Het recht: toetsingsverbod

De rechter mag door het toetsingsverbod wetten niet toetsen aan de Grondwet. Over dit verbod is veel onenigheid en bestaan er veel verschillende meningen. Maar wat houdt dit nou eigenlijk in? En wat zijn de argumenten voor en tegen dit verbod? Dit artikel gaat in op het toetsingsverbod.

Toetsingsverbod

Het toesingsverbod verbiedt de rechter om wetten te toetsen aan de grondwet. Met andere woorden: een rechter mag wetten niet beoordelen of willen veranderen. Dit staat opgenomen in artikel 120 van de Grondwet. Dat artikel luidt als volgt:
''De rechter treedt niet in de beoordeling van de grondwettigheid van wetten en verdragen."

De reden hiervoor is dat de wetgever democratisch is gekozen en dus het meest gelegitimeerd is om wetten en verdragen te toetsen. Een rechter is niet democratisch gekozen. Tevens is de taak van de rechter om de wetten en verdragen toe te passen, niet om ze te bekritiseren of aan te willen passen. De rechter mag niet in de stoel van de wetgever gaan zitten. Ook andere bestuursorganen hebben een toetsingsverbod.

Argumenten voor het toetsingsverbod

• Ten eerste wordt de wetgever democratisch gekozen. Het volk kiest dus wie de wetten mag maken en (indirect) dus ook de inhoud. De wetten bestaan voor een groot deel uit regels die het volk wil, je kiest immers zelf wie de wetten gaan maken (de regering). De rechter wordt aangesteld en dus niet democratisch gekozen. Het zou niet democratisch zijn als de rechter de wetten aan zou kunnen passen.
• Ten tweede vermindert het de rechtszekerheid en het vertrouwen in de wetgevers. De toetsing ondermijnt de rechtszekerheid.
• Ten derde is de grondwet de organisatie van de staat en zijn de bepalingen beknopt geformuleerd en principieel van karakter.

Argumenten tegen het toetsingsverbod

• Ten eerste vermindert door de minimale rechterlijk inspraak en aanpassingsvermogen de maximalisering van de toepassing van maatschappelijke ontwikkelingen. De wet past zich dus minder aan de realiteit aan.
• Ten tweede mag een rechter Europese verdragen wel toetsen, verdragen die nog boven de Nederlandse grondwet staan. Veel tegenstanders van dit toetsingsverbod vallen over dit punt, de rechter mag wel een hogere wet toetsen, maar een lagere mag niet.
• Ten derde is het de rechter die met de grondwet en andere wetten moet werken. Hij zal dus ook wel goed weten hoe de wetten het beste geformuleerd zijn en kunnen worden toegepast.

Realiteit

Kijkend naar de voors en tegens kan iedereen een mening hebben over het wel of niet afschaffen van het toetsingsverbod. Het zal echter lastig worden dit verbod af te schaffen, omdat wetgevers hun eigen macht dan als het ware verkleint.