Het consumentensurplus en producentensurplus

Stel dat je erg graag op vakantie wilt. Je wilt graag met het vliegtuig naar Madrid en bent bereid voor het vliegticket maximaal 200 euro te betalen. Je kijkt op verschillende websites, waar je vliegtickets kan boeken en vindt een ticket voor 180 euro. Je bent blij natuurlijk, want met de 20 euro, die je niet hoeft uit te geven, kun je weer iets anders kopen. Binnen de economie is die 20 euro niet zomaar een voordeeltje, maar heeft dit een speciale benaming. Het heet namelijk het consumentensurplus. Het consumentensurplus kun je bereken en tekenen in grafieken. Natuurlijk kan het ook zijn dat de vliegtuigmaatschappij het ticket voor 150 euro zou willen verkopen, maar het werkelijk voor 180 euro verkoopt. In dit geval heeft ook de producent een surplus. Het surplus van de producent heet het producentensurplus.

Belangrijke begrippen

Betalingsbereidheid van de consument

De betalingsbereidheid is het maximale bedrag dat de consument voor een bepaald product wil betalen. Wanneer de consument een laptop wil kopen en hier maximaal 1000 euro voor wil betalen, zal de consument een laptop voor 800 euro kopen en een laptop van 1100 laten staan. De betalingsbereidheid is voor ieder persoon anders en hangt af van verschillende factoren. Het ligt bijvoorbeeld aan het inkomen van de consument, want wanneer je veel verdient, heb je meer geld om te besteden. Ook zal je, wanneer je een product heel graag wil kopen, bereid zijn om meer geld te betalen, dus ook de mate van hoe graag je een product wil is van belang bij het bepalen van de betalingsbereidheid.

Leveringsbereidheid van de producent

Een producent moet natuurlijk geld verdienen, dus is er een minimumbedrag waarvoor een producent producten op de markt brengt. Dat minimumbedrag valt samen met de leveringsbereidheid van de producent. De leveringsbereidheid is altijd gelijk of hoger dan de kosten, want anders maakt de producent verlies. Als de verkoopprijs gelijk of hoger is dan de leveringsbereidheid, zal de producent zijn producten verkopen, want dan is de producent bereid om het product te leveren.

Schaarste

Het woord 'schaarste' betekent binnen de economie iets anders dan een tekort aan een bepaald product. Het draait bij schaarste namelijk om de oneindige behoeftes van de mens in combinatie met de beperkte middelen, waardoor je niet alles kopen kunt wat je zou willen. Om de schaarste te verminderen produceren en leveren mensen goederen en diensten. Bijna alle goederen zijn schaars, want een goed is schaars als je een offer moet leveren om het goed te kunnen gebruiken. Je moet bijvoorbeeld geld betalen voor een telefoon, dus een telefoon is een schaars goed.

Vrije goederen

Bijna alle goederen zijn schaars, maar er zijn ook een paar vrije goederen. Voor deze goederen hoef je geen offers te leveren om het goed te kunnen gebruiken. Voorbeelden van vrije goederen zijn zonlicht, wind en lucht.

Welvaart

Ook het woord welvaart heeft binnen de economie een andere betekenis. Welvaart betekent binnen de economie namelijk hoe de mens de schaarste vermindert. Wanneer je iets koopt voor een lagere prijs dan je betalingsbereidheid, verhoog je je welvaart. Het geld dat je overhoudt, kun je weer aan iets anders besteden.

Pareto-efficiënt

Stel een consument koopt een product voor 50 euro en een producent verkoopt een product voor 50 euro, dan is er dus een evenwicht. Wanneer de producent zijn verkoopprijs verhoogt naar 60 euro, verdient de producent 10 euro meer en stijgt zijn welvaart met 10 euro. De consument daarin tegen moet 10 euro meer betalen en verliest 10 euro aan welvaart. Het bedrag van 50 euro is dus pareto-efficiënt, want niemand kan zijn welvaart verbeteren zonder dat de ander een deel van zijn welvaart verliest. In dit geval stijgt de welvaart van de producent, maar het is natuurlijk ook mogelijk dat de welvaart van de consument stijgt en de producent een deel van zijn welvaart verliest. Dit is bijvoorbeeld het geval als de prijs van een product daalt.

Consumentensurplus

Definitie

Het consumentensurplus is het verschil tussen de betalingsbereidheid en het werkelijk betaalde bedrag.

Uitleg

Binnen de micro-economie gebruiken economen het woord 'consumentensurplus' om het verschil tussen de betalingsbereidheid en het werkelijk betaalde bedrag aan te geven. Het consumentensurplus wordt ook wel als welvaartswinst van een groep mensen genoemd. De consument houdt geld over, waarmee de consument weer iets anders kan kopen. Het consumentensurplus kan op verschillende manieren weergegeven worden. Je kunt het consumentensurplus in woorden uitleggen, grafisch weergeven en bereken met een formule.

Grafisch

Het consumentensurplus kun je grafisch weergeven. Je hebt hiervoor een grafiek nodig met een vraag- en aanbodlijn. Het punt waar de twee lijnen elkaar snijden is het evenwicht en vanuit dit punt trek je een horizontale lijn naar de y-as, hier vind je de evenwichtsprijs. Daarna teken je vanuit het snijpunt van de vraag- en aanbodlijn een verticale lijn naar de x-as, hier vind je de evenwichtshoeveelheid. De driehoek die ontstaat tussen de horizontale lijn naar de evenwichtshoeveelheid en de vraaglijn is het consumentensurplus.

Wiskundig

Wanneer je het consumentensurplus grafisch hebt weergegeven, is het zeer eenvoudig om het consumentensurplus uit te drukken in een getal. Je berekent namelijk de oppervlakte van de driehoek en gebruikt hiervoor de formule 1/2 x basis x hoogte.

Individueel consumentensurplus

Wanneer je kijkt naar de betalingsbereidheid van één consument en het werkelijk betaalde bedrag spreek je van het individuele consumentensurplus. Het totale consumentensurplus is dus in principe alle individuele consumentensurplussen bij elkaar opgeteld.

Producentensurplus

Definitie

Het producentensurplus is het verschil van de leveringsbereidheid en de werkelijk verkoopprijs.

Uitleg

Het verschil tussen de leveringsbereidheid en de werkelijke verkoopprijs wordt binnen de micro-economie het producentensurplus genoemd. Het producentensurplus is simpelweg winst voor de producent, want de producent verkoopt zijn producten voor een hogere prijs dan de prijs waarvoor de producent reeds bereid is om zijn product te verkopen. Net als het consumentensurplus kun je het producentensurplus in woorden uitleggen, grafisch weergeven en berekenen met een formule.

Grafisch

Ook het producentensurplus kun je grafisch weergeven. Je gebruikt hiervoor dezelfde grafiek als bij het consumentensurplus. Nadat je het consumentensurplus hebt gemarkeerd, zie je automatisch een driehoek verschijnen onder het consumentensurplus. Deze driehoek stelt het producentensurplus voor en ligt tussen de horizontale lijn naar de evenwichtsprijs en de aanbodlijn.

Wiskundig

Het producentensurplus kun je berekenen met de formule voor de oppervlakte van de driehoek. Dit is dezelfde formule als die van het van het consumentensurplus namelijk 1/2 x basis x hoogte.

Individueel producentensurplus

Het totale producentensurplus bestaat uit alle individuele producentensurplussen bij elkaar opgeteld. Elke producent heeft een eigen leveringsbereidheid en verkoopprijs, dus ook een ander surplus.