Hoe ontstaat een tornado?

Een tornado is een wervelwind met zeer hoge windsnelheden, namelijk enkele honderden kilometers per uur. De diameter van een tornado ligt tussen enkele tientallen meters tot wel een paar kilometer. Hoe ontstaat een tornado? Hoe kan een tornado zich ontwikkelen? Aan welke noodzakelijke voorwaarden moet aan voldaan worden eer een tornado kan ontstaan? Wat is een supercel? Ontstaan tornado´s tijdens zwaar onweer? Wat is een updraft? Wat is een dome? Wat is een downdraft? Waaro hebben tornado´s verschillende kleuren? Kan een tornado worden waargenomen via een satelliet?

Voorwaarde

Noodzakelijke voorwaarden voor de ontwikkeling van een tornado zijn:

• De atmosfeer moet onstabiel zijn
• Op grote hoogte in de lucht moet er sprake zijn van een sterke wind,
• Op grote hoogte moet er sprake zijn van (snel) toestromende koude lucht,
• Op lagere hoogte moet er sprake zijn van vochtige lucht,
• De lucht op de grond moet veel warmer zijn dan de lucht op grote hoogte,
• Op lagere hoogte moet het erg vochtig en erg warm zijn,
• Er moet grond of land aanwezig zijn.

Noodweer

Een tornado ontwikkelt zich altijd tijdens noodweer: een (zware) onweersbui waar koude en warme lucht flink tegen elkaar opbotsen. De warme lucht verspreid zich, terwijl koude lucht “krimpt.” Wolken mixen zich met elkaar. Koude lucht wordt naar beneden getrokken en beneden opgewarmd en draaiend en tollend weer naar boven getrokken.

Warme lucht

Warme lucht wil altijd opstijgen. De lucht op de grond, dat veel warmer moet zijn, heeft de neiging om op te stijgen. Hoe groter nu het temperatuurverschil tussen de grond en hoog in de lucht (dat soms wel een verschil kan zijn van 70 of 90 graden!) hoe sneller de warme lucht op de grond wil opstijgen. Als aan alle noodzakelijke voorwaarde is voldoen, zal de energie op de grond, die opgeslagen lag in de warme en vochtige lucht, vrijkomen. Deze warme lucht stijgt razendsnel omhoog.

Rotatie

Door het razendsnel opstijgen van de warme en vochtige lucht aan de grond, ontstaat er op de grond een klein laag drukgebied. Door dit kleine laag drukgebied, stroomt alle lucht in de buurt van dit lage druk gebied als een draaikolk beweging langs de grond naar boven naar de bui of richting het noodweer toe gezogen. Hoe hoger deze lucht komt, hoe harder de wind zal toenemen. Hoe hoger de lucht komt, hoe meer verandering van windrichtingen plaatsvinden en er ontstaat rotatie in de luchtstroom. De concentratie van de rotatie vindt plaats binnen in de kleine luchtstroom of luchtkolom.

Tornado

De kracht van deze rotatie is de tornado. Hoe krachtiger deze rotatie in de luchtkolom, hoe sterker de tornado is. Over het algemeen ontstaat een tornado in de lucht, hoewel het voorkomt dat een tornado aan de grond ontstaat.

Updraft

Een ideaal weerstype voor de vorming van een tornado, is dat als warme lucht tegen koude lucht opbotst. Warme lucht wordt automatisch naar boven gedreven, ook wel updraft genoemd.

Dome

Zodra warme lucht tegen koude lucht opbotst en de warme lucht de neiging heeft omhoog te stijgen, zit bovenop deze stijgende lucht een (soort van) koepel. Dit wordt dome genoemd. Dit is het punt waar de lucht stopt met stijgen en alle kanten op kan vallen, zeker als er sprake is van een zwakke storm. Zwakke storms kunnen telkens dome verschijnsels hebben, die komen en gaan.

Downdraft

Zodra de opstijgende lucht zijn hoogste punt heeft bereikt, wordt het kouder en de updraft condenseert. Dit is het punt waar de wolken ontstaan die wij kunnen waarnemen. De Koud geworden lucht gaat nu via een downdraft naar beneden waar de koude lucht wordt opgewarmd. Deze twee luchtstomen (updraft en downdraft) gaan om elkaar heen kronkelen en veranderen de ontstaande wolk in een supercel.

Supercel

Wat is een supercel? Een supercel ontstaat tijdens zeer zware onweersbuien en tijdens enorme onweersbuiencomplexen. Een supercel ontstaat tijdens extreem noodweer. Een supercel kenmerkt zich door het ontstaan van echt noodweer: (grote) hagelstenen, veel bliksem, tornado´s en zeer zware windstoten kunnen uit een supercel ontstaan.

Onweer

Tornado´s kunnen ontstaan tijdens enorme onweersbui complexen. Deze enorme buienwolken kunnen een hoogte bereiken van maar liefst 16 kilometer hoog! In Nederland is dat maximaal 13 kilometer. Tijdens deze enorme onweersbuien kunnen enorme windhozen ontstaan. Dit noemen we mesocyclonen. Als er aan de noodzakelijke voorwaarden word voldaan, kan een tornado uitgroeien uit een enorm onweersbuicomplex. De draaiende windhoos hangt onder de enorme buienwolk.

Tuba

Wat is een tuba? Een tuba is een slurf onder een enorme buienwolk, die de grond niet bereikt.

Het oog

Het centrum, het binnenste, gedeelte van een tornado wordt “het oog” genoemd. In het midden van een tornado, het oog, is de wind stil.

Kleur

Waarom hebben tornado´s verschillende kleuren? Waarom is de ene tornado wit en de ander een donker dreigende kleur? Tornado´s die weinig stof oppikken tijdens de rotatie, behouden hun witte kleur. Tornado´s die veel stof oppikt, worden donker van kleur. Tornado´s die al enige tijd aan de grond “hangen” worden door verloop van tijd steeds donkerder. Het kan zelfs zijn dat een tornado rood kleurt, afhankelijk van de kleur stof die de tornado op zijn pad tegen komt.

Waarnemen

Via de satelliet kunnen we een tornado niet waarnemen. Enorme onweersbuicomplexen, mesocyclonen, kunnen wel opgemerkt worden door de satelliet.