Het zonnestelsel: Uranus

Uranus is de zevende planeet vanaf de zon gezien binnen ons zonnestelsel. Het is de twee na grootste planeet en hij is vernoemd naar de Griekse god Uranus. Deze enorme ijsreus heeft overeenkomsten met zijn buren Jupiter en Saturnus. Zijn kleur is typisch blauw en dat komt door het methaan in de dampkring. De planeet is in het jaar 1690 voor het eerst waargenomen door een Engelse astronoom. Het klimaat is er koud en erg onstuimig met razende stormen.

Het zonnestelsel

Het zonnestelsel bestaat uit de zon en alle hemellichamen die in de invloedsfeer van de zon staan. De zon is zo groot dat het 99,86 procent inneemt van alle massa binnen het zonnestelsel. Ongeveer 4,55 miljard jaar geleden is het zonnestelsel ontstaan uit een gaswolk. Vanaf de zon gezien, bestaan er de volgende planeten: Mercurius, Venus, aarde, Mars, Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus. De eerste vier zijn rotsplaneten en de laatste vier zijn de grote gasreuzen. De zon is een ster en is een van de honderdmiljarden sterren in de Melkweg. Het is zo onvoorstelbaar groot, dat wij niet in staat zijn deze afstand te kunnen reizen omdat een mens daarvoor te kort leeft. Buiten de Melkweg is een donkere onzichtbare materie. Vermoedelijk zijn er buiten de Melkweg meer stelsels van sterren, maar die kunnen wij op dit moment niet waarnemen.

Algemeen

Vanaf de zon gezien is Uranus de zevende planeet. Deze gigantische ijsreus is te op twee na grootste planeet binnen het zonnestelsel. Uranus is in het jaar 1690 voor het eerst waargenomen en is vernoemd naar de Griekse god Uranus. Eerst werd er gedacht dat het om een ster ging. Pas in het jaar 1781 werd het duidelijk dat het niet om een ster ging, maar om een planeet. De naam Uranus is in 1850 officieel in gebruik genomen. Met het blote oog kun je de planeet alleen onder de gunstige omstandigheden waarnemen. Zelfs met een grote telescoop blijft Uranus slechts te zien als een klein schijfje.

Basisgegevens:

• Afstand tot de zon: 2750 tot 3000 miljoen kilometer
• Aantal manen: 27
• Doorsnee: ongeveer 50.000 kilometer
• Gewicht: 8,683×1025 kilogram
• Omlooptijd (jaar): 84,01 aardse jaren
• Rotatietijd (dag): 17,25 uur
• Samenstelling kern: nikkelijzer en gesteente
• Samenstelling dampkring: waterstof (83%), helium (15%), methaan (2%), zwaar waterstof (0,01%) en ethaan (0,0002%)

Grote afstand

De planeet bevindt zich op enorme afstand van de zon. Het duurt ruim 84 jaar voordat Uranus een baan om de zon heeft omlopen. Aan het einde van de 18de eeuw werden de baanelementen van deze planeet gepresenteerd. Hierop waren afwijkingen te zien die aanwijzingen gaven dat er nog een planeet moest zijn. De zwaartekracht hiervan zou afwijkingen veroorzaken aan de baangegevens. In het jaar 1846 werd de achtste planeet, Neptunus ontdekt.

Onstuimig

Uranus draait in 17 uur en 14 minuten om zijn eigen as. Door de stormachtige winden, kan een deel van de atmosfeer al in ongeveer 14 uur roteren. Wat bijzonder is dat de lijn die het noordelijk- en zuidelijk halfrond van elkaar scheid, ook wel equator genoemd, een hoek van 98 graden heeft met het vlak van de ecliptica (=baan van de zon) waarin Uranus rond de zon draait. De planeet staat in een schuine stand. Dit wordt ook wel obliquiteit genoemd. Bij de aarde is de obliquiteit 23,45 graden. Mogelijk is dat Uranus in het verre verleden in botsing is geweest met een ander groot hemellichaam, waardoor de kanteling is ontstaan. Dit zou ook het grote aantal manen kunnen verklaren. De schuine stand heeft grote invloed op de seizoenen, er is een groot verschil in de lengte van de winter- en zomerdagen. Een andere verklaring voor de scheefstand zou de enorme aantrekkingskracht van de andere grote planeten zijn.

Samenstelling

Uranus heeft overeenkomsten met Jupiter en Saturnus, zoals overeenkomsten in de kern. Waarschijnlijk bestaat de kern uit nikkelijzer en silicaten (dat is een groep minerale zouten) omringd met een mantel van water, methaan en ammoniak. Aan de buitenkant zit een laag met vloeibare stoffen zoals waterstof, helium en methaan. Naarmate het oppervlak nadert, zullen de stoffen steeds gasvormiger worden. Uranus heeft een magnetisch veld, dat is gevormd door de hoog geleidende deeltjes uit de mantel van de planeet. Het magnetische veld is verstoord doordat het ijs warmtestraling kan doorlaten, waardoor er magnetische velden opgewekt worden.

De atmosfeer

De specifieke cyaan/blauwachtige kleur komt omdat de atmosfeer relatief veel methaan bevat. Methaan absorbeert de rode en oranje golflengtes afkomstig van de zonnestralen en weerkaatst dit in blauw en groen. Er zijn bijna geen wolken te zien in de atmosfeer, alleen in de zon gelegen delen rond de evenaar. Bovenin de atmosfeer komen enorme stormen voor met een windsnelheid van wel meer dan 700 kilometer per uur. De atmosfeer heeft veel weg met die van zijn buurman Neptunus.