Bergen, gletsjers & lawines

Waar is de hoogste berg? Hoe ontstaan bergen en dalen of een vallei? Waarom zijn hoge bergen met sneeuw bedekt? Waardoor wordt een lawine precies veroorzaakt? Verplaatsen gletsjers zich eigenlijk en zo ja, hoe snel dan? Zijn hoge bergen ouder of jonger dan lage bergen? Boeiende geologische natuurlijke verschijnselen en weetjes, in de vorm van vragen en antwoorden over bergen, dalen, gletsjers, sneeuw en lawines, worden bondig en duidelijk beantwoordt in dit artikel.

Weetjes over bergen, gletsjers en lawines

• Hoe ontstaan Bergen en Dalen (valleien)?
• Waar is de Hoogste Berg?
• Waarom zijn Hoge Bergen met Sneeuw bedekt?
• Waardoor wordt een Lawine veroorzaakt?
• Verplaatsen gletsjers zich en hoe snel?
• Zijn Hoge Bergen Ouder of Jonger dan Lage Bergen?

Hoe ontstaan Bergen en Dalen (valleien)?

Aardkorstplaten

Orogenese is de officiële benaming voor vorming van gebergten en stamt af van het Griekse Oro (berg) en Genese (ontstaan). Kort gezegd ontstaan bergen en dalen, doordat fikse krachten binnenin de aarde de aardbodem omhoog drukken. Bergen ontstaan door het verschuiven van delen van de aardkorst, platen genoemd. De platen die uit massief gesteente bestaan, verschuiven en komen zeer langzaam met elkaar in aanraking c.q. botsing. De enorme kracht van de massa's die dan tegen elkaar stuwen, maakt dat de aardkorst (zeer massief gesteente!) zich ter plaatse opbolt, opkrult, plooit en breekt, hetgeen tot bergen en tussenliggende dalen leidt. Op de plekken waar twee platen tegen elkaar aan gedrukt worden, ontstaan dus bergketens. Dit proces verloopt traag en kan zich verspreiden over miljoenen jaren. Wanneer twee platen langs elkaar schuren, kunnen er aardbevingen ontstaan.

Rivieren en Gletsjers

Dalen en valleien kunnen ook ontstaan wanneer rivieren en gletsjers de onderliggende gesteentebeddingen uitslijpen.

Waar is de Hoogste Berg?

Op Mars

Dit is een beetje een strikvraag. Feitelijk is de hoogst bekende berg namelijk niet de Mount Everest en ook bevindt deze berg zich niet op Aarde, maar op Mars! Het is namelijk de berg Mons Olympus, met een hoogte van 29.000 meter, hetgeen drie maal zo veel is dan de hoogte van de Mount Everest.

De Mount Everest

De hoogste berg op aarde, is 8848 meter hoog en bevindt zich op de grens tussen Nepal en Tibet (China). De Mount Everest behoort tot de grootste bergketen in de wereld, het Himalaya-gebergte. Dit gebergte is miljoenen jaren geleden ontstaan doordat de platen van Azië en India (dat zich ineens naar het noorden begon te verschuiven) tegen elkaar aangedrukt zijn. Toen India tegen Azië opbotste, schoof India een stukje onder Azië en werd de oceaanbodem met een enorme kracht omhoog geduwd.

Waarom zijn Hoge Bergen met Sneeuw bedekt?

Sneeuwtoppen

De toppen van hoge bergen zijn bedekt met sneeuw, daar de lucht er zeer koud is. Hoe hoger je komt, hoe kouder het wordt. Per kilometer stijging van de berg, daalt de temperatuur met 5 á 6 graden Celsius. Dit komt omdat de lucht van onderaf door de aarde wordt verwarmd c.q. de aarde warmte afgeeft aan de lucht. Anders geformuleerd, hoe verder je van de aarde bent, hoe kouder het is.

Eeuwige sneeuw

Sommige bergen hebben zelfs 's zomers besneeuwde toppen. Dit komt omdat ze zo hoog zijn, dat het altijd vriest daar boven, hetgeen men ook wel eeuwige sneeuw noemt.

Waardoor wordt een Lawine veroorzaakt?

Zware sneeuw

Een lawine is een plotselinge val van hoeveelheden sneeuw en ijs langs een berghelling. Lawines zijn zeer gevaarlijk, daar ze door hun enorme kracht hele dorpen kunnen wegvagen en daarbij mensen kunnen doden. Lawines doen zich voor als er zo veel sneeuw valt, dat de lagen sneeuw tegen de berghelling te zwaar worden, dan ineens hun houvast verliezen en naar omlaag beginnen te glijden of vallen. Op grote hoogte kan er in de winter soms om en nabij 3 meter sneeuw vallen, hetgeen nog hoger wordt als het door de wind opgestuwd wordt. Met name op steile hellingen blijft er niet veel sneeuw liggen, de meeste sneeuw glijdt dan ook omlaag. Wanneer er ineens veel sneeuw valt, plakt de sneeuw aan elkaar en ontstaat er een sneeuwbaleffect. Steeds groter wordende stukken sneeuw gaan dan rollen, waarbij er gedurende de val steeds meer sneeuw bijkomt en dit is wat lawine wordt genoemd. Een lawine kan enorme snelheden aannemen, wel tot 300 tot 350 km per uur.

Smeltende sneeuw

Lawines komen ook voor in het voorjaar, wanneer het warmere weer de sneeuw doet smelten, waardoor de sneeuwmassa's makkelijker in beweging komen. In het voorjaar is het gevaar voor lawines dan ook het grootst. Deze natte sneeuwlawine kan alles onderweg meesleuren, zoals stenen, grond, bomen en huizen.

Aardbevinglawaai

Tenslotte kunnen lawines veroorzaakt worden door aardbevingen, door de wind, maar ook door plotseling lawaai en tevens door toeristen.

Verplaatsen gletsjers zich en hoe snel?

Gletsjers zijn rivieren van bevroren water. Ze schuiven langs een berghelling en over land, net als rivieren, alleen veel en veel langzamer. De meeste gletsjers komen per dag slechts om en nabij een meter vooruit; andere glijden nog trager. De gletsjer eindigt op een plek waar het zo warm is, dat het ijs smelt of waar de 'ijsrivier' in zee uitmondt.

Zijn Hoge Bergen Ouder of Jonger dan Lage Bergen?

Het lijkt in eerste instantie misschien tegenstrijdig, maar ketens van hoge bergen zijn jonger! Ketens van hoge bergen zijn geologisch gezien namelijk jonger dan ketens laaggebergte. De reden hiervan is, dat lage bergen ooit hoger waren en in de loop van miljoenen jaren zijn verweerd en afgebrokkeld. Hoge bergen daarentegen hebben zich betrekkelijk c.q. relatief recent ontwikkeld en zijn nog niet of stukken minder door verwering afgeknabbeld.

Lees verder

• De Atmosfeer (meteorologie)
• Grotten en Druipsteengrot
• Meren en rivieren
• Weer en klimaat
• De Aarde (aardbol)