Het recht: schuld, culpa

In het strafrecht wordt onderscheid gemaakt tussen opzet (dolus) en schuld (culpa). Het verschil in de hoogte van straffen is vrij groot. In dit artikel zal het begrip schuld aan bod komen.

Schuld

Culpa is het Latijnse woord voor schuld en wordt in het strafrecht vaak gebruikt. Schuld betekent volgens de wet verwijtbare aanmerkelijke onvoorzichtigheid waarbij de regel geschonden wordt. Deze definitie is in drieën te delen. Het eerste deel, aanmerkelijke mate, is de zwaardere vorm. Er is sprake van een grove schuld. Het punt waarop de verdachte gevonnist zal worden is aanmerkelijke onvoorzichtigheid of nalatigheid. Hier wordt nog onderscheid gemaakt tussen gewone onachtzaamheid (culpa levis) en grote onachtzaamheid (culpa lata). Meestal wordt bij aanmerkelijke mate grote onachtzaamheid toegekend.
In het tweede punt, verwijtbaarheid, schuilt de vraag of de dader absoluut niet anders kon handelen. Wanneer de dader anders had kunnen handelen, maar dit niet heeft gedaan, wordt verwijtbaarheid toegekend. Hem wordt verweten op deze manier te hebben gehandeld. Het laatste punt is onvoorzichtigheid. Hierbij wordt uitgegaan dat een bepaald gedrag of gedraging een bepaald gevolg heeft. Wanneer dit het geval is, heeft ieder burger de zorgplicht om dit gedrag achterwege te laten. Wanneer je dit niet doet schendt je de zorgplicht en heb je dus wederrechtelijk gehandeld.

Schuldvormen in de wet

Wettelijk kent culpa verschillende vormen:

• Schuld
• Redelijkerwijs moeten vermoeden
• Redelijkerwijs moeten verwachten
• Roekeloos handelen

Culpoze delicten

Een culpoos delict is een delict waarvan al is aangetoond dat het gaat om schuld. Je kan deze delicten indelen in drie categorieën, namelijk:

1. Gevolgsdelicten: deze delicten komen veruit het vaakst voor. Men doet iets waarbij er een strafbaar gevolg ontstaat.
2. Door het gevolg gekwalificeerde delicten: men handelt waarbij iets gebeurt wat eigenlijk niet de bedoeling is. Bijvoorbeeld: hangjongeren steken een leegstaand pand in brand. Door de hard wind slaat de brand over naar een naastgelegen woning, waar het gezin al op bed ligt. Twee kinderen overlijden nog voordat ze in het ziekenhuis aankomen. Het was waarschijnlijk niet de bedoeling van de jongens om twee kinderen te doden, maar toch is het hun schuld.
3. De schuld heeft betrekking op bepaalde omstandigheden

Garantenstellung

Het Duitse begrip garantenstellung houdt in dat mensen met een bepaald specialisme over meer kennis moeten beschikken op een bepaald gebied dan andere mensen. Zij worden dan ook hoger gestraft. Met andere woorden: iemand die veel van iets afweet wordt hoger gestraft als iets fout gaat dan iemand die in feite een leek is. Bijvoorbeeld: een hoogleraar scheikunde toont een experiment aan zijn studenten. Hij voegt twee stofjes bij elkaar, wat een enorme explosie veroorzaakt. Meerdere studenten lopen brandwonden op. Omdat de hoogleraar een veel hogere kennis heeft van het mixen van stofjes, zal hij hoger gestraft worden dan wanneer een student of een metselaar ditzelfde experiment zou uitvoeren. Er wordt van de hoogleraar verwacht dat hij weet wat er bij een degelijk experiment gaat en kan gebeuren. Op basis van deze garantenstellung wordt hij gestraft.