Kenmerken van een plaats delict

Om een profiel op te stellen van een crimineel is het erg belangrijk om naar de kenmerken van de 'crime scene' te kijken. Een crime scene oftewel plaats delict kan namelijk van alles vertellen over het karakter van de persoon, maar ook over de modus operandi (MO). Welke kenmerken van een plaats delict bestaan er? En wat zeggen deze kenmerken over de dader?

Profiel opstellen

Bij het opstellen van een profiel van een crimineel (profiling) komt meer kijken dan enkel de kenmerken van een plaats delict. Een compleet profiel bestaat uit de volgende elementen: geslacht, leeftijd, burgerlijke staat, sociaaleconomische toestand, middelen van transport, opleiding, werk, hobby's, crimineel verleden, psychiatrische achtergrond, sociale ontwikkeling, seksuele ontwikkeling, relatie met het slachtoffer, organisatie van de misdaad, aanwezigheid van eventuele medeplichtigen en ten slotte een comfortzone. Een hele lijst dus die opgesteld moet worden door rechercheurs of andere professioneel betrokkenen. Om deze lijst op te stellen zijn begrippen als victimologie (studie van het slachtoffer), daderanalyse en verhoren erg belangrijk. Maar natuurlijk mag bij het opstellen van het profiel de plaats delict niet vergeten worden, vandaar dat er rekening gehouden wordt met de kenmerken van een plaats delict.

Kenmerken plaats delict

Om het crimineel gedrag beter te analyseren wordt er gekeken naar de volgende kenmerken van een plaats delict:

1. Locatie
2. Tijdstip
3. Slachtofferkeuze
4. Kennis van zaken
5. Toenaderingsmethode
6. Controle
7. Reacties slachtoffer
8. Planning
9. Voorwerpen
10. Lichaam van het slachtoffer
11. Soort verwondingen
12. Intensiteit van het geweld
13. Taalgebruik
14. Blootstelling aan risico's
15. Herhalingsdwang
16. Risicovolle karakterkenmerken

Locatie

De locatie is erg belangrijk, via dit gegeven kan veel afgeleid worden over de dader. Is de misdaad bijvoorbeeld gepleegd in een rustige buurt of juist in een drukke buurt? Ook moet er gekeken worden of de dader deze locatie al kende of dat het een vreemde locatie was voor hem/haar. Alles wat bijzonder is aan de locatie dient genoteerd te worden zodat het profiel beter opgemaakt kan worden.

Tijdstip en tijdsduur

Ook het tijdstip en tijdsduur zijn belangrijke gegevens die nuttig kunnen zijn om een profiel op te stellen. Het tijdstip zegt vaak iets over het risico dat een dader neemt, wanneer een dader bijvoorbeeld overdag zijn misdaad pleegt loopt hij een groter risico om gezien te worden dan wanneer hij dat 's nachts doet. De tijdsduur zegt vooral iets over het karakter van de dader, wanneer de dader zijn misdaad pleegt en meteen weer weg is, dan is de kans kleiner dat het om een persoonlijke misdaad gaat. Wanneer een dader echter veel tijd doorbrengt met zijn slachtoffer dan is de kans op een persoonlijke band groter.

Slachtofferkeuze

Er kunnen verschillende oorzaken zijn voor de keuze van een slachtoffer. Een eerste oorzaak kan een fantasie zijn, te denken valt aan een seksuele fantasie of een slachtoffer met een bepaalde haarkleur of ander uiterlijk kenmerk dat aansluit bij de fantasie van de dader. Ook kan het slachtoffer gekozen worden omdat het een bekende is van de dader of juist een totaal vreemde. Wanneer er antwoord gevonden is op de vraag: 'Waarom dit slachtoffer?' ben je een stukje dichter bij het vinden van de dader.

Kennis van zaken

Het is belangrijk om bij een plaats delict te kijken naar aanwijzingen die duiden op een dader met kennis van zaken. Wanneer er bijvoorbeeld gebruik is gemaakt van opmerkelijk gereedschap om een deur te openen is het goed mogelijk dat de dader makkelijk toegang had tot dit gereedschap en kennis had om dit gereedschap te gebruiken. Via deze weg kan je vaak een schatting doen naar het beroep of een hobby van de dader.

Toenaderingsmethode

De wijze waarop een dader zijn slachtoffer benadert zegt erg veel over zijn gedrag en karakter. Een dader kan bijvoorbeeld een list gebruiken om binnen te komen maar kan ook meteen met grof geweld binnen komen. Ook kan de toenaderingsmethode een rol spelen in een mogelijke fantasie van de dader. De meest voorkomende toenaderingsmethoden van daders zijn de verrassingsaanval waarbij de dader een kwetsbaar moment van het slachtoffer uitkiest en de bliksemaanval waarbij direct geweld wordt gebruikt zodat het slachtoffer geen kans heeft om zich te verweren.

Controle

De dader moet tijdens zijn misdaad de controle gehad hebben over het slachtoffer. De manier waarop dit gebeurde zegt erg veel over de dader. Zo kan het zijn dat de dader bijvoorbeeld fysiek geweld of een verdovend middel gebruikt heeft om zo controle uit te oefenen. Ook is het belangrijk om te kijken of er wapens gebruikt zijn om het slachtoffer onder controle te houden en zo ja, welke wapens?

Reacties slachtoffer

Op welke wijze heeft het slachtoffer zich verzet of gereageerd op de dader? Antwoord op deze vraag kan veel vertellen over zowel de dader als het slachtoffer. Er mag absoluut niet geoordeeld worden over de reacties van het slachtoffer om het profiel op te stellen, dat is namelijk niet relevant, aangezien iedereen anders reageert in verschillende situaties. Een veelvoorkomende reactie van slachtoffers is de shock waarbij het lijkt alsof de hersenen van een persoon alles uitgeschakeld hebben en nergens meer op kunnen reageren. Een tweede veelvoorkomende reactie is een fysieke weerstand waarbij het slachtoffer van zich af zet door bijvoorbeeld te slaan, schoppen, bijten of op een andere manier aan te vallen. Ook komt de verbale weerstand veel voor als reactie van het slachtoffer, hierbij kan het zijn dat het slachtoffer scheldt of schreeuwt maar het kan ook zijn dat het slachtoffer al dan niet met succes probeert te onderhandelen met de dader.

Planning

In welke mate de dader zijn misdaad gepland heeft zegt vaak iets over de intelligentie van de dader, ook kan dit veel zeggen over de impulsiviteit of andere karaktereigenschappen. Echter is het niet zo dat er aan de ene kant de dader staat die alles gepland heeft en aan de andere kant de dader die helemaal niets gepland heeft. Er zijn veel verschillende elementen die kunnen duiden op een geplande activiteit of juist niet.

Voorwerpen

Behalve om te bekijken welke voorwerpen er gebruikt zijn tijdens de misdaad is het ook belangrijk om te kijken of er eventueel voorwerpen verdwenen zijn. De verdwijning van bepaalde voorwerpen kan namelijk verschillende dingen zeggen over de dader. Zo komt het namelijk wel eens voor dat een dader bepaalde voorwerpen meeneemt die passen bij zijn fantasie, ook kan het zijn dat de dader waardevolle voorwerpen mee heeft genomen waardoor de kans op een roof-misdaad groter is.

Lichaam van het slachtoffer

Het lichaam van het slachtoffer moet altijd erg goed onderzocht worden, ook wanneer het slachtoffer nog in leven is. Het lichaam kan van alles vertellen over de dader, zo kan het zijn dat het lichaam afgedekt is wat vaak een teken van spijt is, terwijl het lichaam ook naakt achtergelaten kan worden. Ook de positie van het lichaam, verwondingen, en eventueel gevonden DNA kunnen veel vertellen over de dader.

Soort verwondingen

Verwondingen kunnen op duizenden verschillende manieren zijn aangebracht, het is daarom erg belangrijk om de verwondingen van het slachtoffer goed te bestuderen. Dingen die extra belangrijk zijn bij het onderzoek naar verwondingen zijn het identificeren van het wapen, intensiteit van de gebruikte kracht en of de wonden tijdens of na een eventuele moord hebben plaatsgevonden. Ook kan je uit de verwondingen vaak opmaken of er afweer van het slachtoffer is geweest en dit zegt zowel iets over het slachtoffer als over de toenaderingswijze van de dader.

Intensiteit van het geweld

De intensiteit zegt vaak iets over het motief van de misdaad, wanneer er bijvoorbeeld extreem veel vuistslagen zijn uitgedeeld dan is de kans groot dat het ging om een emotionele dader. Daarnaast is het belangrijk om te kijken naar de plaats op het lichaam waar het geweld is toegepast en het aantal eventuele wapens dat gebruikt is. Ook hier is het weer belangrijk om te kijken naar eventuele post mortale handelingen.

Taalgebruik

Een vaak onderschat kenmerk van een plaats delict is het taalgebruik dat zich afgespeeld heeft tijdens de misdaad. Bepaalde uitdrukkingen kunnen bijvoorbeeld iets zeggen over de leeftijd, motief of fantasie van de dader. Ook de toon van de dader is erg belangrijk om in kaart te brengen, dit zegt namelijk vaak iets over de psychische toestand van de dader.

Blootstelling aan risico's

Met het blootstellen aan risico's wordt vooral gekeken naar de hoeveelheid risico's die zowel de dader als het slachtoffer namen tijdens de misdaad. Was het slachtoffer bijvoorbeeld aan het liften of liep hij/zij rustig door een drukke winkelstraat? Er moet natuurlijk altijd vooropgesteld worden dat hoeveel risico's het slachtoffer ook nam, hij/zij nooit aan uitlokking gedaan heeft, een dader is altijd de enige schuldige. Het niveau van blootstelling aan risico wordt uitgedrukt in de categorieën 'laag', 'gemiddeld' en 'hoog'.

Herhalingsdwang

Bepaalde personen hebben een grotere kans om in herhaling te vallen van een criminele activiteit, dit is bepaald in de genen van een persoon. Het is daarom ook erg belangrijk om tijdens verhoren te kijken of er eerdere soortgelijke misdaden hebben plaatsgevonden. De kans is groot dat een dader een psychische stoornis heeft die behandeld dient te worden. Echter zijn er bepaalde daders die nooit genezen kunnen worden en dus nooit vrij terug de maatschappij in zouden mogen.

Risicovolle karakterkenmerken

Er zijn een aantal karakterkenmerken die een grotere kans op een misdaad geven, de volgende risicovolle karakterkenmerken worden onderscheiden:

• Agressiviteit en woede: Denk hierbij aan een structurele vorm van agressiviteit of woede die herkenbaar is voor de directe omgeving
• Structurele emotionele uitbarstingen
• Impulsieve personen
• Structureel angstige personen
• Verslaafde personen, aan welke vorm dan ook
• Structureel depressieve personen
• Narcistische personen of personen met een grote behoefte aan aandacht en erkenning