De zeer warme hittegolf van juli 2015

Een stevig hogedrukgebied boven centraal en west Europa zorgde begin juli 2015 voor zeer hoge temperaturen, de eerste hittegolf van 2015 leek dan ook een feit te gaan worden. Voor een hittegolf zijn vijf aaneengesloten zomerse dagen nodig van 25 graden of meer, waarvan er drie tropisch moeten zijn met een waarde van minimaal 30 graden. De eerste zomerse en tropische dag werden al op 30 juni en 1 juli behaald, en ook 2 juli zou zonder twijfel een tropische dag gaan worden. Gezien de weersvooruitzichten die zaterdag 4 juli als extreem warm voorspelden, kon er al op 2 juli 2015 geen twijfel meer over bestaan dat de eerste hittegolf van 2015 weldra een feit zou zijn.

Wat is een hittegolf?

Om een hittegolf te bereiken moeten minimaal vijf aaneengesloten dagen van 25 graden of meer behaald worden, deze heten zomerse dagen. Tijdens deze zomerse dagen moeten minimaal drie dagen een temperatuur van 30 graden of meer behalen, dit zijn de tropische dagen. De temperatuur betreft de maximumtemperatuur gemeten in De Bilt tijdens en op de betreffende kalenderdag tussen 0h00 en 24h00 uur. Wanneer in theorie de hoogste waarde van de temperatuur om vijf uur ’s ochtends wordt bereikt, en de rest van de dag verloopt door een weeromslag aanzienlijk koeler, dan is de gemeten waarde om vijf uur 's ochtends de maximumtemperatuur van die dag. Meestal wordt de hoogste temperatuur aan het einde van de middag bereikt, en de minimumtemperatuur rond zes uur ’s ochtends.

30 juni 2015, de eerste benodigde zomerse dag in De Bilt

Nadat Nederland rond 21 juni een periode van sombere donkere dagen kende met zeer lage temperaturen, begon vanaf 24 juni de temperatuur te stijgen. Al snel werden de eerste voorspellingen van een hittegolf gedaan. Dankzij een zeer groot hogedrukgebied, dat zich boven het grootste deel van Europa uitstrekte, draaide de wind naar het zuiden en werd steeds meer warme droge lucht vanuit Afrika en de Sahara aangevoerd. Lage drukgebieden in de omgeving krijgen door een dergelijk hogedrukgebied geen kans meer, dit wordt ook wel een blokkade genoemd. Lukte het op 29 juni nog net niet om een zomerse waarde te bereiken, op 30 juni 2015 werd in De Bilt de eerste zomerse dag genoteerd met een waarde van ruim 27 graden. De eerste van de vijf benodigde zomerse dagen was hiermee een feit.

1 juli 2015, de eerste benodigde tropische dag

Was 30 juni al een flinke warme dag, op de eerste dag van juli werd het helemaal flink puffen en zweten. Onder een strakblauwe hemel en een felle zon klom de temperatuur al snel omhoog, toch voelde het dankzij een lage vochtigheidsgraad (30% in De Bilt) niet benauwd aan. Om 16h40 werd een van de hoogste waardes in het land bereikt in het Zeeuwse Westdorpe, daar werd het 35,5 graden Celsius. In de Bilt werd het maar liefst 32,7 graden. Hiermee was de eerste tropische dag benodigd voor de hittegolf (en tevens de tweede zomerse dag) een feit! De tweede tropische dag zou volgens de weersvoorspellingen van 1 juli al de volgende dag worden behaald, maar eerst moest heel Nederland nog de nacht zien door te komen, welke de warmste uit onze geschiedenis sinds de metingen van 1901 zou blijken te zijn.

De nacht van 1 op 2 juli, de warmste nacht ooit gemeten

Op 2 juli 2015 werd in De Bilt om zes uur ‘s ochtends de hoogste minimumtemperatuur ooit in De Bilt gemeten, deze bedroeg 23,3 graden. Het betreft hier de laagste temperatuur die in de nacht van 1 op 2 juli is bereikt. In de rest van deze nacht, tussen middernacht en zes uur, werden overigens veel hogere temperaturen bereikt, dit komt doordat de warmte van 1 juli maar langzaam afnam. Ook in de rest van Nederland sneuvelden records en werd in Arcen rond zes uur ‘s ochtends een zeer hoge minimumtemperatuur bereikt van 24,1 graden. Dit is de hoogste minimumtemperatuur ooit in heel Nederland gemeten. Het oude record stond op 19 augustus 2012 in Maastricht met 23,1 graden. Hoewel de nacht van 1 op 2 juli extreem warm was, viel ook hier op dat de vochtigheidsgraad niet hoog was, van een zeer klamme “plaknacht” was dan geen sprake.

Overigens geldt dit record van de hoogste minimumtemperatuur niet voor de feitelijke gehele kalenderdag 2 juli 2015, die van 0h00 tot en met 23h59 loopt. Al om 21h40 was het ’s avonds op 2 juli in De Bilt 21,6 graden, en daarmee moet, als puur naar de kalenderdag gekeken wordt, het warmterecord weer uit de boeken worden gehaald.

2 juli 2015, Nederland op weg naar de tweede benodigde tropische dag

Donderdag 2 juli 2015 zou niet alleen de tweede tropische dag worden maar zelfs tot de warmste julidag sinds de metingen in 1901 gaan behoren. Om half negen ’s ochtend was het al 25,9 graden in De Bilt en de zonkracht was door de heldere hemel op dit vroege tijdstip al zeer groot. Om half elf was het in Volkel al 30,8 graden, met een warmtepiek die rond vier, vijf uur ligt gaf dit al wel aan dat donderdag 2 juli extreem heet zou worden, en dat bleek ook. Rond een uur was het in De Bilt 31,4 graden, hiermee was de tweede tropische dag een feit, maar de temperaturen gingen nog verder omhoog. Maastricht noteerde samen met Arcen om vier uur 37,6 graden, en donderdag 2 juli ging de boeken in als de warmste dag in juli sinds 1901. Officieel is dit juli-record vastgesteld op maar liefst 38,2 graden in Maastricht, het lag daarmee maar 0,4 graden af van het landelijke record van 38,6 graden (1944). Deze snikhete dag was voor veel mensen niet leuk meer, gelukkig bracht een opkomende westenwind een stuk afkoeling, gevolgd door zware onweersbuien met hagel. Nog één tropische dag en twee zomerse dagen zouden nodig zijn voor de voorspelde hittegolf.

3 juli 2015, even een dag “afkoelen”

Na de snikhete dag van 2 juli kon Nederland even een dagje gaan “afkoelen”. De voorspellingen van de dag ervoor wezen uit dat het misschien een tropische dag kon worden, dit is in De Bilt echter niet gebeurd, en daarmee was de derde benodigde tropische dag voor een hittegolf nog geen feit. In De Bilt werd een maximumtemperatuur van “slechts” 29 graden bereikt om tien voor vier. In de rest van het land kwamen wel tropische waarden voor, bijvoorbeeld 30,7 graden in Eindhoven. Er moet vermeld worden dat als gevolg van onweersbuien van de voorafgaande nacht de luchtvochtigheid aanzienlijk groter was en het daardoor klam aanvoelde. Hoewel op 3 juli geen tropische dag is behaald kon al wel weer een zomerse dag worden genoteerd, dit was nummer vier met de twee reeds behaalde tropische dagen meegerekend. Op 3 juli gaven de weersvoorspellingen aan dat het zaterdag 4 juli gemiddeld 32 zou gaan worden, met temperaturen van net onder de 30 graden langs de kust, en maar liefst 36 graden in het oosten van het land. Met deze waardes zou de eerste hittegolf van 2015 een feit zijn.

4 juli 2015, de derde tropische dag en een officiële hittegolf

De voorspellingen van 3 juli lieten er geen misverstand over bestaan, zaterdag 4 juli zou weer zeer warm worden, de hittegolf was een kwestie van tijd. Zaterdag 4 juli begon al snel met waardes van 25,6 graden om negen uur in De Bilt, en om 11h30 was het dan zover. In De Bilt werd 30,2 graden genoteerd, en daarmee was de derde benodigde tropische dag een feit en eveneens de eerste hittegolf van 2015. Het warmste plekje op 4 juli was voor meetstation Arcen, daar werd het om 15h30 36,6 graden. Ondertussen begon op deze dag de wind steeds meer naar het westen te draaien. Deze zou in de loop van de dag voor lichte verkoeling gaan zorgen.

6 juli 2015, einde van de hittegolf

Op 6 juli kwam er een einde aan de hittegolf, de maximumtemperatuur kwam in De Bilt niet boven de 23,8 graden. Daarmee was 5 juli 2015 met 28,2 graden in De Bilt de laatste dag die toebehoorde aan deze hittegolf. Behoorde deze hittegolf nu enkel toe aan de maand juli? Nee, ook juni heeft er met één zomerse dag aan bijgedragen.