Bestuursprocesrecht in het kort

In de Algemene wet bestuursrecht vinden wij, naast het materiële bestuursrecht, ook het bestuursprocesrecht. Deze vorm van procesrecht zorgt voor de bescherming en vertegenwoordiging van de burgers. Zo staan zij sterker tegenover de overheid, waardoor de rechtsbescherming en rechtszekerheid in ons land verbetert.

Bezwaar

Als burger kom je geregeld in aanmerking met de overheid. Dit kan natuurlijk zeer positief zijn, bijvoorbeeld als je een gewenste vergunning verkrijgt. Helaas komt het ook vaak voor dat je in negatieve zin met de overheid te maken krijgt. Zo kan het zijn dat je het helemaal niet eens bent met een besluit welke genomen is door een bestuursorgaan (onderdeel van de overheid, een orgaan welke besluiten kan nemen). Nemen we in deze uiteenzetting als voorbeeld de beschikking. Dit is een besluit van een overheid gericht op één of heel soms meerder personen. De beschikking wordt genomen door een bestuursorgaan (bijv. een gemeente of provincie) en is over het algemeen maar in één geval geldig. Als je een beschikking ontvangt waar je het niet mee eens bent, kun je in de meeste gevallen in bezwaar gaan.

Je start nu zelf een bezwaarschriftprocedure bij het bestuursorgaan die het besluit (de beschikking) genomen heeft. Je dient zelf een bezwaarschrift in, hierin moeten sowieso je naam, adres, omschrijving van de beschikking en de redenen van het bezwaar staan. Het is daarnaast verplicht om binnen zes weken na het ontvangen van de beschikking een bezwaarschrift in te dienen. Het besluit wordt nu in heroverweging genomen door het bestuursorgaan, er wordt dus in zijn geheel opnieuw gekeken naar de omstandigheden rond de beschikking. Na zes weken moet het bestuursorgaan zijn antwoord klaar hebben, je ontvangt dan een beslissing op bezwaar van het bestuursorgaan. Als je het nog steeds niet eens bent met het bestuursorgaan en je denkt dat het bestuursorgaan niet juist op je bezwaarschrift heeft gereageerd, dan kun je naar de rechtbank gaan.

Beroep

Voordat je in beroep gaat, moet je verplicht eerst de bezwaarschriftprocedure hebben doorgewerkt. Slechts in een paar gevallen schrijft de wet voor dat je zonder bezwaarschrift gelijk naar de rechtbank kunt gaan. Als je in beroep besluit te gaan, kom je bij de sector bestuursrecht. Voordat de procedure werkelijk kan beginnen, moeten eerst twee vragen worden gesteld: is de rechtbank wel bevoegd en is de burger wel ontvankelijk? De bevoegdheidsvraag regelt de absolute en de relatieve competentie van de rechtbank. De absolute competentie ligt bij de rechtbank, de relatieve competentie hangt van meer factoren af. Er moet gekeken worden naar het betreffende bestuursorgaan: gaat het namelijk om een lager orgaan (gemeenteraad, provinciale staten etc.), dan wordt de rechtzaak gehouden in het gebied waar het bestuursorgaan gevestigd is. Is het besluit afkomstig van een hoger orgaan, zoals de regering, dan zal de rechtzaak plaatsvinden in de buurt van de woonplaats van de burger.

Als de bevoegdheid gecontroleerd is en juist blijkt te zijn, moeten we kijken naar de ontvankelijkheid van de burger. Hierbij moet de rechtbank kijken of er sprake is van een burger die belanghebbende is. Dit is een zeer ingewikkelde vraag en gaat dit artikel te buiten. Belangrijk om te weten is dat je belanghebbende bent als je rechtstreeks bij een besluit (in ons geval een beschikking) bent betrokken. Als de burger belanghebbende blijkt te zijn, kan het proces beginnen. Als de burger geen belanghebbende is, wordt hij of zij niet-ontvankelijk verklaart.

Het beroep bestaat uit verschillende stappen. De procedure begint met het vooronderzoek. Er worden stukken over de zaak ingestuurd door zowel de belanghebbende als het betreffende bestuursorgaan, deze worden bekeken en bewaard door de rechtbank (het beroepschrift). In dezelfde fase kan de rechter partijen oproepen om op een zitting te komen, dit heet een comparitie. Hierin vraagt de rechter om meer informatie aan één of beide partijen. Na het vooronderzoek vindt het onderzoek ter terechtzitting plaats. Tijdens deze zitting, worden partijen, getuigen, deskundigen en eventuele andere belanghebbenden ondervraagt door de rechter. Als deze zitting is afgelopen, zal de rechter de zaak goed gaan bekijken en binnen zes weken (soms langer) een uitspraak doen. Deze uitspraak moet goed gemotiveerd worden en met duidelijke redenen omkleed zijn. De uitspraak kan leiden tot ongegrond verklaring of gegrond verklaring van het beroepschrift. Bij gegrondverklaring krijgt de belanghebbende gelijk en kan het besluit over het algemeen niet in stand blijven. Bij ongegrondverklaring krijgt het bestuursorgaan gelijk en blijft het besluit bijna altijd in stand. Als je beroep ongegrond wordt verklaard en je bent het niet eens met de uitspraak, dan kun je verder gaan in Hoger Beroep.

Hoger Beroep

In hoger beroep gaan bij een hogere instantie kan tegenwoordig bij vier soorten gerechtshoven. Ten eerste kennen wij de Centrale Raad van Beroep in Utrecht. Dit gerechtshof regelt de hoger beroepen over ambtenarenzaken en de sociale zekerheid. Denk hierbij vooral aan zaken rond de sociale verzekeringen en rond de ambtenarenwet. Tegen een uitspraak van dit hof kan men niet in cassatie of hoger beroep.

Het College van Beroep voor eht bedrijfsleven behandelt zaken op sociaal-economisch gebied. Het gaat hier over het algemeen om mededingszaken en telecommunicatie geschillen. Hier kunnen ook rechtspersonen een zaak beginnen. Ook tegen uitspraken van dit college kan men niet in cassatie of hoger beroep.

De Afdeling bestuursrechtspraak van deRaad van State behandelt over het algemeen de zaken die niet bij een ander hof kunnen worden behandeld. Tegen een uitspraak van dit college kan geen hoger beroep of cassatie worden ingesteld. Als laatste kan men met sommige zaken naar een normaal gerechtshof gaan. Dit is het geval bij een belastinggeschil. Hierbij is als enige wel cassatie bij de Hoge Raad mogelijk.