De Alma telescoop, verder kijken dan ooit!

Des te groter een telescoop is, des te verder kunnen we kijken. Dat is op zich waar, maar de fysische eigenschappen van een enkele zeer grote telescoop zijn uiteraard beperkt en dus dient er op een andere manier scherpte te worden verkregen. Een manier daartoe is niet een enkele grote, maar meerdere telescopen op verschillende posities van elkaar toe te passen. Waaruit is de Alma telescoop in het Andes gebergte opgebouwd en waarom kunnen we er verder mee kijken dan ooit tevoren?

Alma telescoop

• Het Very Large Array concept
• Bundeling van nauwkeurig kijken
• Meerdere punten ver uit elkaar Alma telescoop
• Ijle lucht van de Andes
• De volgende stap

Het Very Large Array concept

In Amerika is reeds een uitgebreide set bestaande uit 27 stuks afzonderlijke telescopen samengesteld. Deze zijn opgesteld in een grote Y ter grootte van 21 kilometer per Y-poot. Dat houdt in dat er een groot oppervlak wordt beslagen met telescopen, welke op hetzelfde moment naar hetzelfde plekje in de ruimte inzoomen. De informatie van de verschillende delen samen is daarbij veel helderder dan de onderlinge telescoop. Oftewel door een combinatie van meerdere verrekijkers kan middels overlappende beelden meer nauwkeurige informatie worden verkregen en dus verder worden ingezoomd.

Bundeling van nauwkeurig kijken

De Alma-installatie bestaat uit 66 telescopen, waarvan 54 telescopen met een diameter van 12 meter en 12 met een diameter van 7 meter. Het geeft een scherpte tot op 10 milli-boogseconden (boogseconde is een 3600-ste deel van een graad, waarbij 360 graden een volle cirkel is). Daarmee is de resolutie tot 10 maal verbeterd ten opzichte van de VLA en 5 maal ten opzichte van de Hubble. De combinatie en bundeling van dit aantal telescopen en een variabele grootte zorgt er dus voor dat we vanaf de aarde nog verder kunnen kijken dan dat we reeds met de Hubble hebben kunnen doen. Door de ontzettende schepte en variatie in frequentie leren we steeds meer van het uitgebreide universum. Omdat er ook een zeer hoge gevoeligheid is voor millimeter en submillimeter golflengten kunnen de meest kleine stipjes en vormen worden herkend. Daarmee kunnen andere zonnen tot 20 maal beter worden herkend of gedetecteerd. Dat houdt in dat ook de zoektocht naar verre sterren-, zonnestelsels, supernova, zwarte gaten, exoplaneten, enzovoorts een verdere impuls kan krijgen.

Meerdere punten ver uit elkaar Alma telescoop

De opstelling heeft de mogelijkheid om tot op 150 m op elkaar te staan echter kunnen ook tot op 14 kilometer van elkaar worden verwijderd. Dit geeft een enorme variëteit aan zoom- en helderheidscapaciteiten. Door de variabele opstelling van 66 stuks telescopen kan het speciale lichtfrequenties oppikken van 0,3 tot 9,6 mm. Er wordt eveneens een hogere resolutie en scherpte mee bereikt, waarnaast ook minder gangbare frequenties worden bekeken. De combinatie houdt in dat er een breder radiofrequentie perspectief wordt bereikt, waarmee dus meer details uit verre beelden kunnen worden gehaald.

Ijle lucht van de Andes

Het plaatsen van de apparaten op het Andes gebergte is een logische stap, omdat het enerzijds hoog is gelegen (afstand tot randje dampkring is dus relatief klein). Door de gunstige aanvoer van lucht is het praktisch altijd helder en er geen verstorend licht van nabij gelegen steden in de buurt is. Die combinatie zorgt ervoor dat vele ruimte-onderzoeken vanaf die locatie worden uitgevoerd. Het project is initieel gefinancierd door de ESO en Noord-Amerikaanse investeerders, echter dit is uitgebreid met Japan, Taiwan, Spanje en Chili. Het geeft aan dat het een belangrijke vooruitgang is binnen de kennis van het heelal en vormt ook de basis voor technologische verbeteringen. Daar kunnen alle betrokken partijen van profiteren. Nu kunnen we als wereld bevolking verder kijken dan ooit. Maar is dit het eindstation?

De volgende stap

De scherpte van beelden gemaakt vanaf de aarde wordt altijd nog verstoord door de diffuse werking van de atmosfeer. De volgende grote stap zal een vergelijkbare Hubble telescoop zijn, waarbij vele telescopen buiten de dampkring worden gekoppeld. Daarmee kunnen nog betere en hogere resoluties worden verkregen. Voordat het zover is zullen we nog vele jaren zeer heldere beelden van de Alma telescoop opstelling krijgen en zullen er nog vele verrassende ontdekkingen in het universum worden gedaan.

Lees verder

• Exoplaneten en buitenaards leven
• Voyager 1: het meest verafgelegen menselijke object ooit
• Voyager 2: bezoek aan de vier grootste planeten