Het zonnestelsel: Mercurius

Mercurius is de kleinste planeet binnen ons zonnestelsel en staat ook het dichts bij de zon. Hij behoort tot een van de vier rotsplaneten en hij is vernoemd naar de Romeinse god Mercurius. De planeet heeft een sterk magnetisch veld en heeft enorme temperatuursschommelingen. Ongeveer 4,55 miljard jaar geleden zijn de planeten binnen ons zonnestelsel ontstaan, uit een gas- en stofschijf rond de toen nog jonge zon. Het oppervlakte ziet er gehavend uit vanwege de vele kraters.

Het zonnestelsel

Mercurius maakt deel uit van ons zonnestelsel en behoort tot de aardse planeten. De zon is ongeveer 5 miljard jaar geleden ontstaan. Later, zo’n 4,55 miljard jaar geleden zijn de planeten ontstaan uit stof- en gasschijven. De zon is enorm groot en neemt 99,86 procent van de totale massa voor zijn rekening. Vanaf de zon gezien, heeft ons zonnestelsel de volgende planeten: Mercurius, Venus, aarde, Mars, Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus. Vroeger behoorde Pluto ook nog tot het rijtje planeten, maar Pluto voldoet niet meer aan de huidige definitie van een planeet. Mercurius, Venus, aarde en Mars behoren tot de aardse planeten, dat zijn planeten met een vast oppervlak. De overige planeten bestaan uit gas.

Mercurius

Vanwege de snelle draai om de zon is deze planeet vernoemd naar de Romeinse God Mercurius. Deze planeet staat het dichts bij de zon. Hij cirkelt niet in een perfecte cirkel om de zon, dit schommelt tussen de 40 en 70 miljoen kilometer afstand. Met het geblakerde oppervlakte vol met kraters ontvangt hij tien keer zo veel zonnestraling als de aarde. Zonder de beschermende werking van een dampkring of een sterk magneetveld staat Mercurius bloot aan een dodelijk bombardement van zonnedeeltjes. Mercurius is een aardse planeet en cirkelt met de andere rotsplaneten in een relatief kleine baan om de zon. De gasplaneten cirkelen met een grotere afstand om de zon.

Algemene informatie:

• Afstand tot de zon: 40 tot 70 miljoen kilometer
• Omlooptijd (jaar): 87,97 aardse dagen
• Rotatieperiode (dag) 58,8 aardse dagen
• Middellijn: 4874 km/0,38 x aarde
• Oppervlaktetemperatuur: - 180 tot 430 graden celcius
• Samenstelling dampkring: waterstof (99%) en helium (1%)
• Manen: geen

Waar is de planeet van gemaakt?

De dampkring bestaat grotendeels uit waterstof en een klein deel uit helium. Verder bestaat de planeet uit brokstukken van ijs, gesteente en ijzer. Tijdens het ontstaan van deze planeet, verdampte ijs door de dichte afstand bij de zon. Er ontstonden grote brokstukken die op elkaar botsten en samensmolten. In de laatste fase van de planeetvorming ontstond er gesteente en ijzer. Omdat de resulterende planeten aanvankelijk gesmolten waren, zakte het zwaardere ijzer naar de kern. Zo ontstonden de ijzerkernen van de aardse planeten, dus ook van Mercurius. De planeet had onvoldoende zwaartekracht om dikke gasmantels aan zich te binden. De grote gasplaneten, hebben hiervoor wel genoeg zwaartekracht.

Temperatuur

In het verleden werd gedacht dat de planeet altijd met dezelfde kant naar de zon gericht was, zoals ook het geval is bij de maan naar de aarde. Inmiddels weten we dat Mercurius in 58,8 aardse dagen om zijn as draait. Dit is precies tweederde deel van de tijd die hij nodig heeft voor een cirkel om de zon. Omdat Mercurius geen noemenswaardige dampkring heeft, kan hij geen warmte verdelen. Hierdoor ontstaan er enorme grote temperatuursverschillen. In de buurt van de polen op de bodem van kraters waar altijd schaduw is, zijn ijsafzettingen ontdekt. Ook kent Mercurius enorme temperatuursverschillen tussen dag en nacht. Zo kan de temperatuur overdag wel oplopen tot 430 graden en ’s nachts dalen tot – 180 graden celcius. Omdat Mercurius dichter bij de zon staat, is het zonlicht op het oppervlakte negen keer zo intens als op de aarde.

Magnetisch

Mercurius heeft een sterk magnetisch veld. Mogelijk wordt deze magnetosfeer opgewekt door een soort van dynamo van een vloeibaar circulerend kernmateriaal. Voor zover we kunnen waarnemen, wijst de rader op een tenminste gedeeltelijk vloeibare kern. Theoretisch gezien kan de kern van Mercurius niet heet genoeg zijn om ijzer en nikkel te doen smelten. Dit zou betekenen dat de kern voor meer dan 0,1 gewichtsprocent uit zwavel moet bestaan. Het kan ook mogelijk zijn dat het huidige magneetveld deels een overblijfsel is van een vroeger dynamo-effect dat nu niet meer actief is en is gefossiliseerd in gestold magnetisch materiaal.

Kraters

Het oppervlakte lijkt zoals die van de maan, vol met kraters. Mercurius is bezaaid met inslagkraters met zelfs een structuur met een diameter van 1350 kilometer (Multi-ring Caloris Bassin), waar een rand van bergen omheen zit van ongeveer 2 kilometer groot. In de kraters op de polen is voornamelijk ijs aangetroffen. Sommige delen op het oppervlak zijn gladder. Deze delen zijn bedekt met gestold lava. Dit betekent dat er in het verleden actieve vulkanen op de planeet aanwezig waren.