Oligopolie, cooperatief en non-cooperatief

Oligpolie is een marktvorm waarbij er weinig bedrijven zijn en er sprake is van een markt zonder vrije toetreding. In een bijzonder geval spreken we van duopolie, dit is een vorm wanneer er zich slechts twee bedrijven op de markt bevinden.

Voorbeelden van oligopolie

Voorbeelden van oligopolies zijn er genoeg:

• auto-industrie
• supermarkten
• luchtvaartmaatschappijen
• sportkleding

Het bijzondere van deze marktvorm is dat elk bedrijf de marktprijs kan beïnvloeden. Het gedrag van een bedrijf is van invloed op de winst van andere bedrijven. Dit heeft als gevolg dat bedrijven bij beslissingen rekening moeten houden met reacties van andere bedrijven.

Speltheorie

De speltheorie is de wiskunde benadering van de oligopolie waarin het doel is de winst te maximaliseren. Hierbij kiezen bedrijven de output (de hoeveelheid die ze gaan produceren) of ze kiezen voor de prijs.

Optimale strategie

De optimale strategie is bij output- of prijsbeslissingen de strategie waarbij je rekening houdt met beslissingen van andere bedrijven.

Best-response strategie

De strategie van het bedrijf die de winst maximaliseert gegeven het gedrag van de andere bedrijven.

Evenwicht

Wanneer is er nu sprake van evenwicht op de markt? Dit is het geval wanneer geen van de bedrijven, gegeven de beslissingen van alle bedrijven, zijn beslissing wil herzien. Er is nu sprake van een Nash evenwicht. Oftewel wanneer ieder bedrijf de best-response strategie speelt zal er automatisch evenwicht ontstaan op de markt.

Dominante strategie

1 optimale output hoeveelheid ongeacht de output van andere bedrijven. (Een dominante strategie is een Nash evenwicht)

Niet-coöperatieve speltheorie

Met imperfecte informatie

In dit geval concurreren de bedrijven met als doelstelling maximalisering van de eigen winst, ze hebben geen oog voor de winst van andere bedrijven. Hierbij bestaat het feit dat er sprake is van imperfecte informatie; bedrijven weten vooraf niet wat de andere bedrijven doen.

Er zijn in dit geval drie verschillende modellen voor oligopolie.

• Cournot model
• Stackelberg model
• Bertrand model

Cournot Model

Bedrijven kiezen zonder overleg simultaan hun output. Een bekende toepassing is bijvoorbeeld Pepsi en Coca Cola of Boeing en Airbus. Hierbij is elke periode identiek, dus analyse van 1 periode is voldoende.

Ieder bedrijf speelt wederom zijn best-response.
In evenwicht kan geen enkel bedrijf zijn winst verhogen door een andere output te kiezen.

Bertrand Model

Bedrijven kiezen prijzen i.p.v hoeveelheden. De consumenten bepalen hoeveel ze kopen.
Het gevolg hiervan is dat er een prijsoorlog ontstaat.
Consumenten kopen van de producent die het goedkoopst is.

De optimale strategie: Een prijs kiezen een fractie lager dan die van de concurrenten.
Evenwicht: Elk bedrijf kiest dezelfde prijs gelijk aan de marginale kosten.
Er is sprake van geen vrije toetreding.

Kartel: Coöperatieve speltheorie

Verregaande afspraken tussen bedrijven over prijs en hoeveelheid.

De samenwerking tussen de bedrijven levert een hogere winst op. (Opec, bouwbedrijven etc.)
Bedrijven kopiëren het gedrag van een monopolist, omdat dit de winst maximaliseert.
Bovendien maximaliseren de bedrijven niet hun eigen winst maar de winst van het kartel.

Een kartel evenwicht is geen Nash-evenwicht.