SI-stelsel en de zeven basiseenheden

Het SI-stelsel is een internationaal stelsel van eenheden om lengte, massa, tijd, stroom, temperatuur, stof en lichtsterkte aan te duiden. Het stelsel werd in 1960 ingevoerd onder de Franse naam Système international d´Unites. Het wordt beheerd door het Bureau international des poides et mesures (internationaal bureau voor gewichten en maten) dat in de Franse gemeente Sèvres is gehuisvest in het Arrondissement Boulogne-Billancourt. In het stelsel zijn zeven basiseenheden opgenomen.

Invoering SI-stelsel met veel voordelen

Het SI-stelsel zit logischer en structureler in elkaar dan veel systemen die voor1960 werden toegepast en heeft veel voordelen in alle landen die het als systeem toepassen. Die voordelen liggen op allerlei gebieden van het dagelijkse leven zoals het bedrijfsleven, onderwijs en het wetenschappelijk onderzoek.

Zeven basiseenheden

Het SI-stelsel kent zeven basiseenheden namelijk:

Meter

Een meter is de afstand die licht in vacuüm aflegt gedurende 1/299792458ste seconde. De meter is de lengte-eenheid in het metrisch systeem en de basiseenheid in het SI-stelsel. Wereldwijd is de meter de basis voor het meten van lengten met enkele uitzonderingen zoals de Verenigde Staten waar met het imperiale systeem wordt gewerkt dat uitgaat van yard. Van de meter worden alle andere lengten afgeleid in de verhoudingen 1, 10, 100, 1000 enz. Er wordt een prototype van de meter bewaard in het Franse Sèvres dat bestaat uit een staaf platina-iridiumlegering waarop door twee krassen de afstand van een meter is aangegeven.

Kilogram

De massa van een kilogram moet gelijk zijn aan de massa van het internationale prototype dat eveneens in Sèvres wordt bewaard. Dat prototype bestaat ook uit een platina-iridiumlegering. Van dat type zijn kopieën beschikbaar zoals kopie nummer 53 welke zich in het Van Swinden Laboratorium te Delft bevindt. In het Rijks museum in Amsterdam bevindt zich ook een massastandaard van een kilogram maar die is van oudere datum. Ook de afleidingen van de kilogram zijn gebaseerd op de verhoudingen 1, 10, 100, 1000 enz.

Seconde

Een seconde is de tijdsduur van 9.192.631.770 perioden van de straling ontstaan bij de overgang tussen de twee hyperfijnniveau´s van de grondtoestand van het atoom cesium-133. De seconde heeft een ander afleidingssysteem dan de meter en de kilogram en daardoor een ingewikkeldere rekenmethode voor seconden, minuten, uren en dagen per jaar namelijk 1, 60, 24, 365.

Ampère

Ampère is de eenheid van elektrische stroomsterkte. De naam ampère verwijst naar een van de hoofdontdekkers van het elektromagnetisme André-Marie Ampère. Het aantal ampères kennen is soms van belang om te weten of een bepaald apparaat wel aangesloten mag worden op de stroomvoorziening in een woning waarbij zekeringen van 10A of 16A worden gebruikt. Grofweg betekent het dat een apparaat van 2000 Watt ongeveer 9 ampère vraagt. Een eenvoudige berekening komt neer op: 2000 Watt is gelijk aan 2 kilowatt, vermenigvuldigd met ruim vier = 9 ampère. Van belang is dus om het apparaat aan te sluiten op een zekering van minstens 10A.

Kelvin

De eenheid van thermodynamische temperatuur heet kelvin. De Kelvinschaal dankt zijn naam aan een van de belangrijkste Britse natuurwetenschappers uit de negentiende eeuw William Thomson die later in zijn leven de titel Lord Kelvin ontving. Naast zijn belangrijke werk op het gebied van de thermodynamica is hij ook bekend door zijn rol bij het aanleggen van de trans-Atlantische telegraafkabel en als verbeteraar van het standaardkompas.

Candela

Candela is de eenheid van lichtsterkte. Het woord candela is Latijns voor kaars. De lichtsterkte van één kaars is ongeveer gelijk aan één candela. Ter vergelijking is de lichtsterkte van een eenvoudige zaklamp ook ongeveer die van één candela maar een sterke lamp haalt meer dan 100 candela. De lichtsterkte van ledlampen wordt uitgedrukt in millicandela waarbij 1000 millicandela gelijk is aan 1 candela.

Mol

Mol is de eenheid voor hoeveelheid stof. Mol is een term die veelvuldig in de scheikunde wordt gebruikt. Naast een inhoud of een gewicht heeft een stof ook een molmassa dat in een getal wordt uitgedrukt. Zo is bijvoorbeeld de molmassa van lood 207,2 gram/mol wat betekent dat 207,2 gram lood gelijk is aan 1 mol. De molmassa van een stof is de som van alle atoommassa's van de atomen die één molekuul van die stof bevat.

Lees verder

• Van veel standaardmaten naar SI-stelsel