Is er toch leven op Mars?

Er bestaat een kans dat er zich leven bevindt in rotsvernis op Mars net zoals op Aarde. Rotsvernis is een zeer langzaam groeiende laag met bacterieel leven die ontstaat op de buitenkant van rotsen in gebieden waar een regenarm klimaat heerst. In de meeste woestijnen verschijnt het als een donkere vlek op lichtgekleurde ravijnmuren.

Vikingen

Toen in 1976 de Vikingen 1 en 2 neerdaalden op Mars troffen ze geen enkel teken van leven aan. De camera's lieten een droge, stoffig en geheel kaal landschap zien. Zo leek het in ieder geval. Ze toonden een omgeving die bezaaid was met rotsen bedekt met een donker, sterk reflecterende glans.

Mysterie

Rotsvernis is lange tijd een mysterie geweest. Het is meestal slechts één tot twee micrometer dik, maar kan duizend jaar of langer groeien, waardoor het erg moeilijk is om te ontdekken of er zuiver biologische of chemische processen hiervoor verantwoordelijk zijn. Als het proces biologisch van aard is zullen de microben er nog steeds leven.

Oorsprong

Het was logisch om te denken dat de rotsvernis een chemische oorsprong had, aangezien vele soortgelijke uitziende coatings in die vorm bekend waren. Silicaglazuur is een van de meest voorkomende coatings dat zich vormt wanneer kiezelzuur in stof en dauw condenseert op rotsoppervlakken.

Patroon

Die opvatting veranderde toen wetenschappers van de Universiteit van Washington in Seattle zagen dat de interne structuur van rotsvernis een ingewikkeld patroon vertoonde met zwarte stroken mangaanoxiden afgewisseld met oranje lagen klei en ijzer (aldus een publicatie in Nature). Geen enkele andere rotsvernis combineert deze microlagen van klei en metaaloxiden.

Microben

Aangetoond was dat deze vorm van rotsvernis een biologische oorsprong heeft maar meerdere onderzoeken waren nodig om uit te vinden welke microben hiervoor verantwoordelijk waren. Achtergrond van het idee was het feit dat 3,5 miljard jaar geleden microben de mogelijkheid ontwikkelden om een mangaanoxide coating te maken om zichzelf te beschermen tegen de harde UV-straling van de jonge zon. Dat zou op Mars ook gebeurd kunnen zijn.

Proeven

In laboratoria van de Arizona State University in Tempe en de Universiteit van Californië in Berkeley werden proeven gedaan die moesten aantonen dat rotsvernis zo weinig versteende microben bevatte en dat mangaan nauwelijks sporen achterlaat in het gehele proces. Een verklaring werd gevonden in het feit dat chemische veranderingen hebben plaatsgevonden in de loop van de duizenden jaren. Maar een bewijs was er nog steeds niet.

Grot

Het antwoord op het mysterie rotsvernis werd gevonden in een grot in New Mexico. Mike Spilde van de Universiteit van New Mexico in Albuquerque en Penny Boston in New Mexico Institute of Mining and Technology in Socorro ontdekten dat de bodem van de Fort Stantongrot is gevormd door een mousserende witte calcietrivier na honderden jaren van overstromingen. Het grootste deel bestaat uit mangaanoxide mineralen.

De gevonden coatings voldoen aan alle definities van de rotsvernis. IJzer en mangaanoxides zijn aan elkaar gebonden door klei, in de karakteristieke microstromatolite lagen. De coatings waren bedekt met bacteriën die mangaan achterlaten.

Uitgangspunt

Deze vondst heeft de zoektocht naar leven op Mars nieuw leven ingeblazen. Als je de Aarde als uitgangspunt neemt zijn er slechts drie verklaringen te vinden voor de glimmende rotsen op Mars. Rotsvernis, silicaglazuur of een eenvoudig polijsten van de rotsen door de wind meegevoerd zand.

Infraroodbeelden

Dit laatste is het makkelijkst maar te kort door de bocht. De rotsen op Mars zijn volledig gehuld in een glimmende zwarte coating terwijl het zandstralen de rotsen niet volledig kunnen polijsten. Als bevestiging hebben infraroodbeelden van Mars dit aangetoond.

Silicaglazuur lijkt ook onwaarschijnlijk. Marsrovers Spirit en Opportunity van NASA hebben op de rotsen geen silicaglazuur kunnen ontdekken.

Leven op Mars

Toekomstige missies zullen beter worden uitgerust voor het vinden van leven. De volgende Marsrover zal in 2012 landen op de Rode Planeet. NASA's Mars Onderzoekslaboratorium MSL zal dan rotsvernis detecteren met een laser-geïnduceerde afbraakspectrometer. Die zal de elementen in de rotsvernis blootleggen en antwoord geven op de vraag of er wel of geen leven is of was op Mars.

Antwoord

NASA werkt ook samen met de European Space Agency over het ExoMars-programma. In 2018 zullen twee Marsrovers ingezet worden om leven op te sporen. Een volgende ESA-missie, de Mars Sample Return in 2020 zal voor een definitief antwoord moeten gaan zorgen omdat deze monsters van Mars meeneemt naar de Aarde. Dan weten we het zeker of er leven is op Mars.