Is er een zesde massa-extinctie op komst?

Ongeveer 66 miljoen jaar geleden vond de vijfde en laatste massa-extinctie plaats op aarde. Ruim drie kwart van de levende diersoorten stierven uit, waaronder dinosaurussen. Wetenschapper Paul Ehrlich en zijn collega's claimen in hun onderzoek dat er in de 20e en 21e eeuw een nieuwe, zesde, massa-extinctie in gang is gezet. Maar volgens andere biologen is er vooralsnog geen reden tot paniek.

Massa-extinctie

Een massa-extinctie is een gebeurtenis waarbij het sterftecijfer het geboortecijfer sterk overschrijdt. In de afgelopen 540 miljoen jaar, zijn er vijf van deze massa-extincties geweest. De laatste, de Krijt-Paleoceen massa-extinctie, gebeurde ongeveer 66 miljoen jaar geleden. De oorzaak van deze laatste massa-extinctie is nog altijd onduidelijk, maar wetenschappers gaan ervan uit dat een komeetinslag zorgde voor hevige klimaatveranderingen en veranderingen in de atmosfeer, waardoor verschillende diersoorten uitstierven. Vergeleken met oudere massa-extincties duurde deze laatste kort; slechts enkele tienduizenden jaren. Oudere massa-extincties hebben meer onbekende oorzaken, maar er wordt aangenomen dat het ook bij die gevallen gaat om hevige klimaatveranderingen of een inslag van een asteroïde of komeet.

Onderzoek

De wetenschappers berekenden in hun onderzoek eerst de snelheid waarmee gewervelde dieren, waar reptielen, zoogdieren en amfibieën toe behoren, uitstierven. Deze gegevens vonden zij uit allerlei fossiele data. Uit deze berekening kwam dat elke 100 jaar, twee soorten per 10.000 uit zouden uitsterven. Dit is voor het onderzoek het gangbare gemiddelde gebleven.

Vervolgens vergeleken ze deze gegevens met de cijfers van data van de laatste jaren. Hieruit bleek dat het aantal soorten dat uitsterft, vele malen hoger ligt dan het eerder berekende gemiddelde. Sinds 1900 zijn er maar liefst 477 gewervelde soorten uitgestorven, in tegenstelling tot de 9 soorten die volgens een gangbare berekeningsmethode zouden moeten uitsterven. Volgens Paul Ehrlich zou het uitsterven van verschillende soorten 100 keer sneller gaan, dan dat er eerder bekend was. 26% van alle zoogdieren en ongeveer 41% van alle amfibieën zal in de komende jaren uitsterven, als deze trend zich door zou zetten.

De mens zelf hoeft daarbij niet veel te vrezen wanneer het gaat om uitsterven, ondanks dat de mens wel een groot aandeel heeft in de toedracht van een zesde massa-extinctie. Vooral de impact op onze leefomgeving is van belang, wanneer er om ons heen steeds meer soorten uitsterven. Paul Ehrlich wijst daarbij op het belang van bloem-bestuivers, zoals bijvoorbeeld bijen en vleermuizen. Volgens Ehrlich zal de mensheid binnen drie generaties hier de gevolgen van ondervinden.

Geen reden tot paniek

Volgens Jan Smit, paleontoloog aan de Vrije Universiteit van Amsterdam loopt het allemaal zo'n vaart nog niet, en stoort zich met name aan de conclusie dat de mensheid als soort met uitsterven wordt bedreigd. Daarnaast stelt hij vraagtekens bij de ruwe data van het onderzoek, omdat van veel diersoorten die uitstierven tijdens de vijfde massa-extinctie, geen of nauwelijks fossiel materiaal is gevonden, waardoor het bestaan ervan moeilijk te achterhalen is.

Ook bioloog Ronald Veldhuizen is sceptisch, en herhaalt dat Paul Ehrlich al eerder 'onheilprofetieën' uitsprak. In de zestiger jaren waarschuwde Paul Ehrlich voor het feit dat de aarde niet meer dan 4 miljard mensen aan zou kunnen, en dat het overschrijden van dat aantal flinke gevolgen kan hebben. Nu, met ongeveer 7 miljard mensen op de aarde, is de mensheid als soort nog steeds niet met uitsterven bedreigd.