De invloed van Simon Stevin op de Nederlandse taal

Simon Stevin werd geboren te Brugge in 1548 en stierf in 1620. Hij was onder andere een tijdgenoot van Johannes Calvijn, P.C. Hooft en El Greco. Er is weinig over hem bekend en zijn graf is nooit teruggevonden. Wat men wel weet is dat hij een toegepast natuurkundige, wiskundige en ingenieur was, oorspronkelijk afkomstig uit Vlaanderen. Zijn studie viel samen met een grote belangstelling voor zijn moedertaal, namelijk het Nederlands. Stevin was dan wel geen neerlandicus, toch heeft hij zijn invloed weten uit te oefenen op de Nederlandse taal.

Nederlandse terminologie

Stevin ontwierp de Nederlandse terminologie (termen die in een bepaald vakgebied gebruikt worden) voor diverse wetenschappen, bijvoorbeeld voor de wiskunde. Dit werd vanuit internationaal perspectief gezien als baanbrekend werk. Hij bedacht nieuwe Nederlandstalige termen of vertaalde deze vanuit buitenlandse vakterminologie. Ook ontwierp hij muziektermen, maar die vonden in tegenstelling tot zijn wis- en rekenkundige termen geen ingang. Dit wijdt men aan het internationale karakter van het Nederlandse muziekleven en mogelijk ook aan het gezag waar het Stevin aan ontbrak op dit gebied. Een voorbeeld uit zijn ontworpen terminologie is dat in de 17e eeuw vele namen van wetenschappen die eindigen op '-kunde' in gebruik werden genomen, zoals geneeskunde, wiskunde en sterrenkunde.

Waarom ontwierp Stevin deze terminologie?

In zijn werk Weeghconst verkondigde hij in zijn inleiding Uytspraeck van de weerdigheyt der duytsche tael dat de Nederlandse taal met zijn eigenschappen volmaakter was dan het Grieks en Latijn en verheven was boven andere talen. Het werk werd gepubliceerd in 1586. Als bewijs van voortreffelijkheid en oorspronkelijkheid wees hij op het grote aantal eenlettergrepige grondwoorden, waardoor Nederlands beter geschikt zou zijn voor kennisoverdracht. Ook prees hij het vermogen van de Nederlandse taal om te ontroeren en te overtuigen. Stevin was een invloedrijke purist, wat inhoudt dat hij pleitte voor taalzuivering. Taalpurisme betekent dat er wordt gestreefd een taal te zuiveren van vreemde woorden en uitdrukkingen.

Zijn taalzuivering heeft inderdaad succes gehad: door hem voorgestelde woorden als middellijn, driehoek, vlak, aftrekken, delen en wortel zijn algemeen gangbaar geworden. Dit komt waarschijnlijk doordat Stevin heeft geput uit de omgangstaal van toentertijd. Opmerkelijk was zijn voorkeur voor het Noord-Hollands boven zijn Vlaamse moedertaal, op grond van de kortheid van Hollandse woorden wat voor hem een kenmerk was van oorspronkelijkheid. De ideeën van Stevin over taal hebben ook invloed gehad op zijn tijdgenoten en latere generaties.

Andere wetenschappen

Op andere gebieden van de wetenschap zoals natuurkunde, wiskunde en architectuur heeft Stevin tevens zijn invloed uitgeoefend. Oorspronkelijk bestudeerde hij namelijk exacte vakken. Na zijn dood liet hij dan ook belangrijke manuscripten na op het gebied van architectuur, vestingbouw, molenbouw, muziek en legerorganisatie. Hij ontwierp bijvoorbeeld sluizen om land onder water te zetten en publiceerde een aantal werken op het gebied van de wiskunde. In 1600 werd op op initiatief van Simon Stevin een ingenieursopleiding opgericht. Ondanks dat Stevin geen neerlandicus of taalkundige was, heeft hij toch een grote stempel kunnen drukken op de Nederlandse taal en is zijn invloed nog steeds merkbaar op de Nederlandse woordenschat.