Recht en personenrecht

Elk persoon heeft gelijke rechten en plichten dan de andere. Iedereen heeft een bepaalde vrijheid in onze samenleving. We mogen wandelen op straat, de hulpdiensten staan paraat voor ons, we zijn vrij in het discussiëren,... Maar toch zijn er bepaalde acties die we niet mogen ondernemen. Bijvoorbeeld zware drugs verhandelen, diefstal plegen,... Indien een persoon dit doet, zal hij gestraft worden en er zullen sancties ondernomen worden.

Het begrip Recht

Recht is een geheel van leefregels. Deze leefregels hebben 4 kenmerken.

Het eerste kenmerk van de leefregels is dat het uitgaat van de gemeenschap. De leefregels worden opgesteld door de leiding (politici). Het tweede kenmerk is dat alle leden de leefregels moeten naleven. De leefregels zijn afdwingbaar. Dit wil dus zeggen dat de leefregels moeten nageleefd worden, anders volgen er sancties en straffen. Deze leefregels zorgen voor orde en structuur in de maatschappij, wat ook het laatste/vierde kenmerk is.

Het nut van deze leefregels of rechten is het bevorderen van het algemeen welzijn in de samenleving.

Recht in de samenleving

De bevolking groeit elk jaar, de mensen komen met elkaar in contact. Om wanorde en conflicten te vermijden in onze maatschappij/samenleving is er een bepaalde structuur en orde nodig. Ze geven de mensen rechten en leefregels om zo orde en structuur te brengen in de samenleving.

De indeling van het recht

Eerst en vooral heb je het nationaal recht. Het nationaal recht bevat de leefregels die van toepassing zijn in uw eigen land. Daaronder heb je drie onderverdelingen, namelijk het privaat recht, sociaal economisch recht en het publiek recht.

Het privaat recht regelt de verhoudingen tussen de burgers. Een voorbeeld hiervan is het burgerlijk recht en het handelsrecht.
Het sociaal economisch recht regelt de verhoudingen tussen de burgers of tussen de burgers en de overheid. Een voorbeeld van dit recht is het arbeidsrecht en het sociaal zekerheidsrecht.
Het publiek recht regelt dan de verhoudingen tussen burger en overheid en de organisaties van de overheid. Voorbeelden van het publiek recht zijn het fiscaal recht, grondewettelijk recht en het strafrecht.

Rechtshandeling versus rechtsfeit

Een rechtshandeling gebeurt uit vrije wil. Het doel van een rechtshandeling is rechtsgevolgen veroorzaken. Een voorbeeld van een rechtshandeling is het schrijven van een testament. Het doel van het testament is het zelf bepalen wie wat erft bij uw overlijden.

Een rechtsfeit gebeurt onafhankelijk van de eigen wil. Hier zijn natuurlijk rechtsgevolgen aan verbonden. Een voorbeeld hiervan is meerderjarig worden. Het rechtsgevolg bij meerderjarig worden is de stemplicht. Elke meerderjarige die geboren is in eigen land, is verplicht te stemmen bij verkiezingen.

Personenrecht

Een persoon is een drager van rechten en plichten. We hebben natuurlijke personen en rechtspersonen. Een natuurlijk persoon is een mens van vlees en bloed. Ze hebben allemaal gelijke rechten en plichten. Een uitzondering hierop zijn de onbekwamen en de vreemdelingen. Een rechtspersoon is een fictief persoon met de kenmerken van een natuurlijk persoon. Voorbeelden zijn een naam, woonplaats,... Rechtspersonen kunnen onderverdelen in privaat rechtelijk en publiek rechtelijk. Privaat rechterlijke rechtpersonen ontstaan uit privé-initiatief. Voorbeelden hiervan zijn bedrijven die opgestart worden door een natuurlijk persoon. Publiek rechterlijke rechtspersonen staan dan in relatie met het publiek, namelijk het OCMW.

Identiteit van een persoon

Bij geboorte van een natuurlijk persoon krijgt hij/zij een identiteit. Dit betekent dat de pasgeborene een voornaam krijgt (1 of meerdere) en een familienaam.

De voornaam wordt gebruikt om u te onderscheiden van uw familie. Sinds 1987 is er een grotere keuzevrijheid. de weigering van de voornaam die de ouders onderling hebben gekozen, kan enkel indien het schade voor het king brengt of indien er verwarring mogelijk is.

De familienaam wordt gebruikt om u te onderscheiden van uw medeburgers. In principe krijgt u de familienaam van uw vader. Een uitzondering hierop is een adoptiekind. Deze krijgt de familienaam van de adoptant. Gehuwde vrouwen behouden ook hun meisjesnamen.

Indien u uw naam wilt wijzigen, kan dit door een verzoekschrift naar de minister van justitie te sturen. Er volgt een koninklijk besluit en een publicatie in het Belgisch Staatsblad. Om uw naam te wijzigen moet men dus een administratieve procedure volgen.

Als u uw naam wilt verbeteren, moet u dit aanvragen bij de rechtbank van eerste aanleg. De rechtbank van eerste aanleg maakt een besluit, een vonnis. Om uw naam te verbeteren moet men een rechtelijke procedure volgen.

Woonplaats versus Verblijfplaats

Elk persoon heeft het recht een woonplaats en/of verblijfplaats te hebben. Een woonplaats is de plaats waar je volgens de wet woont. Uw woonplaats staat ook op uw identiteitskaart genoteerd. Bij een woonplaats geniet u van burgerlijke rechten en plichten. Volgens de wet mag u maar één woonplaats bezitten.

Een verblijfplaats is de plaats waar u in werkelijkheid verblijft. Hier geniet u niet van burgerlijke rechen en plichten. De verblijfplaats vervalt bij vertrek en u mag meerdere verblijfplaatsen bezitten. Een voorbeeld is een appartement aan de zee waar je verblijft in de zomervakantie.

Bekwaamheid van natuurlijke personen

Volgens de grondwet zijn alle natuurlijke personen geboren in ons land gelijk voor de wet. Iedereen is dus rechtsbekwaam. Een uitzondering hierop zijn minderjarigen,... Rechtsbekwaam kan u opsplitsen in 2 delen, namelijk genotsbekwaam en handelingsbekwaam. Genotsbekwaam is het passief genieten van uw rechten (vb. eigenaar zijn van een huis). Handelingsbekwaam is het actief uitoefenen van uw rechten (vb. een huis kopen).

Er zijn drie mogelijkheden van rechtsbekwaamheid:

• Volledig rechtsbekwaam: U geniet van uw rechten en oefent uw rechten uit.
• Volledig rechtsonbekwaam: U geniet van uw rechten, maar oefent ze niet uit.
• Beperkt rechtsbekwaam: U geniet van uw rechten en oefent ze uit in verband met de persoon. U oefent uw rechten niet uit in verband met goederen.