Hoe werkt zeep?

Je wast je haar met shampoo, doet de afwas met afwasmiddel en was je handen met handzeep. Zeep maakt schoon, dat weet iedereen, maar weten ze ook hoe dat allemaal in z’n werk gaat?

Moleculen en atomen

Een stof bestaat uit moleculen, iedere stof heeft zijn eigen molecuulsoort. Moleculen bestaan op hun beurt weer uit atomen.
Een atoom bestaat uit een positief geladen kern, met daaromheen negatieve deeltjes (elektronen) die om de kern heen bewegen. Ionen zijn negatief geladen atomen.

Het zeep-molecuul

De molecuulformule van een stearaation (het zeep-ion) word op de volgende manier weergegeven:

• C17H35COO-
• De ‘C’ laat zien dat er koolstofatomen inzitten. Het getal 17 geeft aan dat er 17 van die koolstofatomen aan wezig zijn. De ‘H’ staat voor het waterstofatoom, daar zitten er dus 35 van in enz.
• Het stearaation zie je in grote aantallen op de afbeelding. Het heeft een geladen ‘kop’ en een staart die bestaat uit koolwaterstofionen.

Micellen

De stearaationen bevinden zich in eerste instantie aa het wateropppervlak. Hierbij steekt de staart boven het water uit en bevind de kop zich in het water. Maar zodra het oppervlak vol is, zoeken ze een andere uitweg, en dit doen ze door micellen te vormen. Een micel is een microscopisch klein structuur waarbij de uiteinden van de staarten zich naar elkaar toe keren, waardoor de stearaationen een structuur krijgt zoals op de afbeelding, maar dan zonder iets erin.

De zeepwerking

Wanneer je iets schoonmaakt in een teiltje water, zullen de vuildeeltjes in het water terecht komen. Hier kunnen ze echter niet opgelost worden.
Maar als je zeep gebruikt, zullen de micellen het werk doen. Dat is de situatie die op de afbeelding staat beschreven aan de hand van een vuildeeltje. Deze stearaationen houden het vuildeeltje vast, en deze met vuil gevulde micellen zullen met het spoelwater worden weggevoerd.

Luchtbellen!

Wanneer je een bak water met daarin zeep heftig schud, kunnen de micellen zich vullen met lucht. Hierdoor ontstaan de luchtbellen.
Veel zeepbellen samen vormen schuim.