Spiraal en Helix, zo vaak verward!

Regelmatig hoor ik, of lees ik zelfs het woord spiraal, waar een helix wordt bedoeld. Dit zijn nochtans twee heel verschillende figuren uit de meetkunde. In dit artikel zal ik aan de hand van voorbeelden het verschil laten zien.

Probleemstelling

Hoe vaak lezen we niet, in verband met de DNA strengen, dat die in spiraalvorm geconfigureerd zijn? Dat zijn ze nu net niet, want hier gaat het om een helix. In de wiskunde en met name in de meetkunde wordt hiertussen een groot onderscheid gemaakt.

Wat is een spiraal?

Een spiraal is een vlakke geometrische figuur die ontstaat wanneer een bepaald punt rond een ander punt draait, maar er zich tegelijk van verwijdert.

Stel dat je op een van de wieken van een windmolen klimt en halfweg steek je je benen door de gaten en je gaat lekker zitten om uit te rusten. Op dat moment begint de windmolen te draaien. Je houdt je stevig vast om niet naar beneden te donderen. Je gaat dus met de wieken meedraaien en zo beschrijf je een cirkelvormige baan.

Na een tijd word je zo duizelig dat je er af wilt. Er is maar één mogelijkheid, namelijk de wiek aflopen tot het einde en er dan afspringen. Als de molen nu zou stilstaan, terwijl je die wiek afloopt, dan zou je een rechte baan beschrijven.

Maar de molen staat niet stil. Hij draait snel in het rond. Voor ons voorbeeld gaan we er van uit dat de windsnelheid constant is en dat je met een vaste snelheid naar het einde van de wiek loopt. De beweging die je nu maakt (ten overstaan van de molen), terwijl je naar het uiteinde van de wiek loopt, is dus een combinatie van je rechte baan op de wiek en de cirkelvormige baan van de wiek zelf. Deze combinatie is een spiraal.

Voorbeelden van spiralen in de natuur en de wereld

  • De melkweg
  • Een slakkenhuis
  • Het bord van het ganzenspel

Wat is een helix?

Een helix is een driedimensionale figuur, d.w.z. een figuur die niet in een vlak kan bestaan, maar daarbuiten nog een diepte heeft.

Een helix wordt beschreven door een punt dat probeert rond een ander punt te draaien, terwijl dat andere punt zelf in de lengterichting op een rechte lijn schuift.

Een mooi voorbeeld hiervan is de wenteltrap in een oud kasteel. Wanneer je deze trap oploopt (of afloopt, dat is minder vermoeiend), dan draai je steeds in het rond. Dan loop je eigenlijk in cirkeltjes. Maar aangezien je steeds hoger langs de as van de trap loopt, krijg je weer de combinatie van de cirkeltjes die je loopt en de rechte lijn van de as van de trap. Door beide bewegingen samen te combineren, beschrijf je een helix.

Voorbeelden van helixen in de natuur en de wereld

  • Het veertje in de kogelpen
  • De DNA-structuur
  • Een wenteltrap

Samenvattend

Een spiraal wordt beschreven door een punt dat rond een ander punt draait en zich er tegelijk van verwijdert.

Een helix wordt beschreven door een punt dat rond een ander punt draait, dat zich zelf rechtlijnig op een longitudinale as verplaatst.

Anders geformuleerd

De spiraal plant zich voort in de breedte, terwijl de helix zich voortplant in de lengte.
© 2008 - 2024 Salilus, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Hedera helix arborescens; verzorging en algemene informatieHedera helix arborescens; verzorging en algemene informatieHedera helix arborescens is een zeer gemakkelijke groenblijvende heester, die zeer winterhard is. Deze heester heeft maa…
Niet-euclidische meetkunde, een weerlegging van Kant?Niet-euclidische meetkunde, een weerlegging van Kant?De euclidische meetkunde kennen we allemaal, al kan het zijn dat je er nog nooit van gehoord hebt. Dit is namelijk de wi…
Profielkeuze; Natuur & TechniekProfielkeuze; Natuur & TechniekAl op jonge leeftijd moeten leerlingen een belangrijke keuze maken voor de toekomst. In de derde klas van zowel de HAVO…
Helix piercing: pijn, het laten zetten en verzorgingPiercings heb je in vele soorten en maten. Denk bijvoorbeeld aan de septum, lip, en oor piercing. In oor piercings kan j…

Kansen en waarschijnlijkheidKansen en waarschijnlijkheidKansen kunnen in vele situaties van pas komen. Hoeveel kans heeft mevrouw X om te genezen van haar kanker? Hoeveel kans…
Reactie

Astraeus, 16-02-2008
Super interessant! En zeer tot de verbeelding sprekend. Ik denk niet dat ik het verschil nu nog vergeet. Reactie infoteur, 16-02-2008
Thanks!

Salilus (93 artikelen)
Gepubliceerd: 15-02-2008
Rubriek: Wetenschap
Subrubriek: Wiskunde
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.