Het zonnestelsel: Mars

Honderd jaar geleden dachten mensen dat er leven op Mars mogelijk was. Inmiddels weten we dat het niet zo is. In 1965 bereikte de eerste marsverkenner de rode planeet en ontdekten we dat het een kale wereld was vol kraters. Daarna zijn er nog vele ruimtesondes naar Mars geweest voor onderzoek. We hebben inmiddels ontdekt dat er in de polen van Mars ijs bevindt. Water is er op de planeet nog niet gevonden. Mars heeft veel overeenkomsten met de aarde, maar bewijs dat er leven is geweest, is (nog) niet gevonden.

Geschiedenis

Mars is al eeuwenlang te zien als een rode stip in de donkere hemel. In de tijd van de Romeinen, werd de planeet vernoemd naar de oorlogsgod omdat hij de kleur van bloed had op het slagveld. Honderd jaar geleden waren veel mensen ervan overtuigd dat er levensvormen waren op Mars. In het jaar 1877 werd er door de telescoop een netwerk van geulen op Mars ontdekt. Omdat deze zo recht liepen, dacht men dat het geen natuurlijke kanalen waren.

Algemeen

Mars is een adembenemende planeet die in de verre toekomst misschien wel een bewoonbare plek van de mens kan worden. Deze Rode Planeet heeft een zeer ijle dampkring, wordt bekogeld door dodelijke subatomaire deeltjes (dit zijn nog kleinere deeltjes dan atomen) van de zon en warmt alleen op hete zomerdagen op tot boven de nul graden. Mars is een planeet met ijskappen, vulkanen, wolken en stofstormen. Er zijn aanwijzingen dat er ooit oceanen en rivieren waren. Of er ooit leven is geweest, misschien wel een eenvoudig micro-organisme, dat is niet aangetoond.

Algemene gegevens

• Afstand tot de zon: 206 tot 249 miljoen kilometer
• Omlooptijd (jaar): 686,78 aardse dagen
• Rotatieperiode (dag): 24,62 uur
• Middellijn: 6794 kilometer/0,53 x aarde
• Oppervlaktetemperatuur: - 140 tot 20 graden Celsius
• Samenstelling dampkring: kooldioxide (95,3%), stikstof (2,7%) en argon (1,6%)
• Manen: twee stuks Phobos en Deimos

Water op Mars

De planeet bevat littekens van waarschijnlijk rivierenbeddingen, overstromingen en oceanen. In de eerste miljard jaar van zijn bestaan, had Mars een veel dichtere dampkring, grotendeels uitgebraakt door vulkanen. Misschien lekte dit weg in de ruimte vanwege de geringere zwaartekracht. Een andere verklaring is dat Mars zijn inwendige warmte eerder verloor, omdat hij een stuk kleiner is. De ijzeren kern stolde en het magnetische veld verdween door elektrische stromen in de vloeibare kern. Zonder atmosfeer verdampt water heel snel. Onder de grond kan er een ijslaag liggen van misschien wel een kilometer dik. Het is wel zeker dat de polen van Mars ijs bevat. Of er water is, is nog niet zeker. De planeet heeft in tegenstelling tot de aarde geen stabiliserende grote maan. Dit zorgt ervoor dat de rotatie-as sterk varieert. Daardoor wijst een pool soms recht naar de zon en kan deze gaan smelten, waardoor koolzuur en waterdamp vrijkomt, die als sneeuw of regen neerlanden op het andere halfrond.

Verkenning op Mars

In het jaar 1965 kwam de eerste marsverkenner, de Mariner 4 langs de planeet. Er waren 22 zwart-witfoto’s gemaakt waarop de kale wereld vol kraters te zien was. In 1971 werd de Mariner 9 als eerste ruimteschip in de baan rond een andere planeet gebracht. Op dat moment was er een stofstorm gaande. Omdat Mars weinig zwaartekracht heeft, duurde het lang voordat het stof op de bodem lag. Daarna kwamen er diverse structuren in beeld, waarvan o.a. de “Olympus Mons”. Deze berg is ongeveer drie keer zo hoog als de Mount Everest. Het zuidelijke halfrond lijkt meer op de maan en het noordelijk halfrond is heel anders en is gebeeldhouwd door vulkanisme en misschien wel door stromend water in het verleden.

Marsonderzoek

Er zijn al ongeveer 50 ruimtesondes zijn naar Mars geweest. Vaak liep het verkeerd af. De biologische experimenten die zijn uitgevoerd leverden nooit bewijs op voor leven. In 1996 kreeg de belangstelling voor Mars een nieuw impuls. Dat kwam omdat er op aarde, in de Allan Hills op Antartica een meteoriet is gevonden afkomstig van Mars. Deze zou microscopische fossielen van Marsbacteriën bevatten. De claim bleek controversieel te zijn, maar blies het Marsonderzoek nieuw leven in.

In 2003 liet de Mars Express zien dat Mars drie geologische tijdperken kent:

1. Noachiaan, ruim 3 miljard jaar gelden
2. Het Hesperiaan, een overgangsperiode
3. Amazoniaan, de recentste periode

In het Noachiaan had Mars waarschijnlijk een dikke dampkring met veel water. In het Amazoniaan is het klimaat droog en ruig, en wordt gekenmerkt door de roestrode ijzerhoudende mineralen die de planeet zijn rode kleur geven. In het jaar 2008 werd er onder het oppervlak een witte laag permafrost (= een permanent bevroren ondergrond) blootgelegd en vanaf 2004 worden er sedimentlagen (lagen gesteente) aangetroffen die in water moeten zijn afgezet.

Verder onderzoek

Er zijn vele overeenkomsten met de aarde. Zo komt de zon ongeveer een keer in de 24 uur op, al schijnt hij op Mars maar half zo fel. De dunne dampkring bestaat grotendeels uit kooldioxide en is hij honderd maal zo ijl als de aardatmosfeer. In het jaar 2012 landde de onderzoeksrobot Curiosity na een reis van 8 maanden en 567 miljoen kilometer op Mars. Er zal verder worden gezocht naar tekenen van leven. Zo zal er in september 2014 de ruimtesonde Mangalyaan in een baan rond Mars gebracht worden. Deze is vooral bedoeld om technieken te testen voor toekomstige interplanetaire ruimtevluchten.