Erfenissen: kan een vreemde (stiefouder) alles erven?

Erfenissen: kan een vreemde (stiefouder) alles erven? Tot je grote schrik hertrouwt je vader of moeder op hoge leeftijd en vermaakt in het testament de gehele erfenis aan deze relatief nieuwe stief-ouder. Mag dat?

Het antwoord op de vraag 'kan een vreemde alles zomaar erven':

Ja, dat kan. De erflater (overledene) heeft het recht om zelf (bij testament) te beschikken over wie er erft of niet! Het zijn immers ZIJN spullen en het is ZIJN geld. De officiële erfgenamen hebben wel recht op hun wettelijke portie (legitieme portie) maar als de erflater alles nalaat aan bijvoorbeld de buurvrouw, dan krijgen de erfgenamen alleen maar een geldvordering op de buurvrouw.
Hieronder is de hele wettelijke regeling uitgelegd.

Wie is de erfgenaam?

Alles met betrekking tot het huidige erfrecht is opgetekend in Boek 4 Burgerlijk Wetboek in de titels 1-8. Ten aanzien van de erfgenaam onderscheidt men 4 groepen van erfgenamen.

Echtgenoot / geregistreerd partner en kinderen

  • De echtgenoten mogen niet van tafel en bed gescheiden zijn;
  • Een stiefkind is geen eigen kind van de overledene en erft volgens de wettelijke regels niet (automatisch) van zijn of haar stiefvader of stiefmoeder. De stiefouder kan in het testament laten zetten dat het stiefkind als een eigen kind gezien moet worden.
  • Als een kind van de overledene niet meer leeft, nemen de kinderen van het overleden kind samen de plaats van het kind in. (plaatsvervulling.)

Ouders, broers en zussen

  • Halfbroers en halfzusters erven de helft van het erfdeel van een volle broer of zuster.
  • Als een broer of zus is overleden hebben zijn of haar kinderen recht op zijn of haar deel van de erfenis door plaatsvervulling

Grootouders en overgrootouders

Zolang er in de ene groep nog een erfgenaam is, komt een volgende groep niet aan bod.
Als er in geen van de vier groepen erfgenamen zijn, dan gaat de erfenis naar de Staat der Nederlanden.
De erfgenamen uit dezelfde groep hebben allemaal recht op een even groot deel van de erfenis.
Uitzonderingen daarop zijn de echtgenoot / geregistreerd partner en de ouders.
  • Voor de echtgenoot / partner zijn aparte regels gemaakt.
  • Ouders hebben ieder altijd recht op een kwart van de erfenis.

Het recht van de erflater

  • Erflater is degene die is overleden en zijn bezit (geld, goederen) en schulden als erfenis achterlaat.
  • Uiterste wilsbeschikking: stuk waarin een toekomstige erflater bepaalt wat er na zijn dood moet gebeuren, zoals een testament of een codicil.
  • Erfrecht is feitelijk vermogensrecht. Alle rechten en verplichtingen die voor het vermogensrecht gelden golden derhalve ook voor de erflater.
  • De erflater heeft het recht van testeervrijheid. Hij kan binnen een bepaald raam van de wet bepalen wie er van hem erft of niet.
  • De erf-situatie geschiedt op basis van door de wet erkende familierechtelijke betrekkingen. Bloedverwantschap of het zijn van echtgenoot of geregistreerde partner bepalen de orde.
  • Verzorging speelt mee op het tweede plan (Boek 4 afd.2 titel3.)

De nieuwe echtgenoot of echtgenote

De nieuwe echtgenote of echtgenoot deelt derhalve mee uit hoofde van de wet in de nalatenschap.

Mag de erflater alles van de nalatenschap aan de nieuwe echtgenote nalaten? Het principe is dat de uiterste wilsbeschikking een eenzijdig rechtshandeling is. Dat betekent dat de rechtshandeling herroepelijk is. Als de erflater zijn partner/echtgenote tot enige erfgenaam benoemt is deze beschikking onaantastbaar!

Kinderen die aanspraak maken op hun legitieme portie zullen tevreden moeten zijn met een geldvordering (dus niet op specifieke goederen, bijvoorbeeld het ouderlijk huis) op hun stief-ouder. Die vordering is na zes maanden opeisbaar, tenzij de erflater heeft bepaald dat de vordering pas opeisbaar is na het overlijden van de stiefouder. Als deze kinderen geen aanspraak maken op hun legitieme portie lopen zij de kans nooit iets te krijgen van de nalatenschap van de erflater.

Lees verder

© 2011 - 2024 Hermesse, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Een kind onterf je niet volledigEen kind onterf je niet volledigIn een testament kunt u aangeven wat uw wensen zijn met betrekking tot uw nalatenschap. Toch zijn er beperkingen gesteld…
Echtgenoot onterven kan met testamentEchtgenoot onterven kan met testamentMet een testament kunt u iedereen onterven. Ook uw echtgenoot en een kind kunt u in 2022 onterven. U kunt met de juiste…
Wat is bij overlijden de legitieme portieWat is bij overlijden de legitieme portieWat is bij een overlijden en successie de legitieme portie en wie hebben daar recht op? Wat gebeurt er bij het onterven…
Onterven van vader, moeder, broer, zus of beide oudersOnterven van vader, moeder, broer, zus of beide oudersHoe uw vader, moeder of beide ouders onterven? De onterving van een ouder speelt waarschijnlijk niet als u ook zelf een…

Recht en personenrechtRecht en personenrechtElk persoon heeft gelijke rechten en plichten dan de andere. Iedereen heeft een bepaalde vrijheid in onze samenleving. W…
Inhoud van de grondwet: BelgiëInhoud van de grondwet: BelgiëIn onze samenleving zijn er rechten. Rechten kan je ook wel leefregels noemen. Deze leefregels zijn allemaal gebaseerd o…
Bronnen en referenties
  • http://wetboek.net/20110501/BW4/1.html?n=1
  • http://www.encyclo.nl/lokaal/10253
  • http://www.encyclo.nl/lokaal/10474
  • Prof.mr.M.J.A.van Mourik, Monografieën Privaatrecht: Erfrecht. Kluwer Deventer 2006
Reacties

Cat, 09-02-2016
Moeder is overleden in 1987 (geen testament). Vader is hertrouwd in 1995 en overleden in 2009 (geen testament).
Wij (kinderen) worden in 2009 benaderd door een notaris die ons inlicht, en wij krijgen tevens de mogelijkheid de erfenis van vader
zuiver te aanvaarden, te verwerpen of beneficiair te aanvaarden.
Ik heb vragen gesteld over de erfenis; wilde bv. graag weten waar die uit zou bestaan. Daar heb ik geen antwoord op gekregen.
Ik heb toen geen keus gemaakt, ook omdat mevrouw sowieso het vruchtgebruik had. (Had niet gedacht dat zij zou hertrouwen.)

- Alleen nu heb ik vernomen dat zij wel hertrouwd is.
Omdat er sprake is van een hertrouw kan ik dan mijn rechten weer doen gelden? Mijn kindsdeel vragen?
Zo ja, wat kan ik verzoeken inzake inzage bankstukken/waardepapieren?
Had zij mij moeten verwittigen betreffende de hertrouw?
Of?
Ik wil deze kwestie niet op de spits drijven, maar ik wil toch wel mijn rechten enz. kennen.
Daarom alvast vriendelijk bedankt voor uw reactie,
C Reactie infoteur, 15-02-2016
Beste Cat,
Deze situatie is veel te gecompliceerd om via het Internet te beantwoorden. Doordat u destijds geen antwoord heeft gegeven is de zaak bijzonder gecompliceerd geworden. Normaal gesproken geldt de regel dat u niet zo maar uw kindsdeel kan worden 'gezet', maar het kan zijn dat de beslissing van uw eventuele broers en zussen de zaak compliceren. Het allerbeste kunt u een afspraak maken met de notaris in kwestie: hij moet weten hoe de zaken ervoor staan.
Het hetrouwen compliceert de zaak maar doet normaal gesproken geen afbreuk aan het vruchtgebruik van mevrouw, behalve wanneer ze het huis verkoopt.
Houdt u wel rekening met de kosten die de notaris per afspraak rekent?
Veel succes,
Hermesse James

Anoniem, 20-11-2015
Mijn vader is onlangs onverwacht overleden en had geen testament. Hij is hertrouwd. Waarom krijgen haar kinderen na haar dood alles van onze vader? En mogen wij zoals jan en alleman maar vragen of we dingen mogen overkopen. En het rare is ook nog dat onze vader meer geld had dan schuld. Maar toch dankzij rare constructies van polissen er een negatief erfdeel is. Nu hebben wij dus geen rechten. Is er iets wat we kunnen doen? Reactie infoteur, 23-11-2015
Hallo A.
De situatie is te gecompliceerd om er geen specialist voor in te roepen. Ik raad u aan om met een notaris een afspraak te maken. Als uw vader weduwnaar was zijn er andere regels voor eventuele vererving van de kinderen dan wanneer hij was gescheiden. Ook kunnen kinderen niet onterfd worden, zeker niet als het om polissen gaat en er geen testament was. Dan treden de wettelijke regels m.b.t. erfenissen in. Een enkel gesprek met de notaris kan u al een stuk wijzer maken.
Succes,
Hermesse

Luiten, 17-10-2015
LS Kan ik verplicht worden de kindsdelen te moeten uitbetalen aan de kinderen van mijn man's eerste vrouw? Voor ons allebei het tweede huwelijk. Er zijn twee testamenten; 2007 en tweede van 201 in gemeenschap van goederen. Als ik deze kindsdelen zou moeten uitbetalen ben ik he;lemaal blut en kan ik niet meer blijven wonen waar ik nu woon. Als 83 jarige moet ik gaan verhuizen met alle ellende die er bij komt Wat de wilsrechten b etreft; Daar is geen gebruik van gemaakt bij het overlijden van mijn man in November 2014.Ook niet bij ons hertrouwen in 2010. Kunnen zij er alsnog op terugkomen?om de wilsrechten aan te spreken?
Met dank. Hoop spoedig een berichtje van U te mogen ontvangen.
T.Luiten Reactie infoteur, 27-10-2015
Geachte Mevrouw Luiten,
Dit is een te ingewikkelde kwestie om zo te beantwoorden.Alles hangt af van de testamenten uit het verleden en daar moet u echt een specialist voor raadplegen bijvoorbeeld de notaris waarmee u het meest vertrouwd bent. Vraagt u van te voren wat zijn advies gaat kosten. De notaris is echt de enige die door deze brij heen kan zien! Denkt u er aan om werkelijk alle stukken mee te nemen, anders krijgt u nooit het juiste antwoord.
Veel succes!
Hermesse James

Herman Bokkers, 25-03-2015
Moeder is jaren geleden ( 1965) gestorven. Vader is in 1966 hertrouwd in gemeenschap van goederen. Vader is inmiddels ook overleden.
Nu is stiefkind overleden en in haar testament staat dat ouders de eerste erfgenamen zijn.
Is de stiefmoeder nu de eerste erfgename. Stiefkind heeft in persoonlijke brieven en aantekeningen aangegeven dat dit wel de bedoeling is maar heeft haar testament niet zodanig aangepast. Reactie infoteur, 30-03-2015
De notaris is degene die zich bezig houdt met dit soort van ingewikkelde erflijnen.

Het is in ieder geval zo dat de erfenis met betrekking tot uw moeder zal moeten zijn afgehandeld, evenals die van uw vader.
Ook al is hij hertrouwd, u blijft zijn kind.
Wanneer men is overleden kan men niet meer erven. Het is afhankelijk van de wil van de erflater (in dit geval het stiefkind) of en wie de plaats van de overledene inneemt. Als de erflater/stiefkind dat niet heeft aangegeven dan is de conclusie in het algemeen dat alleen de overgeblevene die wel in het testament wordt genoemd erft.
Uw notaris kan u hierover alles vertellen.

Hermesse James

Cindy, 25-09-2014
Hallo, mijn vraag is hoeveel krijgt een stiefmoeder (waarmee hij 20j getrouwd was) en de echtelijke kinderen? mij is verteld van het volledig bedrag sowieso de helft plus van de andere overige helft nog eens 38% en wij maar 20% is dit de juiste wettelijke norm?. Reactie infoteur, 27-10-2014
Hallo Cindy,
Je moet in deze zaak twee dingen onderscheiden: als je vader een testament heeft gemaakt en als hij dat niet heeft gedaan.
In principe kan je vader nalaten aan wie hij wil, alhoewel hij zijn kinderen nooit helemaal kan onterven. Als hij een testament heeft gemaakt kan hij in principe dus aan je stiefmoeder nalaten wat hij wil met in acht neming van de niet-onterf regels van de kinderen. (daar weet de notaris alles over en ziet hij er op toe dat je vader deze regels in het testament niet overschrijdt.)

Als je vader geen testament heeft zal je stiefmoeder, als zijn vrouw de helft plus een kindsdeel erven. Als er bijvoorbeeld 3 kinderen zijn ontvangen zij ieder 1/3 van wat overblijft na de helft plus het kindsdeel van de stiefmoeder. Deze regels staan in de wet op het erfrecht vastgelegd.
De aangetrouwde kinderen erven niets als het niet in een testament is vastgesteld. De wettelijke regeling bij het niet aanwezig zijn van een testament kent alleen het kind en niet het aangetrouwde kind.
Succes.

Hermesse

Ciny, 24-09-2013
Mijn vader heeft per testament aan zijn vriendin zijn nog bijna nieuwe auto van ca. 15.000,00 vererfd. De kleinkinderen (4) krrijgen elk 1.000,00 en wij, zijn kinderen, krijgen elk 50% van wat er overblijft staan op de bankrekening, wat zeker heel veel minder zal zijn dan 15.000,00, waarschijnlijk slechts een paar duizend euro. Daarvan moeten wij dan ook nog de begrafenis betalen.
Mijn vraag: is het inderdaad mogelijk dat een vriendin (zonder partnerschap-contract o.i.d.) meer erft dan de eigen kinderen? Reactie infoteur, 17-10-2013
In het nieuwe erfrecht gaat inderdaad de uiterste wil van de erflater, c.q. uw vader voor. Het principe is dat hij mag nalaten aan wie hij wil, weliswaar met in achtneming van de legitieme portie. (Waarmee blijkbaar wel door hem is rekening gehouden.)
Als u bang bent dat u op moet draaien voor de begrafeniskosten dan zou het misschien wel handig zijn om uw deel van de erfenis te accepteren onder voorwaarde van boedelbeschrijving. Dat wil zeggen dat u de erfenis dan alleen accepteert als er een batig saldo uit komt rollen, m.a.w. als alle kosten van uw vader's overlijden zijn voldaan (dus ook de begrafeniskosten.) Uiteraard kan dit alleen plaatsvinden nadat het testament openvalt (wanneer uw vader is overladen.)
Hoogachtend,
Hermesse James.

Jaap, 25-04-2013
Ik heb een vraag… Mijn vader is enkele maanden geleden overleden. Hij laat een weduwe achter, echter zij is NIET mijn moeder. Nu is deze week mijn grootmoeder overleden, de moeder van mijn vader. Nu blijft mijn oom als enig kind achter na het overlijden van mijn grootmoeder. Wie heeft er nu recht op het deel van de nalatenschap van mijn grootmoeder dat mijn vader toe zou komen als hij nog in leven was geweest?! Mijn broer en ik of heeft de weduwe van mijn vader soms ook nog ergens recht op?! Ik weet niet zeker of plaatsvervulling hier helemaal 100% ten gunste van mij en mijn broer komt. Mijn grootmoeder heeft geen testament opgesteld en tevens had/heeft ze een klote hekel aan de weduwe van mijn overleden vader. Duidelijk?! Hopelijk kan iemand mij helpen met een helder antwoord.

Mvg

Jaap Reactie infoteur, 28-04-2013
Beste Jaap,
Normaal gesproken erven de kleinkinderen, als de vader reeds is overleden. Je zou zeggen dat de band met de familie eindigde met het overlijden van je vader. Aan de andere kant schrijf je niet of je vader een testament achterliet met specifieke bepalingen voor de weduwe. Als ik jou was en je denkt dat het belangrijk genoeg is, zou ik contact opnemen met een notaris om een advies. Vraag eerst wat zo'n advies kost. (Daar zijn vaste tarieven voor.) De enige die specialist op het gebied is van erfrecht is de notaris, zeker als het gaat om erfenissen zonder testament.
Veel succes!
Hermesse James.

Jdoornbos, 04-07-2012
Mijn vraag is: mijn vader is al overleden in 1990 hij was hertrouwt. Ze hadden een testament op langstlevende. Nu is mijn stiefmoeder overleden dit jaar mei. Mijn vraag is heb ik als stiefdochter ook nog rechten? Want zij heeft toch een kindsdeel van mijn vader in het beheer gehad. Van mij.

Afz.Jdoornbos Reactie infoteur, 09-07-2012
Geachte mevrouw Doornbos,
Ook al was het testament op de langstlevende gesteld, het bracht geen verandering in de relatie tussen u en uw vader. Normaal gesproken kreeg uw stiefmoeder de helft plus een kindsdeel en het vruchtgebruik over de rest bij het overlijden van uw vader. Neemt u vooral contact op met de notaris mbt. tot het testament. Die kan u verder alles duidelijk maken. U moet goed onthouden dat het huwelijk van uw stiefmoeder met uw vader slechts voor een deel inbreuk maakte op uw legitieme portie, het deel waar u recht op hebt/had.
Succes,
hoogachtend,
Hermesse James

Willem Koeman, 02-01-2012
In het onderhavige artikel is sprake van een man die middels zijn testament al zijn bezittingen nalaat aan zijn laatste echtgenote die niet de moeder van zijn 3 kinderen uit een eerder huwelijk is. Stel dat de vorige echtgenote is overleden en dat de man met die overleden echtgenote in gemeenschap van goederen was getrouwd. Na het overlijden van de vrouw kreeg de man het vruchtgebruik van de kindsdelen uit de nalatenschap van zijn echtgenote. Als de man vervolgens overlijdt, dan mag ik toch aannemen dat ieder van de drie kinderen in ieder geval eerst het erfdeel uit de nalatenschap van zijn/haar moeder krijgt, voordat wat overblijft naar de stiefmoeder gaat? Bij voorbaat mijn dank voor uw antwoord op mijn vraag. Reactie infoteur, 03-01-2012
Geachte mijnheer Koeman,
De strekking van het artikel is dat men tegenwoordig vrijer is om na te laten wat men nalaten wil aan WIE men wil. Dat de wettige erfgenamen het dan moeten doen met een geldelijke vordering die even groot is als hun legitieme portie (mbt tot de kinderen), die ze pas bij overlijden van degene die a.h.w. de hele nalatenschap in handen kreeg, is een min of meer spijtige conclusie daarvan.

M.b.t tot uw vraag: de kinderen erfden van hun overleden moeder op het moment dat deze overleed. De vader kreeg weliswaar het vruchtgebruik maar verder dan de helft plus een kindsdeel strekt zijn erfenis niet, als hij in gemeenschap van goederen was getrouwd (en er geen verdere beperkingen stonden aangetekend in een aanwezig testament).
De vader kan in zijn eigen testament derhalve niet beschikken over de kindsdelen van de erfenis van de moeder van de kinderen: zij hebben a.h.w. al geerfd ook al ging het geheel als vruchtgebruik naar hem over: het vruchtgebruik eindigt i.h.a. bij de dood van de vader.

Hij kan echter wel beschikken over de helft en zijn kindsdeel uit de erfenis van zijn eerste vrouw en dit 'vrolijk' nalaten aan de nieuwe echtgenote als hij dat zou willen, waarbij de kinderen alleen recht hebben op de geldelijke waarde van de legitieme portie nadat de tweede vrouw is overleden.
Ik moet het voorbehoud maken bij deze opmerkingen dat de situatie is zoals u beschrijft. Erfenissen kunnen een complexe materie zijn waarbij uw notaris u graag helpt.
Met vriendelijke groet,
Hermesse James

Hermesse (125 artikelen)
Laatste update: 18-07-2011
Rubriek: Wetenschap
Subrubriek: Recht en wet
Bronnen en referenties: 4
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.