Hoe werkt een buienradar?

De term radar staat voor "radio detection and ranging" en wordt ook gebruikt om neerslag te meten. Een buienradar is vanwege de kromming van de aarde horizontaal beperkt tot een bereik van ongeveer 300 km. Weliswaar kan een buienradar ook een groter gebied bestrijken, maar dan opereert die boven het wolkendek. Neerslag uit een buienwolk die tot op zeer grote hoogte in de dampkring kan voorkomen, in vaktaal cumulonimbus geheten, en die verder dan 200 km verwijderd is, kan echter wel worden waargenomen.

Wat geven radarbeelden weer?

Een radar zendt met enige regelmaat signalen uit die vervolgens voor een deel worden weerkaatst door neerslag. Hoe meer van het signaal wordt terugontvangen, hoe intensiever de neerslag is. Bedoelde radargegevens worden vervolgens tot een radarbeeld samengevoegd. De daaruit resulterende fotobeelden kunnen dan in verschillende kleuren op de website van het weerstation worden bekeken. Een buienradar kent overigens ook nog andere functies waarbij de bewegingen van de neerslag uit een buienwolk berekend worden om zo windsnelheid en windrichting te kunnen bepalen.

Wat betekenen de kleuren in een buienradar?

De kleur geeft aan hoe sterk het neerslagsignaal is. Zo kan de kleur wit staan voor een zeer zwak neerslagsignaal tot 0,1 mm per uur of minder. De kleur blauw geeft de intensiteit van de neerslag aan. Donkerblauw kan bijvoorbeeld 5 tot 10 mm neerslag per uur voorstellen. De kleur rood kan de regenval in centimeters weergeven en bij de kleur roze kan men zeer zware regenval en zelfs grote wolkbreuken met mogelijk ernstige waterschade verwachten.

De voorspellende waarde van een regenfront

Als men de radarbeelden achter elkaar plaatst, kan men precies berekenen hoeveel tijd men nog heeft voordat de regen de eigen locatie bereikt, en tijdens de passage is te zien hoe lang de regen zal aanhouden. Schatting van de verwachte neerslaghoeveelheid “pal voor onze neus”, is gemakkelijker wanneer het gaat om een regenfront. Kleine buien daarentegen lossen zich snel weer op en duiken op andere plaatsen op, waardoor het moeilijker is te bepalen waar ze heen trekken. Een buienradar is dus een nuttig hulpmiddel en voor velen onmisbaar.

Het interpreteren van radarbeelden

Ofschoon de buienradar vaak al goede diensten heeft bewezen, moet men toch voorzichtig toch zijn bij het interpreteren van de beelden. Enkele voorbeelden:

• Als er maar weinig neerslag valt, wordt dat doorgaans aangegeven met een witte kleur. Het kan echter ook zo zijn dat die geringe regen reeds verdampt is voordat deze de grond bereikt.
• Soms kan aan de zijkanten van de beelden neerslag worden gezien die minder actief is en abrupt stopt. Dat houdt verband met het bereik van de radar. Naar gelang die neerslag dichterbij komt, merk je dat die meer actief wordt.
• Vooral op de Noordzee, maar ook boven land, kan er soms sprake zijn van “valse” echo-opnamen. Men kan dat waarnemen door een enigszins gestippeld en ongelijkmatig patroon. Dat kan gebeuren tijdens een inversie. Een inversie is een dunne luchtlaag in de atmosfeer waarin de temperatuur evenredig aan de hoogte stijgt in plaats van te verminderen. Een dergelijke laag hangt dan als een soort stolp boven de radar waardoor de signalenbundels door de atmosfeer worden afgebogen en de misvorming veroorzaken.