Rood-bruin Saharazand in Nederland en België

Ook in Nederland en België kunnen we Saharazand aantreffen. Niet de zandverstuiving Sahara, bij Ommen of het natuurgebied de Lommelse Sahara. Neen, wanneer er een stevige zuidelijke stroming staat en het regent licht bij ons, kan het gebeuren dat alles onder een laagje roodachtig stof zit: Saharazand. Stof uit de grootste zandwoestijn op aarde, de Sahara in Noord-Afrika.

• De woestijn Sahara in Noord-Africa
• Ontstaan grote woestijn
• Hoe komt het Saharazand in Nederland?
• Saharazand op voorwerpen
• Naast het Saharazand nog een extraatje

De woestijn Sahara in Noord-Africa

De Sahara heeft een oppervlakte van ongeveer 9.065.000 kilometer² en omvat deels of geheel de landen:

• Marokko;
• Mauritanië;
• Algerije;
• Niger;
• Mali;
• Tsjaad;
• Tunesië;
• Soedan;
• Egypte;
• Libië.

Ontstaan grote woestijn

Hoewel vandaag de dag de Sahara een grote woestijn is, was dat niet altijd zo. In een ver verleden bestond de Sahara voor het overgrote deel uit een tropisch of subtropisch graslandschap met verspreid voorkomende bomengroei, plantensoorten en kruiden (savanne). Tussen 18.000 en 10.000 voor Christus beleefde de Sahara een extreem droge periode, waarin de woestijn verder trok, richting zuiden. Daarna werd de Sahara weer vochtiger om zo ongeveer 4000 tot 6000 jaar verder tot verwoestijning te komen. Een van de redenen was onder ander dat bomen werden gekapt en niet vervangen. Het gevolg was dat het land verdorde en geen water meer vasthield. Hitte en wind kregen daardoor vrij spel. De Sahara is zeer droog en de gemiddelde neerslag is jaarlijks minder dan 100 millimeter. De dagen zijn verzengend heet en de nachten zijn koud.

Hoe komt het Saharazand in Nederland?

Saharazand of Saharastof worden veroorzaakt door zandstormen. Een harde, droge wind, een zeer lage luchtvochtigheid en heet weer veroorzaken deze zandstormen. Veel zandstormen worden vaak voorafgegaan door grote stofwolken. Eerst worden de lichtere stofdeeltjes opgewaaid en bij toenemende wind de zandkorrels. Een zandstorm begint met afzonderlijke stroken zand die zich verenigen en vervolgens als een groot gelig, beigeachtig ‘tapijt’ hoger en hoger wordend, over de woestijn dendert. Plotseling is er dan een ondoordringbare muur aan de horizon te zien. Een muur van wel drie kilometer hoog en wel 10 tot 20 kilometer lang. Jaarlijks blaast de wind 60 tot 200 miljoen ton stof omhoog. Het opgewaaide stof en zand wordt meegenomen tot hoog in de atmosfeer en leggen zo hele afstanden, afhankelijk van de windrichting.

Saharazand op voorwerpen

Wanneer de windrichting (luchtstroom) van zuid naar noord is gericht (richting Europa) kan het Saharazand terecht komen boven België en Nederland en zelfs nog hoger (Groenland, IJsland en Scandinavië). Valt er dan een beetje regen, dan komt het Saharazand met de regendruppels naar beneden. Dan vinden we het roodbruine Saharazand terug op auto’s, ramen, daken en bijvoorbeeld tuinmeubilair.

Atlantische oceaan
Het grootste deel van het Saharazand komt echter in de Atlantische Oceaan terecht. In het stof van Saharazand zit een hoeveelheid ijzer (vandaar de roodbruine kleur) waarmee een groot deel van de oceaan 'bemest' wordt. Hierdoor neemt de fotosynthese van plankton toe (plankton staat aan de basis van de voedselketen in de zee) en heeft een grote rol hierin, dankzij het ijzerrijke Saharazand. IJzer is namelijk essentieel voor de fotosynthese.

Naast het Saharazand nog een extraatje

Trekvlinders zijn vlinders die in het voorjaar naar Nederland toekomen. Vlinders die we alleen kunnen waarnemen in het voorjaar en de zomer. In het najaar vliegen de vlinders terug naar warmere oorden (Noord-Afrika). De aantallen distelvlinders die terugkomen naar Nederland wisselen per jaar behoorlijk. Een invasie distelvlinders valt vaak samen met het binnenkomen van Saharazand in ons land. Met een zuidelijke stroming, komt dus niet alleen het Saharazand onze kant op, maar ook de distelvlinders. Eind april 2012 kwam met sterke zuidelijke stroming Saharastof mee, én een invasie van distelvlinders.