Supervulkaan in het Tamumassief

Een uitbarsting van vulkaan kan enorme gevolgen hebben. Door uitbarstingen kunnen woongebieden vernietigd worden, het openbare leven op de hele wereld kan erdoor beïnvloed worden. Uitbarstingen van gewone vulkanen hebben al grote gevolgen. De omvang van de vulkaan van het Tamumassief is enorm. Stel dat die tot uitbarsting komt...

Tektonische platen

Aan het oppervlak van onze aarde liggen een zestal grote tektonische platen en nog een aantal kleintjes. Op al deze tektonische platen liggen de werelddelen en de oceanen. Deze tektonische platen liggen niet zo vast als het wel lijkt. Langzaam, soms met snelheden van centimeters per jaar, verschuiven de platen langs of tegen elkaar. In enkele jaren tijd zul je daar niet veel van merken, maar over een periode van miljoenen jaren zijn de verschillen groot. De huidige werelddelen hebben vele miljoenen jaren geleden anders ten opzichte van elkaar gelegen, soms zelfs allemaal tegen elkaar. Ook in de verre toekomst zal de verschuiving van de tektonische platen een heel andere indeling te zien geven. Tegen die tijd zullen ze echt ándere landkaarten moeten gebruiken...

Onder de platen

De tektonische platen zelf kunnen bewegen, doordat ze in feite drijven op een gloeiend gesteente. Ook dat gesteente, het magma, is in beweging. Al die beweging wordt veroorzaakt door de grotere beweging van de aarde zelf, die rond haar as en rond de zon draait. Ook de getijdenwerking van zon en maan spelen hierin mee.

Rumoerige randen

Aan de randen van de tektonische platen vindt een constante wisselwerking plaats. Sommige platen worden tegen elkaar gedrukt, wat gebergten doet ontstaan. Andere platen schuren langs elkaar, wat weer aardbevingen kan veroorzaken. Weer op andere plaatsen drijven de platen uit elkaar. Dat geeft het onderliggende magma de kans naar boven te worden gestuwd en uiteindelijk spuit het als lava naar buiten. Eenmaal in de buitenlucht zal de lava afkoelen en tot gesteente stollen. Plaatsen waar dit gebeurt, noemen we vulkanen. Je hebt vulkanen op het land, maar ook in de zee. Als je alle actieve vulkanen op de wereld op een wereldkaartje intekent, dan zul je een patroon zien. Veel van deze vulkanen liggen in een grote cirkel rond de Grote Oceaan. Dit patroon noemen we ook de Ring van vuur.

Uitbarsting

Een uitbarsting van een vulkaan kan grote gevolgen hebben. Niet alleen lava wordt uit de vulkaan gestoten, ook giftige gassen, as en brokken gesteente kunnen in het rond worden uitgestoten. Voor omwonenden is het een ramp. Woongebieden kunnen onbewoonbaar worden, akkers kunnen volledig onder de lava of onder een dikke aslaag komen. Wonen op de flanken van een vulkaan wordt dan ook niet aangeraden, tenzij je zeker weet dat de vulkaan is uitgedoofd, dat wil zeggen, dat er niet verwacht wordt dat deze nog eens zal uitbarsten. Helemaal zeker weten doe je het natuurlijk nooit.

As

De as, die door de vulkaan hoog de lucht in wordt gestoten, bevat kleine deeltjes, die erg slecht zijn voor vliegtuigmotoren. Barst er dus een vulkaan uit, dan zal het vliegverkeer kortere of langere tijd worden gehinderd of onmogelijk worden. Een uitbarsting van een vulkaan kan dus grote gevolgen hebben.

Supervulkanen: het Tamumassief

Het uitbarsten van een gewone vulkaan kan al flinke gevolgen hebben. We hebben op aarde echter ook enkele supervulkanen. De allergrootste hiervan kun je vinden zo'n 1600 kilometer voor de kust van Japan, het Tamumassief. De omvang? Vier keer zo groot als Nederland, België en Luxemburg bij elkaar, zo'n 300 000 vierkante kilometer. Het lijkt erop, dat deze vulkaan tot de grootste van ons zonnestelsel behoort. Doordat bodemmonsters in deze streek zijn onderzocht, is duidelijk geworden dat al het basalt waaruit het massief bestaat, uit één bron is gekomen. Ofwel: het Tamumassief is niet een verzameling van eruptiepunten, maar is één hele grote vulkaan. Om het nog een beetje spannender te maken: rondom het Tamumassief ligt nog een hele reeks kleinere vulkanen. Het Tamumassief is ergens tussen 130 en 145 miljoen jaar geleden gevormd.

Grootste actieve vulkaan

De grootste actieve vulkaan op aarde is op dit moment de Mauna Loa op Hawaï. Deze vulkaan heeft een respectabele oppervlakte van 5000 vierkante kilometer, ongeveer de oppervlakte van de provincie Noord-Brabant. Je kunt je het effect van een uitbarsting van een dergelijke vulkaan voorstellen: enorm.

Superuitbarsting

Hoe groot de Mauna Loa op Hawaï ook is, vergeleken met de supervulkaan van het Tamumassief stelt het nauwelijks iets voor. DeTamumassief-vulkaan is met 300 000 namelijk zestig keer zo groot!
Een uitbarsting zou op de hele wereld ernstige gevolgen hebben. De hoeveelheid as en stoom die bij een grote uitbarsting in de atmosfeer terecht zou komen, zou het zonlicht gedeeltelijk tegenhouden. Temperaturen zouden zakken en veel plantenleven zou het niet overleven, als gevolg daarvan zouden ook veel diersoorten het loodje leggen. Ook de mensheid zou hiervan gevoelige tikken meekrijgen.

Andere supervulkanen

Het Tamumassief is niet de enige supervulkaan. Een andere, bekende vulkaan, is de Yellowstone, die een groot deel van het grondgebied van het Yellowstone-park in de Verenigde Staten in beslag neemt. Ook bij Indonesië ligt zo'n knaap. Gelukkig zijn er geen aanwijzingen dat één van deze grote jongens in de nabije toekomst wakker wordt...