De schaduw van de aarde en het blauwe en gouden uurtje

Bij een heldere lucht kunnen we net voor de zon opkomt of net onder is gegaan, de schaduw van onze eigen aarde zien. In de lucht zien we dan een blauwgrijze tot donkerblauwe band met er boven een roze tot paars-roze band. De roze-achtige strook wordt de tegenschemering genoemd, of ‘de band van Venus’ die veroorzaakt wordt door de opgaande of ondergaande zon. Ook is ruim voordat de zon opkomt en nadat de zon al onder is, het blauwe uurtje zichtbaar. En net voordat de zon opkomt en ondergaat is het gouden uurtje zichtbaar. Uren die geen uur duren maar even een prachtig en bijzonder licht geven.

• Het blauwe uur
• De aardschaduw bij zonsopkomst
• Het gouden uurtje
• Kleuren van het licht of de regenboogkleuren
• Aardschaduw bij zonsondergang
• De band van Venus
• Na het gouden uurtje
• Voorbereiding

Van donker naar licht en van licht naar donker
Van donker wordt het elke morgen licht. De schemering geheten. De schemering begint wanneer de zon zich onder de horizon bevindt. Zowel ’s morgens (dageraad) als ’s avonds (valavond).

Het blauwe uur

Een uur voordat de zon opkomt en net nadat de zon onder is, is bij helder weer de lucht strak blauw gekleurd, het blauwe uurtje. Bij het blauwe uurtje licht is de lucht even helemaal blauw voordat het donker of licht gaat worden. Het blauwe uurtje is een onderdeel van de schemering. De lucht is dan meestal ongeveer tien minuten mooi blauw, de straatlantaarns zijn nog of al aan, de auto’s gebruiken hun licht en de woningen hebben licht. Dit in combinatie met de blauwe lucht geeft een prachtig effect.

De aardschaduw bij zonsopkomst

De zon komt op in het oosten en het is zaak om dan naar het westen te kijken, recht tegenover de plaats waar de zon op moet komen. Net voordat de zon boven de oostelijke horizon verschijnt, zal aan de westelijke horizon de schaduw van de aarde te zien zijn omdat de aarde rond is. Als een donkere blauwe band ligt bij helder weer, ter hoogte van de horizon, de slagschaduw van de aarde. De ochtend begint met de slagschaduw van de aarde zonder dat de zon nog te zien is. Het zonlicht, onder de horizon, wordt weerkaatst door de maan en verlicht de westkant van de aarde. Boven de donkerblauwe schaduwband is dan een roze-paarse tegenschemering te zien. Zodra de zon boven de oostelijke horizon opkomt, zakt de schaduw van de aarde vrij snel weer weg.

Het gouden uurtje

Wanneer de zon ongeveer een uur op is of net een uur onder is er even een moment van indirect licht. Het licht heeft een warme, gelige tot roodachtige gloed en maakt de omgeving sprookjesachtig, onwerkelijk en adembenemend. De voorkleuring in de ochtend of de nakleuring in de avond. Het licht van de zon gaat een langere weg door de atmosfeer omdat de zon laag aan de horizon staat. De kortere golflengten van het licht worden verstrooid en doven uit. Rood en oranje licht hebben de langste golflengten en zijn minder aan verstrooiing onderhevig.

Kleuren van het licht of de regenboogkleuren

Het licht van de zon is wit en kunnen we waarnemen, het waarneembaar licht. Licht is een bundeling van kortere en langere golflengten en geven door lichtbreking van ijskristallen of waterdruppeltjes in combinatie met de zon in de rug van de waarnemer, zeven kleuren in een regenboog, de regenboogkleuren. De zeven kleuren, golflengten en trilling (frequenties) van het licht zijn:

In de fotografie
In de fotografie is dit gouden uurtje heel bijzonder om te fotograferen. De omgeving krijgt een warme gouden gloed, het gouden uur geheten, dat soms maar enkele minuten duurt.

Aardschaduw bij zonsondergang

De zon gaat onder in het westen en het is zaak om dan naar het oosten te kijken, recht tegenover de plaats waar de zon onder zal gaan. Daar waar de zon onder de horizon verdwijnt wordt aan de andere kant (oost) de slagschaduw van de aarde tegen een heldere hemel geprojecteerd als een donkerblauwe band ter hoogte van de horizon. Boven de donkerblauwe band is een roze-paarse tegenschemering te zien, ook wel de band van Venus geheten.

De band van Venus

De roze-paarse gloed wordt veroorzaakt doordat het zonlicht in de atmosfeer sterk wordt verstrooid. De kortere golflengten van het zonlicht worden verstrooid en doven uit. Het licht met de langere golflengten rood en oranje is minder aan verstrooiing onderhevig en laat door stofdeeltjes en waterdamp in de atmosfeer de roze band zien op de donkerblauwe schaduw van de aarde en de heldere wolkenloze hemel. De band van Venus is de naam voor deze roze-paarse band, de tegenschemering.

De godin Venus
De naam is afkomstig van de Griekse godin Aphrodite, die de Romeinen Venus noemden. Aphrodite (Venus) was de godin van de schoonheid, de liefde, het lachen en het huwelijk. Het verhaal uit het verleden gaat dat de godin Venus een sluier of band had waarmee ze iedere man kon verleiden en vele godinnen probeerden deze band tevergeefs te stelen.

Na het gouden uurtje

Blijf na het gouden uur (aan het einde van de dag) nog even wachten tot het blauwe uurtje begint. Stop na zonsondergang niet met fotograferen en maak ongeveer na een uur nadat de zon onder is (of een uur voor zonsopgang) ook nog mooie foto’s tijdens het blauwe uur.

Voorbereiding

De aardschaduw, het blauwe uurtje en het gouden uurtje zijn mooie weersverschijnselen en de moeite waard om waar te nemen. Dit vergt enige voorbereiding. Voorbereiding om te weten:

• hoe laat de zon onder gaat of opkomt;
• of het helder is. (Wat inhoudt dat het weerbericht voor die dag bekend is);
• waar een open plek in het veld is waar de horizon zichtbaar is.

De schaduw van de aarde, het blauwe uurtje en het gouden uurtje, zijn niet lang te zien. Eventjes maar. Het is en blijft een klein wondertje om dit te mogen zien.