Kwalitatief onderzoek

Bij kwalitatief onderzoek worden onderzoekseenheden in de omgeving als geheel onderzocht. Dat wordt "holistisch onderzoek" genoemd. Er zijn verschillende soorten kwalitatief onderzoek: observatieonderzoek, interview, literatuuronderzoek, inhoudsanalyse en andere vormen van bureauonderzoek en gevalsstudie of casestudy. De diverse vormen van kwalitatief onderzoek en hun kenmerken worden besproken.

Wat is kwalitatief onderzoek?

Bij kwalitatief onderzoek staat de beleving centraal. Kwalitatief onderzoek is daarmee interpretatief van aard. Centraal staat de subjectieve betekenisverlening. Bij kwalitatief onderzoek worden onderzoekseenheden in de omgeving als geheel onderzocht. Dat wordt “holistisch onderzoek” genoemd.

Observatieonderzoek

Observatie is de systematische waarneming van bepaalde gedragingen van personen. Observatieonderzoek kent vele vormen:

• Observeren in het “veld”: in alledaagse situaties
• Observatieonderzoek in speciaal ingerichte ruimtes
• Gestructureerde vs ongestructureerde methode
• Directe vs indirecte methode
• Verhulde vs onverhulde observatie
• Participerend (onderzoeker doet mee aan alle activiteiten van de onderzochte persoon waarbij hij hem observeert) vs ”gewone”

Voorwaarden observatieonderzoek

Een observatie moet aan diverse voorwaarden voldoen om als wetenschappelijk te worden beschouwd.

• De probleemstelling is een observatievraag'
• Er wordt gedrag bestudeerd
• -Subjectiviteit moet worden vermeden. Dat kan bijvoorbeeld door het ontwikkelen van een meetprocedure, een bepaalde systematiek.
• Betrouwbare conclusies. Methoden om tot betrouwbare conclusies te komen
• Herhaalbaarheid (bijvoorbeeld door gebruik van videocamera)
• Intersubjectiviteit: er bestaat overeenstemming over de resultaten van het onderzoek bij de onderzoekers
• Systematisch observeren, door selectief te zijn. Zo ontstaat een categorieënsysteem

Observatiemethoden

• Time sampling: methode waarbij gedurende een korte periode wordt geobserveerd
• Event sampling: je observeert gedurende een aantal minuten en telt hoe vaak gedrag wordt waargenomen (= frequentie)
• Triangulatie: observatie wordt gebruikt in combinatie meet andere onderzoekstechnieken

Interview; criteria

Een interview is een vraaggesprek waarbij de beleving van de geïnterviewde voorop staat. Criteria voor het gebruik van open interviews:

• Kleine groep personen
• Beleving, motieven, ervaringen, betekenisverlening
• Complexe onderwerpen en onderwerpen die over een taboe gaan
• Nieuwe informatie verzamelen, begrippen afbakenen
• Praktische omstandigheden

Soorten interviews

• Ongestructureerd persoonlijk interview/diepte-interview (rode draad blijft hetzelfde)
• Halfgestructureerd interview
• Gestructureerd interview

Groepsinterview:

• Werkconferenties
• Workshops
• Focusgroepinterview: er wordt over één onderwerp gesproken

Literatuuronderzoek

Literatuuronderzoek is bijna altijd een vast onderdeel van je opzet. Er zijn verschillende gradaties van literatuur:

• Primaire literatuur: het onderwerp wordt voor het eerst behandeld en is nieuw
• Secundaire literatuur
• Grijze literatuur: boeken/rapporten/verslagen die niet in gangbare boekcollecties zijn opgenomen
• Tertiaire literatuur:

Impactfactor

Social Science citation Index: index die aangeeft welke artikelen naar andere artikelen verwijzen en hoe vaak dat voorkomt, impactfactor

Abstract

korte samenvatting wetenschappelijk artikel

Inhoudsanalyse

Inhoudsanalyse is een vorm van bureauonderzoek. Inhoudsanalyse is niveauonafhankelijk. Voor een goede analyse van documenten is een systeem van kwalitatieve variabelen een handig hulpmiddel. Daarnaast is er ook een kwantitatieve analyse, waarbij je telt hoe vaak een kenmerk voorkomt.

Tekstsociologie

Tekstsociologie is een methode voor autobiografisch onderzoek.
Bij kwalitatief onderzoek is het lastig om bestaande gegevens te analyseren, omdat daar inductief (dus “theorievormend”) wordt geanalyseerd en niet deductief (theorietoetsend).

Kenmerken inhoudsanalyse

• Weergave van gedrag in tekst, beeld of geluidsdocumenten
• Gebruik van bestaande gegevens
• Betekenisgeving van taak
• Verkennend van aard
• Gebruik van kwalitatieve analysetechnieken
• Niveauonafhankelijk
• De steekproef kan variëren van één (casestudy) tot talloze documenten

Casestudy

Casestudy houdt in dat een onderzoek zich in één organisatie of geval afspeelt. Bij casestudy wordt een aantal methoden van dataverzameling gecombineerd. Onderzoekers in de interpretatieve stroming maken vaak gebruik van casestudies. Gevalsstudie is een vorm van intensief onderzoek. Binnen een case worden de relaties onderzocht, bijv. door participerende observatie of diepte-interviews. Hier staat een extensieve benadering tegenover, waarbij een organisatie van buitenaf wordt doorgelicht.

Actieonderzoek of handelingsonderzoek

Onderzoek waarbij het effect van een verandering tegelijkertijd met de invoering ervan wordt geanalyseerd.

Delphi-onderzoek

Bij Delphi-onderzoek geven betrokkenen en deskundigen in een aantal gespreksronden hun mening over een nieuw beleidsplan, maatregel, organisatieverandering. Dat gebeurt door een getrianguleerde aanpak. Het doel is te onderzoeken hoe in alle lagen van de organisatie over een bepaalde situatie wordt gedacht en zo tot consensus te komen. Ook biografisch onderzoek is een voorbeeld van een gevalsstudie.