The Big One: de aardbeving die westelijk VS zal verwoesten

Het westen van de Verenigde Staten ligt op een geofysisch gevaarlijke plaats. De welbekende San Andreasbreuk heeft in het verleden al voor veel ellende gezorgd, maar dit is niet de enige breuk die ook in de toekomst weer kan toeslaan. Waarom is de dreiging aan de Amerikaanse westkust zo groot en wat houdt 'The Big One' in?

Platentektoniek aan de westkust

De westkust van de Verenigde Staten is een brei aan verschillende breuken, die de grenzen vormen van verschillende aardkorstplaten. Deze platen bewegen heel langzaam, als gevolg van de magmastromingen in de aardmantel. Deze bewegingen zijn de oorzaak van aardbevingen. Als een plaat langs een andere plaat schuift, ertegenaan botst of eronder glijdt, kunnen daarbij trillingen ontstaan die te voelen zijn op het aardoppervlak. De aardbevingen die veel voorkomen aan de Amerikaanse westkust worden voornamelijk veroorzaakt door de transforme wrijving van de San Andreasbreuk. Hier schuiven twee platen langs elkaar en door de wrijving kunnen trillingen ontstaan.

Naast de San Andreasbreuk zijn er nog een paar andere breuken bij de westkust van de Verenigde Staten. De meeste hiervan zijn ook transform, maar op de noordelijke helft van de westkust en westelijk van zuid-Canada vinden we een zogenaamde subductiezone. Hier schuift de ene plaat onder de andere, in dit geval is dat de Juan de Fucaplaat die onder de Noord-Amerikaanse Plaat schuift. Deze subductiezone, ten noorden van de San Andreasbreuk, staat bekend als de Cascadia subductiezone. De laatste aardbeving die in dat gebied plaats heeft gevonden, was in 1700 en die had een sterkte van 9.0 op de schaal van Richter. Ook had deze aardbeving een tsunami als gevolg.

Dankzij het werk van onder meer wetenschapper Chris Goldfinger, weten we dat er in de afgelopen tienduizend jaar 41 van dat soort aardbevingen zijn geweest bij de Cascadia subductiezone. Dat houdt in dat er ongeveer iedere 250 jaar een aardbeving plaatsvindt aan de westkust van de VS. Aangezien de laatste in het jaar 1700 was, kunnen we concluderen dat ruim 300 jaar meer is dan de voorspelde 250 jaar en dat er dus een serieuze dreiging is voor een aardbeving aan de Amerikaanse westkust.

De vraag is niet of, maar wanneer

Behalve dit gemiddelde van 250 jaar dat de wetenschappers hebben berekend, valt er buitengewoon weinig te zeggen over wanneer de 'Big One' daadwerkelijk zal plaatsvinden. Het eerste teken dat meer zal zeggen, is als er een compressiegolf zich zal bewegen vanaf de breuk. Deze compressiegolf is een trilling met een uiterst hoge frequentie en snelheid, die alleen door honden, enkele andere dieren en speciale seismologische apparatuur gemeten kan worden. Tussen deze golf en de daadwerkelijke aardbeving, die een lagere frequentie zal hebben en zich langzamer voortbewegen zal dan de compressiegolf, zitten ongeveer 30 tot 90 seconden. De compressiegolf zal voor mensen nauwelijks merkbaar zijn, maar als plots alle honden in de omgeving beginnen te blaffen weet je dat het zover is: 'The Big One' is aanstaande.

Mensen die zich op het moment dat de aardbeving plaatsvindt zich bevinden op de Amerikaanse westkust, kunnen het beste zo snel mogelijk te voet een hogere plaats gaan zoeken, zoals een heuvel. Het hypocentrum van de aardbeving die veroorzaakt is in de Cascadia subductiezone, ligt onder water en zal dus een tsunami als gevolg hebben, die tussen de 15 en 20 minuten na het begin van de beving de kust zal bereiken. Mensen die zich niet hogerop hebben teruggetrokken, zullen overspoeld worden door het water uit de Grote Oceaan.

Volgens wetenschappers loopt het gebied ten westen van Interstate 5 (snelweg tussen Vancouver en San Diego) het meeste gevaar. De verwoesting daar zal groot zijn: het zal drie tot zes maanden duren voor er weer elektriciteit beschikbaar is, één tot drie jaar tot er weer drinkwater beschikbaar is en drie of meer jaar tot ziekenhuizen weer herbouwd zijn. Het gebied dat getroffen wordt door de tsunami zal lange tijd onbewoonbaar blijven.

De vraag is niet of 'The Big One' zal komen; nee, de vraag is wanneer. Verwacht wordt dat dat tussen nu en 50 jaar zal zijn.