Welvaart, markten en overheid (rechtseconomie)

In dit artikel worden enkele kernbegrippen van de (rechts)economie beschreven. Daarnaast wordt er gekeken naar de verzekeringsmarkt en wat mogelijke oplossingen zijn van het falen van deze markt.

Vraagstukken

Binnen de economie en het recht zijn er diverse vraagstukken. De belangrijkste hiervan zijn:

• Welke invloed wordt er nu precies door het recht uitgeoefend op de economie?
• Heeft het geldende recht ook inderdaad de beoogde veranderingen?
• Heeft een eventuele verandering van het recht consequenties die tot andere/betere resultaten zouden kunnen leiden?

Criteria

Om te kunnen bepalen of bepaalde maatregelen het maximale nut opleveren voor de samenleving worden diverse criteria gehanteerd. Deze criteria zijn het Pareto-criterium en het Hicks-Kaldor-criterium.

Pareto-criterium

Het Pareto-criterium houdt in dat er sprake is van een toename van de maatschappelijke welvaart indien het nut van een of meer leden van de samenleving groter wordt zonder dat het nu van enig ander lid van de samenleving kleiner wordt.

Hicks-Kaldor-criterium

Het Hicks-Kaldor-criterium is een ruimer begrip dan het Pareto-criterium. Hierbij kunnen leden van de samenleving er op achteruit gaan qua nut, maar kan de maatschappelijke welvaart nog steeds toenemen indien het nut van de andere leden van de samenleving meer groeit dan dat het verlies van de eerstgenoemden groot is en dus het verlies kan compenseren.

Veronderstellingen

Veronderstellingen in de economie over de voorkeur van individuen:

1. Volledige voorkeursordening
2. Voorkeursordening transitief
3. Individuen verkiezen meer boven minder

Markt

Een markt is een abstracte plaats waar een of meer vragers en een of meer aanbieders elkaar ontmoeten.

Van belang bij transacties op markten met betrekkin tot de transactiekosten is het volgende:

1. De mate waarin er investeringen nodig zijn die specifiek voor de desbetreffende transactie worden gedaan.
2. De frequentie waarmee dergelijke transacties plaatsvinden.
3. De complexiteit van de transactie en de onzekerheid over de kwaliteiten van de bij de transactie betrokken goederen.
4. De ingewikkeldheid van het meten van de kwaliteiten van de bij de transactie betrokken goederen.
5. De mate waarin een bij de transactie betrokken partij afhankelijk is van derden.

Marktfalen

Mogelijke oorzaken van marktfalen zijn:

1. Externe effecten
2. Collectieve goederen
3. Onvolledige mededinging
4. Informatiegebreken

Collectieve goederen

1. Baten van het collectieve goed zijn non-exclusief (voor iedereen beschikbaar)
2. Aanspraken op het goed zijn non-rivaliserend (gaan niet ten koste van andere individuen)

Falen van verzekeringsmarkten

Ook verzekeringsmarkten kunnen falen. Dit kan gebeuren door:

• Moreel risico: na het afsluiten van een verzekering kunnen mensen zich anders gaan gedragen. Een mogelijke oplossing is het instellen van een eigen risico.
• Adverse selectie: Niet ieder individu loopt hetzelfde risico. Verzekeraars maken geen onderscheid hiertussen. Een mogelijke oplossing is aan het aanbieden van verschillende pakketten met verschillend eigen risico of inhoud van het pakket.