De Extremely Large Telescope (ELT): mega-telescoop in Chili

Wetenschappers willen in 2025 met behulp van een mega-telescoop de ruimte onderzoeken. Dit geeft onderzoekers de mogelijkheid om op een ongekende schaal de ruimte te verkennen. De Extremely Large Telescope (ELT) wordt om diverse redenen op een hoge berg in Zuid-Amerika gebouwd. Met behulp van moderne snufjes wordt het mogelijk om atmosferische storingen te marginaliseren. Wat kunnen wetenschappers in de toekomst met dit instrument allemaal doen en kan hiermee buitenaards leven ontdekt worden?

De European Extremely Large Telescope

• Enorm project
• Locatie
• De verschillende spiegels van de telescoop
• De zoektocht naar (leefbare) exoplaneten

Enorm project

In 2005 is er door de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO) besloten tot de bouw van een grote telescoop. Dit enorme bouwproject kost in totaal meer dan één miljard euro. Dankzij de omvang van de telescoop kan het heelal beter onderzocht worden. Hiermee zal de Hubble telescoop ruimschoots overtroffen worden. De telescoop wordt op een unieke locatie gebouwd zodat het instrument optimaal in gebruik genomen kan worden. Sinds 2017 wordt deze telescoop de 'Extremely Large Telescope' (ELT) genoemd. Oorspronkelijk werd deze telescoop de 'European Extremely Large Telescope (E-ELT) genoemd.

Locatie

De Extremely Large Telescope wordt op een berg in Chili gebouwd. Deze enorme berg, de Cerro Armazones, behoort tot de Atacama woestijn. Het bevindt zich ongeveer zeshonderd kilometer ten noorden van Santiago, de hoofdstad van Chili. De telescoop wordt aan de drie kilometer-hoge top van de berg gebouwd. Het instrument heeft hier minimaal last van atmosferische factoren vanwege de hoge ligging en droge lucht. Hierdoor kunnen er scherpere beelden vastgelegd worden dan ooit tevoren. De locatie behoort immers tot de beste plekken op de wereld voor astronomisch onderzoek. Voordat er met de bouw begonnen kon worden, moesten er hevige maatregelen genomen worden.

De constructie

Om het instrument op een berg te kunnen bouwen, heeft men de top van de berg moeten verwijderen. Dit heeft men gedaan met behulp van explosieven, zodat er een plat oppervlakte is ontstaan. Zonder het platte oppervlak zou het onmogelijk zijn geweest om te beginnen met de bouw van de telescoop. Hiernaast is er rekening gehouden met geologische activiteiten. In de regio kunnen er namelijk aardbevingen plaatsvinden. Aardbevingen zouden de spiegels eventueel in gevaar kunnen brengen.

De verschillende spiegels van de telescoop

De spiegel die deze telescoop bevat, heeft een diameter van 39 meter. Deze spiegel bestaat uit zo'n achthonderd verschillende segmenten. In eerste instantie zou de spiegel een diameter van honderd meter krijgen, echter zouden de kosten hiervan dramatisch oplopen. Deze telescoop zou de 'Overwhelmingly Large Telescope' geheten hebben. Er is daarom voor een gulden middenweg gekozen. Het instrument heeft naast de hoofdspiegel ook een secundaire spiegel. Hiernaast heeft de telescoop zowel optische, als infraroodmogelijkheden. Hiermee kunnen er mogelijk aanwijzingen voor het bestaan van buitenaards leven gevonden worden. Om dit te kunnen bereiken moeten zogenaamde 'exoplaneten' zorgvuldig bestudeerd worden.

De zoektocht naar (leefbare) exoplaneten

Exoplaneten kunnen op verschillende manieren ontdekt worden. Exoplaneten zijn planeten die zich buiten onze zonnestelsel bevinden. Met behulp van zogenaamde "adaptieve optiek" is het mogelijk om atmosferische verstoringen te minimaliseren. Met de desbetreffende methode is het namelijk mogelijk om een spiegel te vervormen. Dankzij de nieuwste technologie met betrekking tot adaptieve optiek, zal de beeldkwaliteit bijna net zo hoog zijn als wanneer de telescoop zich in de ruimte bevond. Hierdoor hebben wetenschappers de mogelijkheid om de chemische samenstelling van een planeet te bepalen. Wanneer het duidelijk wordt wat deze chemische samenstelling precies inhoudt, kunnen er conclusies getrokken worden over de samenstelling elders in het heelal.

Directe beelden

Uiteindelijk kunnen wetenschappers telescopen zoals de ELT gebruiken om direct naar een exoplaneet te kijken. Wanneer wetenschappers veranderingen ontdekken op het oppervlakte van een exoplaneet, kan dit duiden op buitenaardse vegetatie. Hiermee zou bewezen kunnen worden dat er buitenaards leven bestaat.

Overige onderzoeken

Naast de zoektocht naar exoplaneten, zal de telescoop gebruikt worden om de eigenschappen van de eerste sterren en sterrenstelsels te onderzoeken. Hiernaast zal het een middel zijn om de onderzoek naar donkere materie en donkere energie te bevorderen. Wetenschappers verwachten zelfs dat er nieuwe ontdekkingen worden gedaan waardoor er nieuwe vraagstukken ontstaan. Naast de ELT zijn er een aantal andere "mega-telescopen" in de maak, zoals de 'Giant Maggelan Telescope' en de 'Thirty Meter Telescope'.