Vingerafdrukken tonen nu ook geslacht, dieet en narcotica

Vingerafdrukken worden al sinds het einde van de 19e eeuw gebruikt voor de identificatie van criminelen. Het feit dat niemand dezelfde vingerafdrukken heeft blijft een machtig wapen voor de politie. Met de hedendaagse technologie is het nu ook mogelijk andere, waardevolle informatie te verkrijgen uit een vingerafdruk zoals geslacht en dieet, evenals de aanwezigheid van narcotica en explosieven.

Basisprincipes van vingerafdrukken

Om de vingerafdruk op een moordwapen te kunnen analyseren moet er natuurlijk vergelijkingsmateriaal zijn. Daarom worden van verdachten de vingerafdrukken en palmafdrukken genomen en mocht het relevant zijn, de teen- en voetafdrukken. Deze zijn allemaal voor iedere persoon uniek. Zo heeft niemand twee dezelfde vingerafdrukken, alle 10 de vingers en tenen hebben een unieke afdruk. Tevens kunnen deze afdrukken niet veranderen, ze blijven het hele leven hetzelfde. Het zijn deze twee feiten (afdrukken zijn uniek en constant) die de dactyloscopie zo krachtig maken in het identificeren van een verdachte. Afdrukken ontstaan door de verhoogde huidlijntjes op deze lichaamsdelen, deze lijnen noemen we papillairlijnen. Onze vingers en tenen zijn zo ontworpen om ons extra grip op onze omgeving te geven, zodat we niet alles uit onze handen laten vallen en niet uitglijden op een gladde ondergrond. De papillairlijnen vertonen patronen, lussen, het begin of einde van een lijn, splitsingen, poriën, ogen, haken, plooien, etc. Identificatie vindt plaats met behulp van deze zogenaamde typica. Er is pas sprake van een identificatie als er minstens 10 tot 12 punten van precieze overeenkomst zijn zonder dat het algehele patroon zichtbaar verschilt. Dit artikel beschrijft de bestaande methodes voor het ontwikkelen van vingerafdrukken en bespreekt de nieuwste ontwikkelingen in dit vakgebied.

Bestanddelen van vingerafdrukken

Het hoofdbestanddeel van een vingerafdruk is zweet. Dit zweet bestaat voornamelijk uit water dat natuurlijk opdroogt. De andere componenten die in het zweet aanwezig zijn, blijven achter als vast materiaal en kunnen gedurende een hele lange tijd op een oppervlak aanwezig blijven. Deze componenten zijn onder andere aminozuren, glucose, melkzuur, eiwitten, ammonia, riboflavine en isoagglutinogenen maar ook anorganische materialen zoals natrium, kalium, carbontrioxide en chlorine. Mocht een persoon narcotica of explosieven aangeraakt hebben dan blijven ook hier sporen van achter in de vingerafdrukken.

Conventionele methodes

Bij het zichtbaar maken van vingerafdrukken moet op een aantal zaken gelet worden zoals op wat voor materiaal de afdruk zit, hoe oud de afdrukken zijn en of ze hebben blootgestaan aan de elementen (wind, regen of zon). Verder worden vingerafdrukken ook nog onderverdeeld in zichtbare, gedeeltelijke indrukken en latente vingerafdrukken. Zichtbare en gedeeltelijke indrukken kunnen ter plaatse gefotografeerd worden, maar de latente onzichtbare afdruk moet eerst zichtbaar gemaakt worden. Hiervoor zijn meerdere technieken ontwikkeld.

De conventionele poeder techniek. Hedendaagse vingerafdrukpoeders hebben een variëteit aan samenstellingen en welke gebruikt wordt hangt af van meerdere omstandigheden. Sommige oppervlakken zijn niet geschikt voor poeders en hiervoor zijn alternatieve methodes nodig. Het meest gebruikte poeder (argentoraatpoeder) bestaat uit zeer kleine aluminiumdeeltjes die aan het vet van een vingerafdruk blijven plakken. Deze methode is geschikt voor verse afdrukken maar werkt niet zo goed op plastic of metaal. De vingerafdrukken worden daarna overgebracht op een stuk speciale folie dat meegenomen kan worden voor verder onderzoek.

Magnetische poeders in allerlei verschillende kleuren worden ook gebruikt, waarbij een fijn magnetisch poeder in een magnetische applicator wordt vastgehouden. Deze applicator wordt dan zachtjes over de afdruk heen en weer bewogen. Aangezien er geen haren in aanraking komen met het oppervlak heeft dit een minder schadelijke invloed op de afdruk dan sommige andere methodes van afdruk ontwikkeling. Deze methode werkt goed op verse sporen op papier, plastic of tempex.

Ninhydrine. Dit werkt goed op papier, karton en ongeverfd hout. Tevens is het in staat oude vingerafdrukken zichtbaar te maken. Hierbij wordt het oppervlak met daarop de afdruk ingespoten met een ninhydrine oplossing die na ontwikkeling paarse papillarlijnen toont.

De superglue methode. Beter gezegd, de cyanoacrylaat methode. Deze methode bestaat nog niet zo lang. Superglue, in gasvorm, reageert met de aanwezige sporen van aminozuren, vetzuren en eiwitten in de afdruk en produceert een zichtbaar plakkerig wit materiaal dat gevormd wordt langs de papillarlijnen van de afdruk. Een nadeel is dat deze procedure gedaan moet worden in een speciaal daarvoor gemaakt cabinet dat gassen veilig wegvoert. Dit betekent dat het materiaal verwijderd moet worden van de plaats der misdaad, wat niet altijd mogelijk is. Ook kan het moeilijk zijn een goede foto te maken van het eindresultaat. De afdruk wordt zichtbaar wit, hetgeen moeilijk te zien kan zijn op een lichte ondergrond. In dit geval wordt er een donker poeder over de afdruk heengestoven, dat plakt aan het witte lijmresidu. Deze methode werkt op bijna alle materialen en geeft geode gedetailleerde afdrukken.

Verder zijn er nog veel meer manieren om specifieke vingerafdrukken zichtbaar te maken. Hieronder vallen bv. het zichtbaar maken van afdrukken op plakband, op huid, op munten, etc.

Nieuwe ontwikkelingen: De DESI en de gelatin tape

De DESI: Desorption ElectroSpray Ioniser. Vingerafdrukken kunnen belangrijk bewijs leveren, zowel als een identificatie, met behulp van een nieuwe techniek ontwikkeld aan de universiteit van Purdue (Illinois, USA). Deze techniek is in staat sporen te vinden van explosieven, narcotica en andere materialen die in de afdruk zijn achtergebleven. Hiermee wordt een individu dus niet alleen geidentificeerd door de afdruk, maar is er ook een verband aan te tonen tussen die persoon en eventuele chemicaliën zoals cocaine of explosieven. Tevens kan DESI meerdere vingerafdrukken die over elkaar heen zijn geplaatst identificeren, mits deze een verschillende distributie van chemicaliën hebben. De Desi maakt gebruik van een techniek genaamd massa spectrometrie. Moleculen worden eerst omgezet in hun geladen toestand, ionen, waarvan het gewicht bepaald kan worden. Dat moest voorheen altijd in het laboratorium maar nu kan het ook gedaan worden in situ, direct op een oppervlak. De ionisatie stap vindt plaats door het verstuiven van water in de aanwezigheid van een elektrisch veld waardoor de watermoleculen geladen worden. Deze lading wordt dan overgebracht op de moleculen die zich in de afdruk bevinden. Deze worden afgeketst en vervolgens opgezogen en geanalyseerd in de massa spectrometer. De gevoeligheid is 5 ppm (parts per million). Dit nieuwe apparaatwordt al commerciëel ontwikkeld wordt door Prosolia Inc.

Gelatin tape

Gelatin tape kan gebruikt worden om vingerafdrukken te liften en chemisch te fotograferen door het gebruik van zeer gevoelige instrumenten voor chemische analyse (Kazarian, Imperial College London), waardoor meer specifieke informatie over de misdadiger verkregen wordt, zoals dieet, geslacht en zelfs ras. De gelatine plakband kan vingerafdrukken nemen van verschillende oppervlakken zoals deurknoppen, mokken, gebogen glas en computer screens, net zoals de conventionele technieken doen. De gelatine wordt vervolgens bestraald met infraroodstralen en binnen ca. 30 seconden worden de moleculen in de vingerafdruk geanalyseerd. Voorlopige resultaten tonen bijvoorbeeld dat mannen meer urea in hun vingerafdrukken hebben. De complexe soep van organische stoffen binnen een vingerafdruk kan ook informatie verschaffen over dingen waar mensen mee in contact zijn geweest, zoals buskruit, rook, narcotica en explosieven, of biologische of chemische wapens. Zelfs het dieet van een persoon kan door vingerafdrukken bepaald worden, bv. omdat vegetariërs mogelijk een andere aminozuursamenstelling in hun zweet hebben. Mensen die meer junkfood eten hebben een hoger zoutgehalte in hun zweet. Dit extra zout raken ze onder meer kwijt via de poriën in hun vingertoppen. Dit zout in zweet kan metaal laten roesten. Zweterige vingerafdrukken maken een grotere ‘roest’ afdruk op metaal als ze meer zout bevatten. Zo kan eventueel een zweetprofiel gemaakt worden. Verder is het ook mogelijk een vingerafdruk te visualiseren zelfs als deze verwijderd is. De hoeveelheid zweet die achtergelaten wordt is per persoon verschillend, ook varieert de chemische samenstelling van het zweet. Deze techniek is vooral bruikbaar in gevallen van terrorisme waarbij het meeste bewijsmateriaal door de aard van de misdaad uitgewist wordt. Dus een zweetafdruk op een stukje metaal of een bom fragment kan leiden tot een aanwijzing over de persoon die de misdaad heeft begaan.