2015: het weerjaar met de vele records

Voor de weerliefhebbers in Nederland, was 2015 een interessant jaar. In Europa was alleen 2014 een fractie warmer dan 2015, in Nederland was 2015 goed voor een vierde plaats in het rijtje warmste jaren, achter 2014, 2007 en 2006. Maar niet alleen de warmte sprong in het oog; gedurende het jaar werd een 'regen aan weerrecords' verbroken en dit waren niet alleen warmterecords. Zo hadden we een record aan zonloze dagen in oktober, een record als het gaat om langdurige regen en kregen we zelfs een zomerstorm voor onze kiezen. Toch was het jaar 2015 over het geheel genomen zonnig. Goed voor een vierde plaats in de lijst met zonnigste weerjaren sinds 1901.

Opvallend veel wind

2015 was een jaar waarin het veel en soms hard waaide. Op 10 januari begon het meteen al toen een kleine, actieve depressie vanuit Engeland een hoop wind en zachte lucht onze kant op stuurde. 's Middags werd het maar liefst 13,7 graden, al was het buiten allesbehalve aangenaam. Na een aantal, kortdurende felle buien, ging de wind tegen de avond gelukkig een beetje liggen.

Ook in maart stormde het een paar keer flink. Op 29 maart viel er veel regen bij een harde wind. Diverse schuttingen sneuvelden en er was schade aan daken en bomen, waarvan sommige al in blad kwamen. Op 31 maart waaide het nog een fractie harder. Bij deze storm kantelden zelfs vrachtwagencombinaties, die niet bestand waren tegen de felle zijwind. Diverse bomen waaiden om en op polderwegen in het open veld konden sommige fietsers hun karretje niet meer op de weg houden. 31 maart 2015 kreeg een plekje in het rijtje zware stormen sinds 1971, al was het nog lang niet de zwaarste. Die staat op naam van donderdag 25 januari 1990 toen de wind eventjes aanzwol tot windkracht 12 en de mensen gewaarschuwd werd niet naar buiten te gaan, als dit niet nodig was.

Over het hele jaar gezien waaide het harder dan gemiddeld. Zo was mei 2015 een winderige maand en hoewel het in november en december erg warm was voor de tijd van het jaar, maakte de straffe wind het vaak niet aanlokkelijk om naar buiten te gaan.

Bijna strenge vorst in april

April 2015 was een zonnige maand en scoorde hoog in de Top-10 van zonnigste aprilmaanden sinds 1901. Helaas ging dit zonnige weer niet gepaard met lenteachtige temperaturen, al waren er zeker een paar mooie dagen in april. Noordenwinden voerden echter koude lucht aan, waardoor het vooral tijdens heldere nachten, flink kon afkoelen. Op de morgen van 28 april werd aan de grond een temperatuur van -9,7 graden genoteerd!

Veel boeren waren hier niet blij mee: hun fruitboompjes stonden namelijk al in bloei en ze waren bang dat alle bloesem zou doodvriezen. Dus bedachten ze het plan, de bloesems nat te spuiten. Het water bevroor rond de bloesems en kapselde ze als het ware in, zodat ze op die manier beschermd bleven tegen de vorst. Andere boeren staken tussen de rijen met fruitboompjes, vuurkorven aan zodat de temperatuur rond de bomen niet onder het vriespunt uitkwam.

Mei en september tegenvallend qua temperatuur

In het jaar waarin zoveel warmterecords werden verbroken, is het opmerkelijk dat de meimaand en later de septembermaand behoorlijk tegenvielen als je kijkt naar de gemeten maximumtemperaturen. Sinds 1991 was het niet meer voorgekomen dat de temperatuur in mei slechts op twee dagen boven de 20 graden uitkwam.

Op 11 mei werd het in De Bilt 25,6 graden en de eerste zomerse dag van 2015 was een feit. De warmte werd echter meteen afgestraft met fris en winderig weer. Datzelfde was al eerder gebeurd op 5 mei. De nationale feestdag begon veelbelovend met zon en warmte, maar het mooie weer was geen lang leven beschoren. Al rond het middaguur begon het op veel plekken hevig te onweren. Veel festiviteiten moesten worden afgelast of uitgesteld.

De hoogste maximumtemperatuur in september 2015 was 20,2 graden. Zo'n lage maximumtemperatuur in een maand die ook kan uitblinken in prachtig zomerweer, was sinds 1950 niet meer voorgekomen! Over de hele maand september genomen, waren er slechts twee dagen waarop de temperatuur (nipt) boven de twintig graden uitkwam. Dit gebeurde op 11 en 12 september, toen het dus 20,2 graden werd. Op 11 september was het een tiende graad kouder, maar maakte de zon dat het buiten aangenaam toeven was. Een dag later ging de zon de hele dag schuil achter dik wolkendek en voelde het buiten benauwd en plakkerig aan.

Een recordrijke zomer met vele gezichten

De eerste zomermaand juni, was qua weer heel wisselend. Waar het op 2 juni nog zo guur en winderig was, dat zelfs handschoenen geen overbodige luxe waren, werd het op 5 juni vanuit het niets tropisch warm. In De Bilt werd het 31,8 graden en dat was meteen een dagrecord voor 5 juni. (Eerder stond dat op naam van 1950 met 30,8 graden).

Gedurende de hele maand juni waren er langere perioden met droog en koel weer (een week of langer), die vaak werden gevolgd door (toevallig) een vrijdag met tropisch warm weer. In eerste instantie was dit warme weer geen lang leven beschoren; wel was het neerslagtekort in juni al opgelopen tot het niveau van juni 1976, toen we een extreem droge zomer beleefden. In eerste instantie leek de zomer van 2015 dat voorbeeld te volgen; zeker toen we van 30 juni t/m 6 juli te maken kregen met een hittegolf.
Vooral op 2 juli was het erg warm. In Maastricht werd het 38,2 graden. Dit was de warmste julitemperatuur ooit gemeten. Het warmterecord van 38,6 graden (Warnsveld, 23 augustus 1944) werd daarmee net niet verbroken. Wel werd tijdens deze veertigste hittegolf de warmste nacht sinds 1901 een feit. Tijdens de nacht van 1 op 2 juli, koelde het in De Bilt niet verder af dan tot 23,4 graden.

Een ander vaatje

De hittegolf begin juli bleek achteraf de enige periode met stabiel zomerweer in de zomer van 2015. Natuurlijk waren er ook daarna nog mooie dagen, maar het mooie weer was nooit een lang leven beschoren. In de onstabiele atmosfeer konden gemakkelijk buien ontstaan, wat maakte dat het neerslagtekort niet verder opliep, maar tegen de tijd dat het september was, zelfs tenietgedaan was.

Werd het op 2 juli meer dan 38 graden in Maastricht, een week later, op 9 juli vroor het in Twente 1,3 graden aan de grond. Dat dit zeldzaam is in juli bewijst het feit dat dit sinds 1970 slechts vijf keer is voorgekomen. Ronduit koud (voor de tijd van het jaar) werd het op 17 juli. De temperatuur bleef toen al op 15,2 graden steken in De Bilt. Sinds 1901 was het op 17 juli nooit zo fris geweest.
Voor velen zou 25 juli een dag worden om nooit te vergeten. Een zomerstorm met windkracht tien teisterde Nederland. Ook dit is uniek, daar zulke zware stormen 's zomers normaal gesproken nauwelijks voorkomen. De laatste keer dat dit gebeurde was in augustus 1914 geweest; dus meer dan honderd jaar eerder.

De ravage was enorm. In Den Haag lagen overal grote takken en bomen op de weg. Immers, doordat de bomen volop in blad stonden, waren ze niet bestand tegen de harde wind. Mensen werd afgeraden de weg op te gaan en mensen met caravans kregen zelfs een extra waarschuwing. Het KNMI gaf code rood af voor extreem weer. Mede daardoor bleef de schade beperkt.

Op zaterdag 15 augustus begon het te regenen. In het midden van Nederland langdurig. In Lelystad regende het zelfs meer dan 24 uur achtereen. Een absoluut record. Elders in Nederland was het soms een kwartiertje droog, maar regende het tot de avond van maandag 17 augustus vrijwel onafgebroken. Alleen in Zeeland had men nergens last van. Op Facebook stonden foto's van mensen, die een heerlijk zonnige dag aan het strand beleefden! Daar was het prachtig weer. De rest van Nederland moest hier tot dinsdag de 18e op wachten.

Koud begin van de herfst in 2015, geen opmaat voor een strenge winter

De maanden september en oktober 2015 verliepen kouder dan we de laatste jaren gewend waren. Vooral de middelste decade van oktober was met een gemiddelde temperatuur van slechts 7,1 graden erg fris. Een record was dit niet, maar Lelystad beleefde van 14 t/m 19 oktober 6 zonloze dagen op rij. Dit was wel degelijk een record. Vier of vijf zonloze dagen in oktober zijn normaal, maar zes achter elkaar komt praktisch niet voor.

Met een gemiddelde maandtemperatuur van 9,9 graden was oktober 2015 kouder dan normaal. Een maand later zouden meteorologen dezelfde gemiddelde maandtemperatuur voor november noteren. Alleen in november 1994 was de gemiddelde maandtemperatuur nog iets hoger.

November 2015 grossierde in zacht en regenachtig weer. Met aanhoudende zuidenwinden werd extreem zachte lucht aangevoerd. 7 november bijvoorbeeld, had een gemiddelde etmaaltemperatuur van 16,5 graden. Iets wat in normaal gesproken in augustus voorkomt. Diverse dagrecords werden verbroken en op maar liefst dertien novemberdagen werd het 's middags warmer dan 15 graden. Het oude record, dat sinds 2005 op vijf dagen stond, werd hiermee verpulverd. Helaas gingen deze hoge temperaturen niet gepaard met aangenaam zonnig en windstil weer. Het regende veelvuldig in november, waarbij het soms hard waaide. November 2015 was een herfstmaand met lenteachtige temperaturen.

December doet er nog een schepje bovenop

December ging verder waar november was gebleven en dat niet alleen: nimmer was het in december zo warm geweest. De laagste minimumtemperatuur was 3,3 graden op 12 december en de laagste maximumtemperatuur 7,7 graden op de tiende. Op alle andere dagen werd het warmer en maar liefst 24 van de 31 decemberdagen zaten we in de dubbele cijfers. We beleefden de warmste kerst ooit, met op beide dagen temperaturen van meer dan 14 graden.

Vriezen deed het in zijn geheel niet. Dit was uniek. Sinds de start van de weermetingen in 1901 (en daarvoor ook niet) is het namelijk nooit voorgekomen dat het in december helemaal niet vroor. De gemiddelde maandtemperatuur was met 9,6 graden bijna net zo hoog als in november. Het record uit 1974, toen het december gemiddelde 7,3 graden bedroeg, werd hiermee verpulverd.

In tegenstelling tot november 2015, viel er in december bijna de helft minder regen dan het langjarig gemiddelde. Ook liet de zon zich regelmatig zien. De enige spelbreker was de wind, die het lenteachtige gevoel een beetje teniet deed.