De betekenis van Venus, Jupiter en Mars in de geschiedenis

De planeten Venus, Jupiter en Mars hebben veel indruk gemaakt bij voorbije beschavingen. Lees hier over hun rol bij de Grieken, de Romeinen, de Inca's en de Babyloniërs.

Venus bij de Inca’s

De Inca’s (een beschaving die in de 15e eeuw in het noordwestelijke deel van Zuid-Amerika leefde) hadden ontdekt dat de planeet Venus en de ster Regulus eens in de 8 jaar gelijktijdig opkomen. ’s Morgens vroeg kun je dan Venus en Regulus naast elkaar aan de hemel zien. De Inca’s dachten dat Venus en Regulus de ogen van hun oppergod Wiraqocha waren. Deze bestuurde het heelal, maar hij liet het dagelijks bestuur van het leven op aarde over aan de zonnegod Inti en de maangod Quilla.

De Inca’s gebruikten 3 kalenders: de maankalender, zonkalender en de Venuskalender. Deze laatste is dus gebaseerd op de omlooptijd van de planeet Venus (584 dagen). Om de 52 jaar vallen deze kalenders samen, en begint er een nieuwe cyclus.
We weten dat Venus heel belangrijk was voor de astronomie van de Inca’s, omdat in het tegenwoordige Bolivia de gebeeldhouwde heuvel 'El Fuerte' ligt. Op deze heuvel ligt 'El Cascabel'. Vanaf dit punt werd elke ochtend de hemel bestudeerd door de Inca- astronomen.

Probleem: iedere 8 jaar valt de opkomst van Venus, en ook van Regulus, ongeveer een dag eerder. Hierdoor vindt de opkomst van Venus iedere 8 jaar een stukje dichter bij zonsopkomst plaats. Op een bepaald moment zal Venus (samen met Regulus) bijna tegelijk met de zon opkomen, waardoor de planeet niet langer zichtbaar is in het vroege ochtendlicht. Dit was een ramp voor astronomen bij de Inca’s, omdat zij Venus nodig hadden voor hun kalender. Toen de opkomst van Venus en Regulus niet meer te zien was, verloor El Cascabel haar functie.

Venus bij de Grieken (en Romeinen)

De planeet Venus is door de Grieken genoemd naar hun godin van de liefde en schoonheid, Aphrodite. Dit komt niet alleen omdat het een mooi gezicht als Venus stralend aan de hemel staat, maar ook door haar esoterische (verborgen) kant. Het is namelijk zo dat als Venus vóór de Zon langs gaat (de benedenconjunctie) of achter hem langs (de bovenconjunctie), we Venus niet kunnen zien. Als we deze conjuncties in hun opvolging in de Dierenriem optekenen ontstaan twee pentagrammen. Het pentagram is een vijfpuntige ster, waarvan de verdelingen van de lijnstukken volgens de Gulden Snede zijn. Dit is een bepaalde verhouding, die door mensen ‘als mooiste wordt ervaren’. Vooral de Grieken vonden dit de ultieme formule voor harmonie en schoonheid. Het pentagram wordt dus wel gezien als het symbool van volmaaktheid en vrouwelijkheid.

Jupiter bij de Babyloniërs

De Babyloniërs (een beschaving die van de 18e tot de 5e eeuw v.Chr. in het Midden-Oosten leefde) noemden de planeet Jupiter ‘Marduk’, naar hun ‘koning van de goden’. Marduk had volgens hen de wereld gecreëerd. Marduk liet Jupiters baan door de ruimte de sterren en planeten de weg wijzen. Dit lijkt misschien een rare keuze, de stilstaande zon zou logischer zijn geweest, maar de Babyloniërs dachten natuurlijk ook nog dat de aarde het middelpunt van het heelal was en Jupiters baan door de ruimte volgt de ecliptica, de schijnbare jaarlijkse baan van de zon, het beste van alle planeten. Hierdoor, en door zijn helderheid aan de hemel hebben, de Babylonische astronomen Jupiter waarschijnlijk als uitgangspunt voor hun astronomie gebruikt.

Jupiter bij de Romeinen (en Grieken)

De Romeinen noemden deze planeet naar hun oppergod Jupiter, gelijk aan de oppergod Zeus bij de Grieken. Eerst werd Jupiter vereerd als god van het licht en de stralende hemel. Dit komt overeen met de planeet, omdat Jupiter na de zon, de maan en Venus het helderste hemellichaam is vanaf de aarde gezien. Later vereerden de Romeinen hun oppergod zelfs als Jupiter Optimus Maximus. De bijnaam ‘Maximus’ komt natuurlijk ook overeen, want Jupiter is de grootste planeet uit ons zonnestelsel. De Romeinen dachten niet alleen dat Jupiter het heelal bestuurde, hij hield ook het leven op aarde in de gaten, daarom kreeg hij ook de bijnaam ‘Optimus’.

Uit latere studies is gebleken dat hier misschien wel een grote kern van waarheid zit, want hieruit bleek dat door de zwaartekrachtswerking van Jupiter veel kometen op deze planeet zijn neergestort, die anders misschien op de aarde zouden zijn gevallen. Dit is wel een recent onderzoek, en het is nog niet helemaal bewezen.

Mars bij de Babyloniërs

De planeet Mars heeft al sinds de vroegste geschiedenis tot de verbeelding gesproken. Dit komt waarschijnlijk door zijn rode kleur. Ook bij de Babyloniërs had Mars een speciale betekenis. Deze beschaving creëerde als eerste de week, verdeeld in zeven dagen. Deze waren allemaal vernoemd naar de 7 bekende hemellichamen: de zon, de maan, Mars, Mercurius, Jupiter, Venus en Saturnus. De Babyloniërs geloofden dat elk hemellichaam het leven van de mensen beïnvloedde op de dag die naar ze vernoemd was. Dinsdag was de dag van Mars, die bij de Babyloniërs Nergal heette, naar hun god van de dood en verschrikking. De Babyloniërs hielden veel speciale ceremonies op dinsdag om deze planeet te vriend te houden.

Mars bij de Romeinen

Mars heeft ook altijd tot de verbeelding van de mensen gesproken, omdat dit de planeet is die het meeste op de aarde lijkt: een dag op Mars duurt ongeveer even lang als op aarde, Mars heeft 4 seizoenen, 2 poolkappen en een hele dunne atmosfeer. Als er dus nog andere levende wezens in het heelal voorkomen, ligt het het meest voor de hand dat deze op Mars leven. Aan het eind van de 19e eeuw werden de geruchten over leven op Mars nog verder aangewakkerd, toen de Italiaanse sterrenkundige Giovanni Schiaparelli vertelde dat hij ‘canali’ op Mars had waargenomen. Hij bedoelde hiermee geulen die op natuurlijke wijze ontstaan waren, maar veel mensen hebben dit opgevat als kanalen die door levende wezens gegraven waren.

Nu wordt over algemeen aangenomen dat de Romeinen de planeet naar hun god van de oorlog hebben genoemd, maar voordat hij geassocieerd werd met de Griekse god Ares, was Mars de god van de landbouw en vruchtbaarheid. De mensen die geloven dat er leven op Mars is, of dat er leven op Mars mogelijk zou zijn, zullen dus deze uitleg verkiezen.