' is dus wel degelijk op waarheid gebaseerd.

Nog wat feiten op een rijtje

Gelukkig is het gemiddeld gezien meestal redelijk weer met Pasen. Sinds 1901 zijn er maar liefst 66 eerste Paasdagen geweest waarop de zon meer dan vijf uur scheen. Op 20 dagen scheen de zon zelfs meer dan tien uur. Zeven keer werd het twintig graden of warmer.

Van de ruim honderd keer dat het sinds 1901 Pasen is geweest, viel op 34 eerste Paasdagen meer dan één millimeter regen. Procentueel gezien betrof dit slechts een vierde deel van alle Paasdagen. Op eerste Paasdag 1990 viel de meeste regen: 18,8 millimeter. Toch scheen die dag ook nog 3,5 uur de zon. Een sombere, regenachtige Pasen hadden we in 2005, toen er ruim 10 millimeter water naar beneden kwam. Ook in 2009 was het weer niet al te best. Beide jaren staan in het rijtje van Paasdagen met de meeste regen.

Toch valt, afgezien van de kou op sommige Paasdagen, het weer over het algemeen 'wel mee' en zijn er de meeste jaren wel mogelijkheden met Pasen een flinke wandeling te maken, zonder kletsnat te regenen.

Eitjes op het ijs 1771 en 1845

Dat ons klimaat de laatste jaren warmer is geworden, bewijst het weer met Pasen een paar eeuwen geleden. We kunnen het ons nu niet meer voorstellen, maar het is twee keer voorgekomen dat de eitjes op het ijs genuttigd konden worden. In 1771 was dit het geval, toen Pasen op 31 maart viel. Maart 1845 was extreem koud. In het midden van de maand was er een periode met strenge vorst. Rivieren vroren dicht en men kon zelfs met paard en wagen over het ijs. Pasen viel dat jaar op 23 maart en men maakte plannen voor een Paasfeest op het ijs. De dooi, die vanaf 19 maart overdag inzette, dreigde roet in het eten te gooien. Op 22 maart regende het, maar de nacht erna vroor het flink en het ijs bleek de volgende dag dik genoeg om het feest doorgang te laten vinden. Helaas was het op 23 maart miezerig weer (5 graden) en stond het water op het ijs, maar dat mocht de pret niet drukken. De Paaseitjes konden op het ijs genuttigd worden. Iets wat daarna nooit meer is voorgekomen.

Wat deed het weer met Pasen 2015

Helaas hadden we in 2015 geen warme Pasen. Op eerste Paasdag moesten we het doen met amper 10 graden. Ook bleef het niet helemaal droog. Tweede Paasdag was koud, maar wel zonnig. Hierdoor voelde het buiten toch nog een beetje aangenaam aan.

Storm tijdens Pasen 2016

Op eerste Paasdag (27 maart) was het behoorlijk onstuimig met geregeld felle buien en daarbij veel wind. Op tweede Paasdag kwam het zelfs tot storm. In IJmuiden werd rond het middaguur windkracht 9 gehaald en ook elders in het land waaide het hard. Vooral in de kustgebieden was het raak. Het KNMI gaf code oranje af; tijdens het Paasweekend waren immers veel vakantiegangers op weg en de harde windstoten konden een gevaar vormen voor het vakantieverkeer. Een paar caravans bleken niet bestand tegen de felle zijwind en waaiden om. Ook bleken diverse bomen niet bestand tegen het stormgeweld en noteerde men op sommige plaatsen schade aan gebouwen. Diverse activiteiten die men rond de Pasen had georganiseerd, moesten worden afgelast.

Op de website van weeronline zette men een stormblog online. Het verloop van de storm kon hier van uur tot uur gevolgd worden. Zo was hierop te lezen dat om 13:35 uur zowel op Vlieland als in IJmuiden een zware windstoot van 113 kilometer per uur was gesignaleerd, maar dat de zwaarste windstoot (114 km/per uur om 15.45 uur) op Terschelling gemeten werd. Aan het eind van de middag nam de wind langzaam in kracht af en kon de stormblog worden afgesloten.

Koud en guur in 2017

Pasen 2017 viel op 16 en 17 april. Was het een week eerder nog prachtig lenteweer, tijdens de Paasdagen was het koud en guur. Zowel op zondag als op maandag vielen er verspreid over het land, de nodige buien, soms met hagel en onweer. Er stond op beide dagen een gure wind. De lentekleren konden dit jaar in de kast blijven