Indian Summer of oudewijvenzomer: mooie herfstdagen

Een oudewijvenzomer zijn een paar mooie dagen in de herfst. Van september tot half november kan het nog mooi weer zijn, dat doet denken aan zomerweer. Het is een periode van droog warm weer, blauwe lucht, en met de prachtige kleuren van bladverliezende bomen. Mooi geel, rood, bruin en nog een beetje groen. Een Indian Summer noemen ze het in Amerika, een prachtige dag in de nazomer of oudewijvenzomer, zeggen we in Nederland.

• De oudewijvenzomer
• Sint-michielszomer
• Kranenzomer
• Gummaruszomer
• Sint-maartenszomer
• Wat is betekenis van oudewijvenzomer
• Wat is de betekenis van Indian Summer
• De meteorologische reden

De oudewijvenzomer

De nazomer, of oudewijvenzomer, is een periode in de herfst waarin het nog zomerachtig weer kan zijn. Weliswaar daalt in deze tijd van het jaar de gemiddelde middagtemperatuur, maar periodes van rond de 20 graden of zelfs meer zijn mogelijk. Periodes die aan de zomer doen denken. Natuurlijk wordt het niet meer zo heet als in de zomer. Het wordt geen 30 graden meer of hoger. Vaak is ’s morgens nevelig, dat snel door de zon wordt opgelost. Een nazomer of oude wijvenzomer kan voorkomen in de periode van eind september tot half november.

Periodes in de nazomer
De nazomer of oudewijvenzomer is onderverdeeld in verschillende benamingen. Namelijk:

• Rond 29 september heten warme dagen sint-michielszomer;
• begin oktober kranenzomer;
• Rond 11 oktober heten warme dagen sint-gummaruszomer;
• rond 11 november sint-maartenszomer.

Bij een Indian Summer doet het zonnetje het verkleurende rood, geel, groene blad oplichten wat alles schitterende kleuren geeft. De bladeren zijn dan dus aan het verkleuren en dit zal elke herfst anders zijn, afhankelijk van het weer.

Sint-michielszomer

Sint-michielszomer verwijst naar de naar de naamdag van de aartsengel Michaël, 29 september. Het Concilie van Mainz heeft in 813 besloten dat 29 september een feestdag is voor de aartsengel Michaël en alle andere engelen. Sint-Michaël is een christelijk herfstfeest waar omheen veel oogstfeesten plaatsvinden en waar het vroeger belangrijk was om te weten wat voor een winter het zou worden. Het weer op 29 september voorspelde de winter en wanneer het winter werd. Spreuken die hierop duiden zijn onder ander:

• Vallen de eikels al voor Sint-Michiel, dan snijdt de winter door lijf en ziel.
• Vliegt er nog een zwaluw op Sint-Michiel (29 september), dan zit de winter niet op zijn hiel.
• Is de nacht van Sint-Michiel klaar en hel dan is de winter koud van gestel.

Kranenzomer

De Europese kraanvogel (Grus grus) is in Nederland een doortrekker. De najaarstrek begint in oktober. De herfst is dan begonnen en de winter is in zicht. De kraanvogels of kranen van het broedgebied in noordoost Europa gaan meestal over Nederland massaal naar het zuiden. Ze zoeken de warmere gebieden op want het wordt winter. Tijdens het foerageren voor onderweg zijn kraanvogels vaak te vinden op de pas gemaaide koren- en maisakkers, waar ze na het oogsten (sint michielszomer) de gemorste korrels opeten. Waarschijnlijk komt daar het woord kranenzomer vandaan.

Gummaruszomer

Gummarus van Lier was afkomstig uit Emblehem (tegenwoordig Emblem) bij Lier (B). Hij is gestorven op 11 oktober in 770 en na zijn dood heilig verklaard. Het weer van 11 oktober en de dagen rond 11 oktober, zeggen in de volksweerkunde wat over de winter en de erop volgende zomer. Weerspreuken van 11 oktober:

• Treedt Gummarus met droogte in, de winter zal nat zijn in het begin.
• Treedt Gummarus met droogte in, de zomer zal nat zijn in het begin.

Sint-maartenszomer

11 november is de naamdag en feestdag van Martinus van Tours die Sint-Maarten wordt genoemd. Hij is een belangrijke grondlegger van het katholieke christendom. De heilige Sint-Martinus wordt door veel mensen herdacht en gevierd door vooral de kinderen. Die gaan in de late middag of vroege avond met lampionnen (lichtjesfeest) over straat en zingen om snoep of fruit te bemachtigen. Nog net geen winter en ook 11 november het kan nog mooi, droog en helder weer zijn.

Wat is betekenis van oudewijvenzomer

Na een mooie zonnige septemberdag volgt vaak een heldere nacht en koelt het flink af. Het is nevelig de volgende dag en rond zonsopkomst zijn er overal dauwdruppels. Wanneer er veel dauwdruppels zijn zitten de spinnenwebben ook vol met dauwdruppels. Later in de herfst is er mogelijkheid dat de dauwdruppels bevroren zijn. Wanneer het niet vriest, zijn de talrijke draden van het web ‘versierd’ met zilverachtige draden en wanneer de zon opkomt, glinsteren en schitteren de druppels aan de draden. Tot ver in de achttiende eeuw was wijf het gewone woord voor vrouw en dacht men dat de zilverachtige slierten de 'haren' waren van de godinnen van het noodlot. Tijdens het kammen zouden ze die verloren hebben. Of de term oudewijven werd teruggevoerd op de vrouwelijke watergeesten met lange witte haren, die ze ’s nachts verloren hadden. Vooral na de zomer kwam dit zo vaak voor, dat het oudewijvenzomer werd genoemd.

Zoals er in de herfst mooie dagen tussen zitten met prachtige namen, zo geeft de herfst net zo goed winterweer met sneeuw of regenweer.

Wat is de betekenis van Indian Summer

In Noord-Amerika praten ze van een Indian Summer wanneer het mooi nazomerweer is. Het mooie nazomerweer staat daar bekend om de mooie herfstkleuren in de loofbossen. Vooral de lanen en straten met de esdoornbomen die in het najaar vlammend rood en geel kleuren. Wanneer de zon schijnt op de kleuren, zijn ze adembenemend mooi. De oorspronkelijke bewoners van Amerika, de indianen, symboliseerden het prachtige natuurfenomeen met het bloed van gedode beren op berenjacht. Het woord Indian Summer werd daarna ook gebruikt in andere landen, zoals Nederland, Engeland en Duitsland. De betekenis is hetzelfde maar de oorsprong is authentiek aan de oorspronkelijke bewoners van Amerika.

De meteorologische reden

Het mooie najaarsweer is meteorologisch goed uit te leggen. In het najaar vormt zich boven Midden-Europa vaak een hogedrukgebied. Boven West-Europa waait de wind dan uit het zuiden en voert warme wind vanuit het Middellands Zeegebied naar o.a. Nederland. Boven de Atlantische oceaan is de luchtdruk lager omdat de tegenstellingen in temperatuur tussen het noordpoolgebied en de tropen in het najaar altijd groter worden. Er ontstaan actieve depressies wat maakt dat in Nederland de temperatuur nog kan oplopen tot waarden van 20 tot 25 graden. In november, als de zon al niet meer zoveel kracht heeft, wordt het dan nog 15 tot 20 graden.