Geloofde Einstein in God?

Albert Einstein, wie kent hem niet? Hoewel deze man al sinds 1955 dood is, blijft hij mensen over de hele wereld inspireren. Einstein is immers één van de meest bekende theoretisch natuurkundigen uit de geschiedenis. Hij werd ontdekt door zijn grote ontdekkingen van de twee relativiteitstheorieën. Ook wel bekend onder de namen de 'speciale relativiteitstheorie' en de 'algemene relativiteitstheorie'. Verder publiceerde hij meer dan 450 (niet)-wetenschappelijke artikelen. Veel mensen weten echter niet dat deze vader van de moderne natuurkunde in feite een heel spiritueel man was.

Einstein en God

Wie op het internet zoekt naar 'Einstein en God', krijgt direct honderden artikelen te zien waarin Einstein en zijn relatie met God wordt beschreven. Er zijn echter ook genoeg stukken te vinden die juist het tegenovergestelde beweren. Zo zijn atheïsten er heilig van overtuigd dat Albert niet in een God geloofde. Gelovigen en ongelovigen beschuldigen elkaar dus van verkeerd geïnterpreteerde citaten. Maar welke zijn dan juist? Hierbij is het altijd belangrijk om de bronnen grondig te checken.

De Bijbelse God

Einstein schreef ooit een brief naar de Joodse auteur en filosoof Erik Gutkind. Deze beroemde brief, ook wel 'God Letter' genoemd, wordt vaak als bewijs gebruikt dat Einstein niet geloofde in God. Hij schreef deze brief naar Gutkind met betrekking tot zijn boek 'Choose Life: The Biblical Call to Revolt'. Hij was het niet eens met het religieuze standpunt van Gutkind, want God was maar een verzonnen concept door menselijke zwakheden. Dat feit moeten we echter niet uit verband trekken. Einstein heeft het hier namelijk over de Bijbelse God en niet over de 'natuurlijke' God: “The word God is for me nothing more than the expression and product of human weakness, the Bible a collection of honorable, but still purely primitive, legends which are nevertheless pretty childish.”

Einstein: agnost of atheïst?

De Princeton University Press heeft een collectie Einstein-citaten uitgebracht waarin veel citaten zijn te vinden over zijn religieuze en spirituele standpunten. In één van die quotes refereert hij naar mensen die hem gebruiken om te bewijzen dat er geen God bestaat. Dit feit maakte hem woest, want Einstein zou met zijn beperkt menselijk denken nooit het (niet)-bestaan van God kunnen bewijzen.

Nog een bron die betrouwbaar is, is dat van een interview met Time Magazine. In dit interview beschrijft Einstein zichzelf als een zogeheten 'agnost'. Agnosten zijn mensen die het niet mogelijk achten om het bestaan of niet-bestaan van hogere machten aan te tonen. Einstein zei het volgende hierover: “I have repeatedly said that in my opinion the idea of a personal God is a childlike one,” he wrote to a man who corresponded with him on the subject twice in the 1940s. “You may call me an agnostic, but I do not share the crusading spirit of the professional atheist. … I prefer an attitude of humility corresponding to the weakness of our intellectual understanding of nature and of our own being.”

Hieruit kunnen we dus opmaken dat Albert Einstein het idee van een 'persoonlijke' God verwerpt. Dit betekent echter niet meteen dat hij helemaal niet in een God geloofde. Hij geeft hier alleen aan dat het idee van een christelijke God, die luistert naar gebeden en over je leven waakt, kinderachtig is. Mensen kunnen hem daarom beter een agnost noemen. Dit omdat zijn gedachtegoed niet overeenkomt met dat van een atheïst.

Geen persoonlijke God

Niet alleen het Time Magazine heeft bewijzen voor zijn origineel gedachtegoed. In het boek genaamd 'Albert Einstein, The Human Side: New Glimpses from His Archives' van Helen Dukas en Banesh Hoffman zijn genoeg citaten te vinden over Einstein met betrekking tot en spiritualiteit. In dit boek vinden we één citaat uit een brief waarin Einstein het volgende schreef:

''It was, of course, a lie what you read about my religious convictions, a lie which is being systematically repeated. I do not believe in a personal God and I have never denied this but have expressed it clearly. If something is in me which can be called religious then it is the unbounded admiration for the structure of the world so far as our science can reveal it.''

Uit deze brief kunnen we wederom opmaken dat Einstein niet geloofde in een persoonlijke God. Zo'n God bemoeit zich met het welzijn van de mens en dat is volgens hem onmogelijk. Einstein is echter wel religieus wat betreft zijn fascinatie voor de structuur van de wereld (voor zover de wetenschap dit kan onthullen). Velen gebruiken dit statement om hem in het hokje van het deïsme te stoppen. God speelde volgens Einstein wel een rol in het creëren van het universum, omdat de natuur immers perfect is opgebouwd uit wiskundige formules. Maar dat betekent nog niet dat God een directe invloed heeft op ons leven van vandaag zoals christenen, joden en moslims dat geloven.

Bekende citaten

• God is subtiel, niet kwaadaardig;
• In de ogen van God zijn we allen even wijs - en even idioot;
• Ik ben een diep religieuze ongelovige. Dit is een enigszins nieuwe religie;
• Ik geloof dat de religie van de toekomst een kosmische religie zal zijn. De religie die het meest strookt met de wetenschappelijke behoeften is het boeddhisme;
• Ik geloof in Spinoza's God die zich openbaart in een ordelijke harmonie van alles wat bestaat, niet in een God die zich bemoeit met het lot en handelen van mensen;
• Wat me echt interesseert is of God een keuze had toen hij de wereld schiep;
• Wetenschap zonder religie is kreupel, religie zonder wetenschap is blind.

Einstein en spiritualiteit

In 2007 verscheen er in Nederland het vertaalde boek 'Einstein, de biografie' van Walter Isaacson. Isaacson is de president en CEO van het Aspen Instituut. In de biografie werd duidelijk dat Einstein het Joods/Bijbelse geloof verwierp, maar niet de God als natuurlijke oerkracht. Einstein zag de mensheid als kleine kinderen in een enorme bibliotheek vol met boeken geschreven in verschillende talen. We weten dat de boeken door iemand geschreven moeten zijn, maar door wie en waarom blijft altijd de vraag. Dit is hetzelfde met mensen die het heelal bekijken en zich beseffen dat het prachtig gearrangeerd is door bepaalde natuurwetten. Hoogstwaarschijnlijk zullen we deze wetten en het concept God dan ook nooit begrijpen.

Kortom, Albert Einstein was een niet-religieus maar vooral spiritueel man. Hij geloofde dan ook dat het universum in zijn orde en precisie niet uit toeval bestaat. Dan zou het net zo geloofwaardig zijn wanneer een drukkerij explodeert en alle druklettertjes weer op de grond terechtkomen in de voltooide en foutloze vorm van het woordenboek.