Erfenissen: wanneer ben je onwaardig om te erven?

Het kan voorkomen dat iemand van een erfenis wordt uitgesloten door onwaardigheid. Wat is onwaardigheid precies? Wat moet je hebben gedaan om onwaardig te zijn?

Onwaardigheid om te erven?

Je hoopt op een erfenis en dan blijkt dat je onwaardig wordt bevonden. Wie geeft dit oordeel over onwaardigheid, wat zijn de bepalingen en hoe is het allemaal geregeld?

Erfenis in Nederland

Het huidige erfrecht is opgetekend in Boek 4 Burgerlijk Wetboek in de titels 1-8.
Ten aanzien van de erfgenaam onderscheidt men 4 groepen van erfgenamen.

• Echtgenoot / geregistreerd partner en kinderen
• Ouders, broers en zussen
• Grootouders
• Overgrootouders

Toch kan het voorvallen dat men onderdeel uitmaakt van deze groep en dat men toch niet in aanmerking komt voor een erfenis omdat men onwaardig is.

Onwaardigheid

Er zijn handelingen die iemand onwaardig maken van rechtswege (dus a.h.w. automatisch) om uit een nalatenschap voordeel te trekken. Het woord nalatenschap betekent dus dat onwaardigheid niet alleen erfgenaamschap betreft. Ook een legaat of een voordeel verkregen op een grond van een last kan 'getroffen worden' door onwaardigheid.

Onwaardigheid wordt verklaard in artikel 3 van Boek 4 B.W.

Onwaardigheid om uit een nalatenschap voordeel te genieten:

• Iemand die onherroepelijk veroordeeld is omdat hij de overledene heeft omgebracht
• heeft getracht hem om te brengen
• dat feit van ombrenging heeft voorbereid
• of daaraan heeft deelgenomen (vrijheidsstraf met een max. van tenminste 4 jaar).
• Iemand van wie bij onherroepelijke rechtelijke uitspraak is vastgesteld dat hij tegen de erflater lasterlijk een beschuldiging van een misdrijf heeft ingebracht (waarop een gevangenisstraf van max. 4 jaar staat.)
• Iemand die de overledene door een feitelijkheid of door bedreiging met een feitelijkheid heeft gedwongen of belet een uiterste wilsbeschikking te maken. Dit is het chantage-artikel. Het verdient aandacht omdat hulpbehoevende mensen steeds vaker onder druk worden gezet om hun laatste wilsbeschikking ten behoeve van mensen van wie zij afhankelijk zijn te maken. Het is echter niet eenvoudig te bewijzen.
• Iemand die de uiterste wil van de overledene heeft verduisterd, vernietigd of vervalst.

Verfijningen t.a.v de onwaardigheid

• Onwaardigheid kan later aan de dag treden als de erfgenaam of legataris het voordeel uit de nalatenschap reeds heeft genoten. (M.a.w. als de onwaardige hetgeen hij erfde via erfenis of legaat al heeft gekregen, dan kan het vanwege diens ontdekte onwaardigheid alsnog terug gevorderd worden.)
• Het misdrijf moet opzettelijk gepleegd zijn.
• De onwaardigheid kan vervallen als de erflater duidelijk en op ondubbelzinnige wijze zijn gedraging heeft vergeven. (art3 lid 3 Boek 4 B.W.) Dit laatste is van belang i.v.m. euthanasie en een euthanasie verklaring.

Lees verder

• Erfenissen: afspraken maken voordat de erflater dood is
• Erfenissen: kan een vreemde (stiefouder) alles erven?