Chemie: Veiligheid in het laboratorium

Veiligheid in het laboratorium is zeer belangrijk om ongelukken te voorkomen, zeker als we zoals in de scheikunde werken met mogelijk gevaarlijke stoffen. We hebben hier dan ook als bedoeling dat we onderzoeken hoe we zo veilig mogelijk kunnen werken en weten welke middelen we ter beschikking hebben in het lokaal. We geven een voorbeeld van een onderzoek naar de veiligheid in een laboratorium.

Bescherming

We maken eerst een lijst van persoonlijke beschermingsmiddelen/maatregelen:

• Labo-jas
• Veiligheidsbril
• Handschoenen
• Haar samenbinden
• Handen wassen
• Niet eten/drinken
• Goede voorbereiding en gezond verstand gebruiken
• (Vuilnisbak)

Indien er iets voorvalt verwittigen we onmiddellijk de labo-begeleider,we nemen geen enkel risico en zorgen dat we altijd eerst nadenken en dan pas handelen.

We maken vervolgens een plan van het labo en inventariseren de aanwezige beschermingsmiddelen.

Gevaarlijke stoffen

Het is zeer belangrijk dat wanneer we met een bepaalde stof werken, we eerst kunnen nagaan welke gevaren deze kan inhouden en welke voorzorgen we kunnen nemen. Bijgevolg nemen we een stof uit de productenkast en bestuderen de symbolen en zinnen die op de verpakking vermeld zijn:
stof: propan-2-ol

r-zinnen (restricted)

• r11: licht ontvlambaar
• r36: irriterend voor de ogen
• r37: irriterend voor de ademhalingswegen

s-zinnen (safety)

• s7: in goed gesloten verpakking bewaren
• s16: verwijderd houden van ontstekingsbronnen
• s24/25: aanraking met ogen/huid vermijden
• s26: bij aanraking met ogen onmiddellijk met overvloedig water afspoelen + medisch advies inwinnen

Tenslotte stellen we een lijst op met gevarensymbolen en gevaarlijke stoffen.

Het gebruik van maatglas

In dit deel gaan we na welk materiaal (voornamelijk glaswerk) we ter beschikking hebben, de namen en het gebruik, we gaan ook de nauwkeurigheid van het glaswerk na.

De term maatglaswerk duidt op glazen bekers,kolven,…waarop meestal met een ijking is weergegeven hoeveel erin zit, we kunnen ze dus vullen tot een gekende hoeveelheid. (al dan niet correct/nauwkeurig) Vervolgens zoeken we uit wat het verschil is tussen opvul- en uitvloeiapparaten.

• Opvulapparaten: hoeveelheid die erop is aangegeven is gelijk aan de hoeveelheid die erin zit.
• Uitvloeiapparaten: hoeveelheid die erop is aangegeven is gelijk aan de hoeveelheid die eruit komt, er kan nog iets achterblijven, maar daar is in de ijking rekening mee gehouden

Hoe moet een van een maatstreep voorzien maatglaswerk correct gevuld worden? We moeten zorgen dat de onderkant van de vloeistofminiscus gelijk komt met de maatstreep, we zorgen dus dat onze ogen ter hoogte van de maatstreep zijn als we dit nagaan.

Voorbeeld inventaris glaswerk:

• maatkolf: (opvul) 50ml / 100ml / 200 ml
• beker: (opvul)100ml / 250ml / 400ml
• erlenmeyer: (opvul) 100ml / 250ml
• maatcilinder: (uitvloei) 10ml / 25ml / 50ml / 100ml / 250ml / 500ml
• pipet: (volumetrisch) (uitvloei) 10ml / (gegradueerd) 25ml
• overige materialen zijn o.a. thermometers, buretten, destillatiekolven, trechters, horlogeglazen en proefbuizen

We vullen de recipiënten op tot de/een maatstreep en we bepalen het werkelijke volume dat aanwezig is, we leiden hieruit iets af over de fout op het glaswerk:

We vullen de maatglazen en om vervolgens het werkelijke volume te bepalen zullen we gebruik maken van de weegschaal (tot op 0,01g)

• Lege maatkolf (50ml) : 38,86g
• Gevuld met 10ml met pipet: 48,89g
• Gevuld tot streep 50ml: 88,26g
• We zien dus dat de maatkolf een zo goed als correcte waarde geeft.

• Lege beker (250ml) : 93,44g
• Gevuld tot streep 200ml: 303,12g
• We zien dus dat de beker geen correcte waarde geeft!

• Lege maatcilinder (25ml) : 56,98g
• Gevuld tot streep 25ml: 81,90g
• De maatcilinder is ook zo goed als correct

• Lege erlenmeyer (250ml) : 106,70g
• Gevuld tot streep 250ml: 362,02g
• De erlenmeyer geeft een dus geen correcte waarde weer

We gaan vervolgens na wat het verschil is tussen het al dan niet uitblazen van een pipet:

• We laten de pipet uitlopen in een beker en wegen 116,47g
• Daarna blazen we de pipet uit boven de beker en wegen opnieuw, we bekomen nu 116,54g, er zit dus een verschil van 0,07g op, het uitblazen heeft dus een invloed op het bekomen resultaat.

Tenslotte gaan we het gebruik van het materiaal na:

• maatkolf: mengen van stoffen, vullen tot een exacte hoeveelheid
• beker: vullen met stof(fen), maar geen exacte waarde
• erlenmeyer: vullen met stof(fen), ook geen exacte waarde, ook gebruikt bij verwarming
• maatcilinder: correct afmeten van een bepaalde hoeveelheid met goede redelijke nauwkeurigheid
• pipet: voor het opvullen van glaswerk met een bepaalde hoeveelheid