Valentina Tereshkova

Tereshkova was de eerste vrouwelijke astronaut of kosmonaut. Daarnaast was ze een fanatiek communist. Haar leven werd grotendeels beheerst door de Communistische Partij wat haar persoonlijke leven niet makkelijk maakte.

Jeugd

Tereshkova werd in moeilijke omstandigheden geboren in 1937 in Maslennikovo, een klein dorp. Ze had een broer en zus. Haar vader verdween in de Fins-Russische oorlog in 1939-1940 en haar moeder, die in een textielfabriek werkte, had de zorg voor drie kinderen. Pas aan het einde van de oorlog ging Tereshkova voor het eerst naar school, ze was toen negen. Op haar zeventiende was ze al weer gedwongen om de school te verlaten om haar familie financiëel bij te staan. Maar Tereshkova nam schriftelijke cursussen en leerde parachute springen. Ze richtte de Textiel Arbeiders Parachute Club op. In 1961 werd ze secretaris van de lokale afdeling van de Komsomol (de jeugdafdeling van de communistsche partij). In datzelfde jaar ging Joeri Gagarin als eerste mens ter wereld de ruimte in aan boord van de Vostok-l.

Koude Oorlog

De Sovjet-autoriteiten besloten dat er ook een vrouwelijke kosmonaute moest komen. De Koude Oorlog was op zijn hoogtepunt en de ruimte was onderdeel van deze oorlog. De Verenigde Staten en de Sovjet-Unie probeerden elkaar de loef af te steken met de eerste mens in de ruimte, de eerste mens op de maan en nu dus de eerste vrouw in de ruimte.

De Nieuwe Sovjet Vrouw

Men ging op zoek naar een geschikte kandidaat. Daarbij was het niet nodig dat de vrouwen ervaring hadden als piloot. De Vostok was volledig automatisch gestuurd, de gezochte vrouw was dus in principe alleen een bemanningslid. Maar het was noodzakelijk dat ze kon parachute springen. Er werden 58 vrouwen uitgekozen en hiervan waren er veertig die werden uitgenodigd voor een gesprek in Moskou. Tereshkova was een van hen. Op 26 februarie 1962 werd ze samen met nog vier andere vrouwen uitgekozen om deel te nemen aan het programma voor opleiding tot kosmonaut. Tereshkova was de enige die geen hogere opleiding had afgerond, maar haar fysiek en functie bij de Komsomol maakte haar een geschikte kandidaat. Uiteindelijk bleef ze samen met een andere vrouw Ponomaryova over. Ponomaryova had de beste resultaten behaald, maar haar politieke overtuiging was minder dan die van Tereshkova. En dit laatste gaf uiteindelijk de doorslag. President Chroetsjov koos haar persoonlijk uit. Tereshkova voldeed aan de eisen die hij stelde aan de ‘Nieuwe Sovjet Vrouw’; ze was een goede communiste, ze had een arbeidersachtergrond en ze was een keurig meisje. Daarnaast was ze aantrekkelijk. Een hoge officier zou haar later ‘Gagarin met een rok aan’ noemen.

Eerste vrouw in de ruimte

Op 16 juni 1963 werd Tereshkova de eerste vrouw in de ruimte. Ze werd gelanceerd in de Vostok-6. Er waren problemen met de vlucht, maar die kwamen pas na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie aan het licht. Tereshkova sprak er zelfs pas over in 2007. Het was de bedoeling dat de Vostok-6 een dag in de ruimte zou bljven, maar uiteindelijk verbleef Tereshkova er drie dagen. Ze draaide 48 keer om de aarde tijdens haar vlucht.Toen ze uiteindelijk gelanceerd werd om terug te komen op aarde zette ze koers richting een meer, maar dankzij een gunstige wind belandde ze op de grond. Hierbij raakte ze licht gewond, wat met zware make-up verborgen werd.

Tereshkova kreeg tal van prijzen en onderscheidingen uitgereikt voor haar ruimtevlucht, zowel nationaal als internationaal. Haar droom om een ruimtevlucht naar Mars te maken (die ze met veel kosmonauten uit haar tijd deelde) ging helaas niet in vervulling.

Een Ruimtehuwelijk

Enige tijd na haar vlucht besloten de autoriteiten dat het een goed idee was wanneer Tereshkova zou trouwen met de kosmonaut Andrian Nikolayev. Tereshkova heeft altijd beweerd dat het tweetal al verliefd was, maar het zeker dat er druk werd uitgeoefend op het tweetal. Ze trouwden en zelfs president Chroetsjov was aanwezig bij de bruiloft. Tereshkova kreeg een dochter, maar het echtpaar was niet gelukkig. Een scheiding zou echter het einde betekenen van de carriere van beiden en dus bleven ze bij elkaar.

Verliefd

Het werk van de vrouwelijke kosmonauten was puur propaganda. Ze werden zoveel mogelijk geweerd van de vluchten. Pas toen eind jaren zeventig ook de Amerikanen vrouwen de ruimte in wilden sturen werden er nieuwe vrouwelijke kosmonauten gerecruiteerd. Tereshkova hoopte dat ze opnieuw de kans zou krijgen om een vlucht te maken en nam deel aan medische testen. Later werd haar verteld dat ze niet geschikt werd geacht om nog meer ruimtevluchten te maken. Tijdens de testen echter ontmoette ze de arts Shaposhnikov en werd ze verliefd. Tereshkova vroeg een scheiding aan, maar moest wachten op toestemming van de president. Pas in 1982 kreeg ze toestemming van Brezjnev om te scheiden. Tereshkova en Shaposhnikov leefden gelukkig samen tot Shaposhnikov in 1999 overleed.

Imago als Iron Lady

Tereshkova bleef vooral actief met het propageren van de gelijkheid van vrouwen in de Sovjet-Unie naar de buitenwereld toe. Op congressen en conferenties over de hele wereld hield ze toespraken. Ze stond bekend als de ijzeren Sovjet-dame. Dat was een imago dat de Partij zorgvuldig had gecreëerd. Zelf was ze echter helemaal niet zo overtuigd van de waarheden die de Partij naar voren bracht. In het dagelijks leven liet ze ook ander kanten zien en zette zich in voor wezen en mensen met allerlei problemen.