De gevoelstemperatuur nader uitgelegd

De gevoelstemperatuur is de temperatuur bij windstil weer. Het is de afkoeling die even groot is als bij een andere temperatuur en een bepaalde windsnelheid. De gevoelstemperatuur is dus wat anders dan de actuele temperatuur. Zo kan het buiten warmer of kouder aanvoelen dan het daadwerkelijk is. De gevoelswaarde van de temperatuur kan zelfs gemeten worden. Hiervoor is er een formule die veel gebruikt wordt door het KNMI. De gevoelstemperatuur is vooral belangrijk voor wie langere tijd buiten verblijft.

Betekenis van gevoelstemperatuur

Windkoude is het verschijnsel dat optreedt waarbij het kouder aanvoelt dan het daadwerkelijk is. Zo kan het buiten 10 graden Celsius zijn, terwijl het gevoelsmatig misschien maar 2 graden is. Het gevolg is dat we ons dikker aan moeten kleden om toch warm te blijven. Het KNMI maakt gebruik van de JAG/TI-methode. Deze methode is gebaseerd op het warmtetransport van het lichaam naar de huid toe. Deze methode komt het meest overeen met de menselijke ervaring. Er wordt geen rekening gehouden met de zonneschijn. Wie naar buiten gaat, doet er goed aan om niet alleen de buitentemperatuur maar ook zeker de gevoelstemperatuur te weten. Bij een gevoelstemperatuur van onder de -10 graden kan er namelijk onderkoeling of zelfs bevriezing optreden. Vooral voor jonge kinderen en ouderen is het van belang om zich hier op te kleden.

De lucht temperatuur en de windsnelheid

Er zijn 2 factoren die een rol spelen bij het ontstaan van de gevoelstemperatuur. Als eerste is dit de buitentemperatuur. Deze kan makkelijk opgemeten worden met behulp van een buitenthermometer. Ook een weerstation geeft de buitentemperatuur goed aan. Met een windsnelheidsmeter kan de lokale windsnelheid gemeten worden. Deze wordt weergegeven in kilometer per uur of de schaal van Beaufort. De schaal van Beaufort geeft de windsnelheid aan. Deze loopt van nul tot 12. Volledig windstil heeft het cijfer 0. Bij windkracht 1 is de windrichting goed af te leiden uit rookpluimen en windkracht 2 is voelbaar in het gezicht, terwijl windkracht 3 voor opwaaiend stof zorgt. Windkracht 12 is een orkaan waarbij veel vernield wordt. De windsnelheid is dus op twee manieren te meten.

Verschillende voorbeelden uit de praktijk

De gevoelstemperatuur is gebaseerd op hoe een persoon de buitentemperatuur ervaart. Het gaat bij de berekeningen altijd om een gezond persoon die met een gemiddelde snelheid van 5 kilometer per uur wandelt. De formule is erg ingewikkeld om uit te leggen, maar online vind je diverse rekentools. Toch zijn er een aantal leuke voorbeelden uit de praktijk te geven.

Als eerste een buitentemperatuur van 5 graden Celsius. Bij windkracht 1 is de gevoelstemperatuur 4 graden Celsius. Bij windkracht 4 tot 5 voelt dit al als 0 graden aan. Bij windkracht 9 is de gevoelstemperatuur -3 graden Celsius.

In het tweede voorbeeld is er sprake van een buitentemperatuur van 0 graden Celsius, oftewel het vriespunt. Bij windkracht 1 voelt dit al kouder aan, namelijk -2 graden Celsius. Bij windkracht 4 kan dit al als -6 graden Celsius aanvoelen. Hoe sterker de wind, hoe lager de gevoelstemperatuur.

Stel dat het 10 graden vriest. Bij windkracht 5 voelt het aan als -20 graden Celsius. Je kunt je voorstellen dat bevriezingsverschijnselen erg snel optreden. Een gevoelstemperatuur van -20 graden komt eens in de 2 jaar voor.

Extra warm aankleden

Wind zorgt voor een snellere afkoeling. Juist om die reden is de gevoelstemperatuur erg belangrijk. Vooral in de winter moet hier rekening mee worden gehouden. Extra warm aankleden is dan ook zeker aan te raden. De meeste warmte gaat via het hoofd verloren. Een muts zorgt er dan ook voor dat je niet te snel afkoelt. De vingers, tenen en neus zijn extra gevoelig voor bevriezing. Het valt dan ook aan te bevelen om bij een lage gevoelstemperatuur handschoenen en extra dikke sokken te dragen. Verschillende laagjes kleding zijn effectiever dan een dikke trui.

Jonge baby’s liggen vaak langdurig stil in de kinderwagen. Ook hier moet rekening mee worden gehouden. Wanneer er geen tot weinig lichaamsbeweging plaatsvindt zal er ook eerder afkoeling optreden. Bewegen betekent namelijk verbranding, en verbranding geeft warmte af. Overigens is het ook zo dat waterleidingen sneller bevriezen wanneer het hard waait. Toch geldt de gevoelstemperatuur niet voor machines, planten of dieren. Bij hoge temperaturen speelt verdamping een rol. Hierbij wordt de natte bol temperatuur gemeten. Bij een hoge luchtvochtigheid verdampt zweet minder snel. Het KNMI geeft vooral in de winter de gevoelstemperatuur door.