Ballistiek: de wetenschap van het schieten

Je kent het vast wel: de wereld van Crime Scene Investigation (CSI). De haast magische wijze waarop uit minimale sporen de identiteit van de daders kan worden vastgesteld, wekt de indruk dat het allemaal appeltje eitje is. In werkelijkheid is de forensische wetenschap weliswaar een zeer interessante, maar ook moeilijke wetenschap. In dit artikel de basis van de ballistiek, kort gezegd de wetenschap achter het schieten met projectielen.

Ballistiek en ballistisch onderzoek

Op het eerste gezicht lijkt de ballistiek (ballista, Latijn, is een stenenwerptuig uit de oudheid) saaie stof, zeker als je de beschrijving in een bekende encyclopedie gaat opzoeken. Die blijkt namelijk het volgende te vertellen: "Wetenschap die de banen van een lichaam bestudeert dat zich door de ruimte beweegt, en meer in het bijzonder van projectielen, hetzij binnen in de vuurmond (inwendige ballistiek), hetzij daarbuiten (uitwendige ballistiek)." Maar ballistisch onderzoek is veel meer dan dat.

Ballistiek in de forensische wetenschap

Wanneer er in een onderzoek onduidelijkheden bestaan over een schietincident, kan er in een laboratorium een reconstructie worden uitgevoerd. Door creatief te denken en gebruik te maken van wetenschappelijke methoden en inzichten kunnen de wetenschappers in staat zijn een scenario te ontwerpen dat zo goed mogelijk aansluit bij het bewijsmateriaal.

Vuurwapenidentificatie

Maar zonder de hierbij beschikbare specifieke kennis over projectielen zou men nooit ontdekt hebben wat er bij een misdrijf precies gebeurd is. Ballistiek is – zoals in de vorige paragraaf is beschreven – de studie naar het effect van verschillende omstandigheden op afgevuurde projectielen. Het is verbonden met de afdeling Vuurwapenidentificatie van een forensisch laboratorium, waar wapens worden vergeleken, onderzocht en geïdentificeerd.

Nederlands Forensisch Instituut

In Nederland verricht het NFI veel werk op het gebied van de ballistiek. Het Nederlands Forensisch Instituut - gevestigd in Den Haag - is een onderdeel van het ministerie van Justitie en levert een bijdrage aan het oplossen van misdrijven door het uitvoeren van technischwetenschappelijk onderzoek.

Ballistiek wordt onderverdeeld in de volgende drie onderzoeksgebieden:

Begin of inwendige ballistiek

Begin of inwendige ballistiek is de bestudering van de processen die aanvankelijk zorgen voor een versnelling van het projectiel. Bijvoorbeeld de verplaatsing van een kogel door de loop van een geweer, ten gevolge van een chemische reactie.

Uitwendige of externe ballistiek

Uitwendige of externe ballistiek beschrijft de bestudering van de verplaatsing van het projectiel door de ruimte of de lucht, of van het vuurwapen naar het doel toe.

Eindballistiek

Eindballistiek is de bestudering van het effect dat wordt veroorzaakt doordat het projectiel zijn doel raakt. Hierbij gaat het bijvoorbeeld over de afgifte van de (kinetische) energie aan het doel en wat dat voor effecten heeft.

In sommige bronnen is er nog sprake van een vierde term: overgangs-ballistiek. Hierbij gaat het om de bestuderen van de versnelling van het projectiel. Omdat dit heel goed past onder inwendige ballistiek en het maar een heel klein onderzoeksgebied is, vind ik niet dat het een aparte kwalificatie toekomt.