Sterren, wat zijn dat nou eigenlijk?

We denken vaak dat sterren kleine lichtpuntjes zijn. Op een heldere, donkere avond kun je zonder telescoop wel zo'n drieduizend sterren zien. In werkelijkheid zijn sterren grote hemellichamen van gloeiend gas. Ze lijken zo klein omdat ze zo ver van de aarde liggen. De dichtsbijzijnde ster bevindt zich een kwart miljoen keer verder dan de zon.

Wat zijn sterrenbeelden?

In de Oudheid herkenden sterrenkijkers bepaalde patronen in de sterren. Deze werden naar mensen en wezens uit mythen en legenden vernoemd. Een aantal van deze sterrenpatronen zijn gemakkelijk te identificeren, maar voor de meeste is veel fantasie nodig. Een van de mooiste sterrenbeelden is Ursa Major dat een beer voorstelt. De hemel is in 88 sterrenbeelden opgedeeld.

Wat is het hemelgewelf?

De oude astronomen dachten dat de sterren vastzaten aan een enorm gewelf dat rond de aarde draaide. Tegenwoordig weten we dat niet de sterren bewegen, maar dat de aarde ronddraait. Om de stand van de sterren te beschrijven denken we echter nog steeds aan een denkbeeldig hemelgewelf, dat net als de aarde een evenaar en polen heeft.

Bewegen de sterren?

Omdat de aarde ronddraait van west naar oost lijken de sterren van oost naar west langs de hemel te gaan. Sterren bij de denkbeeldige hemelpool blijven altijd boven de horizon en lijken in cirkels rond de pool te draaien.

Hoe kun je de afstand tot de sterren meten?

Houd je vinder op armslengte omhoog. Doe je linkeroog dicht en breng je vinden op één lijn met een ver voorwerp, bijvoorbeeld een schoorsteen. Open dan je linkeroog zonder je vinger te bewegen en doe je rechteroog dicht. Je vinger staat niet langer op één lijn met het voorwerp. Dat komt doordat elk oog vanuit een iets andere positie naar je vinger kijkt. Als astronomen naar een naburige ster kijken als de aarde zich aan de ene kant van de zon bevind, en vervolgens zes maanden later weer wanneer de aarde aan de andere kant staat, dan kunnen ze de verschuiving meten. Omdat ze weten wat de grootte van de aardbaan en de verschuiving is, kunnen ze de afstand van de ster berekenen.

Wat is de dierenriem?

Als je de sterren overdag zou kunnen zien, dan zou de zon voor de sterren in de verte staan. Omdat de aarde rond de zon draait, lijkt de zon langs een hemelstrook te draaien die de dierenriem heet. Lang geleden verdeelden astronomen deze hemelstrook in twaalf segmenten of ‘tekens’. Ze vernoemden deze naar de belangrijkste sterrenbeelden waar de zon doorheen lijkt te gaan: Aries (Ram), Taurus (Stier), Gemini(tweeling), Cancer (Kreeft), Leo(Leeuw), Virgo(Maagd), Libra(Weegschaal), Scorpius(Schorpioen), Sagittarius(Booschutter), Capricornus(Steenbok), Aquarius(Waterman) en Pisces(Vissen).