Wie wil weten moet in veel gevallen eerst meten

Bij het begrip meten wordt wellicht in eerste instantie gedacht aan de lengte, oppervlakte of inhoud van iets. Maar het begrip meten gaat veel verder. Ook andere zaken kunnen worden bepaald nadat eerst gemeten wordt. De sterkte van iets of het gewicht of hoe lang iets duurt enz. kunnen ook allemaal gemeten worden. Maar ook gemoedstoestanden en zelfs pijngevoelens kunnen met bepaalde methoden worden gemeten.

Objectieve en subjectieve metingen

Veel van wat gemeten wordt geeft een objectieve uitkomst. Als bijvoorbeeld gebruik gemaakt wordt van de standaardmeter en daar wordt de breedte van een woonkamer mee gemeten is er geen discussie mogelijk over de afstand die Jantje of Pietje meet. Andere metingen zijn echter in mindere of meerdere mate subjectief. Als een dokter vraagt hoeveel pijn de patiënt heeft en hij laat er een cijfer voor geven dan zal hij bij een acht weten dat de pijn behoorlijk is. Maar wie zegt wat behoorlijke pijn is en wat voelt de een en wat voelt de ander?

Meten met metriek stelsel

Meten gebeurt in zeer veel landen met het metrieke stelsel. Kenmerk van het metrieke stelsel is dat voor maten als lengte, oppervlakte en inhoud de meter als rekeneenheid wordt gebruikt. Van daaruit kan onderverdeeld worden in decimeter, centimeter en millimeter. Als vermenigvuldigingsmaat volgt op de meter een decameter, hectometer en kilometer.

SI-stelsel sinds 1960

Het metrieke stelsel ligt ook ten grondslag aan het SI-stelsel dat in 1960 verplicht gesteld is in de Europese Unie en dat bedoeld is voor het meten van afstanden, gewichten, snelheden en temperaturen. Het SI-stelsel wordt wereldwijd in zeer veel landen toegepast met slechts enkele uitzondering waar nog het imperiaal stelsel wordt gebruikt voor bepaalde metingen. Zo kent het Britse imperiaal stelsel nog de yard als lengtemaat, het pond als maat voor massa en gallon voor inhoud.

Talrijke meetinstrumenten

Om te meten bestaan er talrijke instrumenten zoals bijvoorbeeld een liniaal, duimstok, meetlat of rolmaat voor afstanden, een thermometer voor temperatuur en een weegschaal voor het gewicht van een massa. Maar meten kan ook op andere manieren bijvoorbeeld door prijzen met elkaar te vergelijken om verschillen aan te tonen, vragenlijsten te laten invullen om allerlei gegevens met elkaar te vergelijken en gemoedstoestanden te achterhalen door een interview.

Meetinstrumenten voor het weer

Er bestaan veel meetinstrumenten die met het weer te maken hebben waarbij metingen worden verricht op het gebied van:

• Aardtrillingen
• Bliksem
• Luchtdruk
• Neerslag
• Ozon
• Temperatuur
• Vocht
• Windrichting
• Windsnelheid

Instrumenten die daarbij worden gebruikt zijn onder meer:

• Barometer
• Hygrometer
• Regenmeter
• Thermometer
• Weerballon
• Windmeter
• Zonneschijnmeter

Meter als basiseenheid

Afstanden worden gewoonlijk gemeten langs een rechte lijn met als basiseenheid een meter. De meter werd in 1791 bepaald door de Franse Academie van Wetenschappen als het tien miljoenste deel van de afstand vanaf de noordpool tot de evenaar langs de meridiaan van Parijs. In het Franse Sèvres wordt een model van de meter bewaard die bestaat uit een staaf platina-iridium waarop door twee krassen de afstand van een meter is aangegeven. Vanuit een meter worden via het decimaalstelsel andere lengtematen aangeduid die leiden tot het overzicht:

• millimeter (mm) = 1/1000 (één duizendste) meter
• centimeter (cm) = 1/100 (één honderdste) meter
• decimeter (dm) = 1/10 (één tiende) meter
• decameter (dam) = 10 meter
• hectometer (hm) = 100 meter (0,1 km)
• kilometer (km) = 1000 meter

Overige meters voor “Meten is weten”

Bloeddrukmeter: Voor het meten van de menselijke bloeddruk.

• Chronometer: Precisie uurwerken om de tijd aan te geven.
• Drukmeter: Voor de juiste spanning van bijvoorbeeld banden.
• Hoogtemeter: Voor het meten van de hoogte tijdens een bergwandeling.
• Passer: Voor het meten van kleine afstanden en die elders af te passen.
• Schuifmaat: Een schuifmaat is een meetinstrument waarmee met grote nauwkeurigheid maten kunnen worden gemeten.
• Tachometer: Voor controle van de rijtijden en rusttijden van chauffeurs.
• Theodoliet: Hoekmeetinstrument uit de landmeetkunde.

Dit is slechts een greep uit nog veel meer bestaande meters die dagelijks worden gebruikt in het kader van: “Meten is weten”.

Lees verder

• Van veel standaardmaten naar SI-stelsel