De horrorwinter of de Siberische beer uit het oosten

Wat gaat de aankomende winter brengen. Komt de wind uit het oosten en krijgen we een koude poollucht uit Siberië, de zogeheten Siberische beer? Dan kan er veel, heel veel sneeuw vallen. Een winter die begint in november en kan duren tot eind januari. Een winter met een witte kerst en veel stuifsneeuw. Stuifsneeuw die grote bergen sneeuw maakt en een winter met temperaturen die 's nachts naar -25 graden duikelen. Een winter die scholen laat sluiten omdat de verwarming het niet meer doet of een winter met veel ijsdagen met overdag schaatstemperaturen van -10 en met een gevoelswaarde van -20?

• Siberische beer
• De Siberische beer slaat toe
• Gevoelstemperatuur (windchill)
• Statische ontladingen
• Gevaar op de weg
• Voorzorgsmaatregelen

Siberische beer

In het noordoosten van Europa is het altijd kouder ten opzichte van Nederland. In Nederland hebben we een zeeklimaat en grote delen van Rusland hebben een landklimaat. In het noorden van Rusland en in Siberië heerst een poolklimaat. Een poolklimaat met zeer koude winters en warme, korte zomers. In Siberië zijn temperaturen van -50 graden in de winter geen uitzondering. Door de invloed van hogedrukgebieden, kan de wind uit Siberië ook Nederland bereiken. De koude wind uit Rusland verplaatst zich dan richting het westen, richting Nederland. Bij ons komt de koude wind dan uit het oosten of noordoosten. Gekscherend wordt er gezegd: de Russische beer komt uit zijn hok.

De Siberische beer slaat toe

En dan ligt er een hogedrukgebied boven Siberië, dat er blijft liggen. Hogedrukgebieden bewegen veel langzamer dan lagedrukgebieden en de wind om een hogedrukgebied draait op het Noordelijk halfrond tegen de wijzers van de klok in. De berenkoude poollucht bereikt Nederland en we krijgen te maken met wekenlange diepvrieskou. Met strenge vorst overdag waarbij de temperatuur tussen de -10 graden en -15 graden liggen. Bij temperaturen onder de -15 graden spreken we van zeer strenge vorst. 's Nachts worden er records gebroken in Nederland en krijgen we te maken met nachten waar -30 graden worden gehaald! Ongekend koud is het.

Sneeuw

Even een dipje in de koude temperatuur zorgt ervoor dat de temperatuur rond het vriespunt komt te liggen en dat het gaat sneeuwen. Dikke droge sneeuwvlokken. Al snel ligt er na dagen sneeuwval een pak van een halve meter, voordat de kou weer toeslaat. Na een periode met veel wind liggen er in het hele land sneeuwduinen als bergen. Achterdeuren gaan niet open doordat er een dik pak sneeuw voorligt. De sneeuwschuivers werken dag en nacht, maar door de wind blijven er zich sneeuwduinen vormen op de autobanen en doorgaande wegen. Code rood wordt gegeven: wie niet op de weg hoeft te zijn, blijf thuis! Werkgevers mogen niet eisen dat werknemers naar het werk gaan. Scholen sluiten de deuren en de economie ligt compleet stil. Supermarkten worden niet meer bevoorraad en de horror is compleet!

Gevoelstemperatuur (windchill)

Wanneer de wind uit het oosten of noordoosten waait in de winter, dan voelt het buiten kouder aan dan dat het in werkelijk is. We noemen dit de gevoelstemperatuur of windchill. De windchill is te berekenen door meteorologen met de JAG/TI- methode (Joint Action Group for Temperature Indices). De gevoelstemperatuur is namelijk afhankelijk van de werkelijke temperatuur en de gemiddelde windsnelheid. Hoe harder de wind waait en je bent buiten, hoe sneller de lichaamswarmte ‘verdampt’. We krijgen het sneller koud! Het resultaat van de JAG/TI berekening is dus niét de werkelijke temperatuur, maar een berekende temperatuur.

Ongemakken voor de mens

De lage luchtvochtigheid bij de koude oostelijke stroming geeft ongemakken zoals een schrale huid. De droge, koude lucht droogt huidcellen uit. Er vindt een snelle overdracht plaats van vocht uit de huid naar de lucht. Dit geeft:

• droge kloverige en pijnlijke handen;
• droge, rode, jeukende en geïrriteerde huid;
• pijnlijke lippen;
• statisch haar en statische ontladingen.

Statische ontladingen

De droge schrale oostenwind geeft meer kans op statische ontladingen. We zitten niet stil en hebben te maken met wrijving tussen twee oppervlakten. Door bijvoorbeeld schoenzolen op vloerbedekking of laminaat. Een trui welke je aandoet en de droge lucht zorgt ervoor dat de haren, met veel geknetter rechtop gaan staan. Statische elektriciteit bouwt zich namelijk op, tot de ontlading volgt. Tot het aanraken van een voorwerp, een metalen klink van de (auto) deur bijvoorbeeld en de elektriciteit naar de aarde laat afvloeien. Ook dit gaat gepaard met geknetter en soms zijn er zelfs vonken te zien. De klap van de ontlading kan enigszins pijnlijk zijn. In strenge winters kan dit zelfs meerdere malen op een dag gebeuren. Want hoe lager de luchtvochtigheid, hoe meer statische elektriciteit.

Giet it oan

De koorts slaat in Nederland massaal toe wanneer de Siberische kou invalt. Geen griepkoorts maar de Elfstedenkoorts. Langzaam vriezen de meren en de vaarten dicht. Vaarverboden worden van kracht en Friese sluizen worden stilgezet. Het ijs is dik genoeg en de vraag is niet; giet it oan? Neen, de vraag is: is it né iet kâld! (is het niet té koud)? Elke dag wordt bekeken of het verantwoord is om de tocht der tochten door te laten gaan! De kans op bevroren lichaamsdelen is té groot.

Gevaar op de weg

• gladde weggetjes waar niet gestrooid wordt. Vooral de voetganger kan hier lelijk ten val komen en naar de eerste hulp moeten.
• motorrijders en bromfietsers moeten rekening houden met de gevoelswaarde. Ze zitten ‘stil’ op de motor of bromfiets. Een fietser echter trapt zichzelf warm. Maar ook op de fiets, is het gevaar van onderuit gaan groot.

Voorzorgsmaatregelen

Denk voor de winter invalt aan:

• de buitenkraan afsluiten;
• de koelvloeistof controleren. Leg een spuitbus met ruitontdooier in de auto en koop een busje slotontdooier voor in de jaszak;
• dekens (en flesjes drinken) in de auto voor het geval het verkeer vastzit in een sneeuwbui, en stilstaat;
• de handrem. Bij vriezend weer niét de handrem gebruiken. Zet de auto in de versnelling wanneer dit nodig is;
• viaducten en afritten. Een viaduct bevriest sneller omdat er geen ondergrond onder zit waar nog restwarmte vanaf straalt. Afritten worden minder druk bereden;
• winterbanden.

Neen, op een horrorwinter zitten we niet te wachten. Een echte heerlijke winter, daar wachten we op. Een beetje sneeuw, een beetje kou, ijs en veel zon!