Bliksem kan altijd dodelijk zijn: pas op met bliksem

Doden door blikseminslag, ze zijn er nog steeds. In 1910 werden in Friesland zes mensen gedood door een blikseminslag. Vier jaar later werden ook 16 mensen gedood in een jaar vol blikseminslagen en schades. Hoewel bliksem in de moderne tijd niet zoveel slachtoffers meer eist, vallen er toch nog steeds doden door bliksem. Ook in 2015 kwamen in Amersfoort nog 2 vrouwen om door blikseminslag. Zij schuilden onder een boom; de plek waar je dat nooit moet doen.

Een eeuw geleden vielen er veel dodelijke slachtoffers van bliksem

Een eeuw geleden werden mensen veel vaker het slachtoffer van blikseminslag. Dat kwam omdat veel meer mensen op het land werkten en dus onbeschermd waren tegen de inslagen. Bovendien hadden zij geen auto, maar fietsten ze, liepen ze of gingen ze met paard en wagen op weg om het geweld te ontvluchten. Gedood worden door de bliksem was dan ook niet een hele grote uitzondering.

Veel bliksemdoden in 1910 en 1914

1. In 1910 en 1914 vielen er in Friesland heel veel doden door blikseminslag.
2. In 1910 vielen landelijk 34 doden. Zeven van hen stierven in Friesland.
3. In 1914 waren er nog veel meer doden te betreuren. In heel Nederland stierven er 36 mensen, in Friesland waren dat er 9.

Hoeveel bliksemdoden per jaar?

1. Tot 1930 vielen er gemiddeld zo’n 15 doden per jaar die overleden aan de gevolgen van blikseminslag.
2. Daarna daalde hen aantal tot zo’n 10 per jaar.
3. In de oorlogsjaren is niet goed bijgehouden hoeveel mensen er stierven aan het natuurgeweld.
4. In de jaren ’50 is al weer te zien dat er gemiddeld 8 tot 9 mensen stierven aan de bliksem
5. Aan het eind van de jaren ’50 is er een verdere afname van dodelijke ongevallen door bliksem
6. Na 1965 sterven er nog zelden mensen aan het inslaan van bliksem

De meeste bliksemslachtoffers vallen in de zomer

Uit een analyse van de Friese slachtoffers blijkt wel dat het grootste aantal slachtoffers van bliksem in de zomer viel. Maar ook in het voorjaar (maart) en najaar (oktober) waren er nog doden te betreuren.

Bliksem slaat overal in

Uit onderzoek is wel gebleken dat er geen gebieden zijn die voortdurend worden getroffen door bliksem. De schichten slaan overal in en kennen geen voorkeur. Wel is duidelijk dat grotere steden vaak verschoond blijven van inslagen. Dit komt omdat daar meer beschutting is en hogere gebouwen. Bovendien hadden steden vaak al eerder bliksemafleiders dan dorpen.

Inslag in woning

Naast dat mensen vaak op het land getroffen werden door bliksem, eiste de inslag in huizen ook altijd mensenlevens. Omdat ze zelf getroffen werden, maar ook omdat er soms brand uitbrak en mensen daarbij omkwamen.

Veel minder slachtoffers van bliksem: er is veel meer kennis

Dat er tegenwoordig veel minder bliksemdoden te betreuren zijn heeft onder meer te maken met de kennis die mensen hebben van het weer fenomeen. Sportwedstrijden worden stilgelegd bij dergelijk weer, wandelaars zoeken een plaats op waar ze niet geraakt kunnen worden, mensen blijven in hun auto waar ze niet geraakt kunnen worden door de bliksem en kinderen mogen niet langer buiten spelen als het dondert en onweert.

Slecht weer vroeger: het werk moest wel doorgaan

Vroeger was dat heel anders. Er was niet alleen minder kennis, bij slecht weer moesten de mensen zo lang mogelijk op het land blijven werken om er zo voor te zorgen dat de oogst veilig werd gesteld. Bovendien gebeurde toen alles met de hand, dus duurde het binnenhalen van hooi of oogst veel langer dan nu. Ook het melken gebeurde vroeger gewoon buiten. De dieren werden op een klein veld bijeengedreven en werden gewoon buien gemolken. Ook als het bliksemde. Tegenwoordig is een oogst binnen een paar dagen binnen en werken mensen ook niet meer zoveel op het land. Bij bliksem zoekt iedereen bovendien de veiligheid van een auto of een woning of boerderij op. En koeien worden al lang niet meer buiten gemolken. Een groot deel van de dieren komt zelfs helemaal nooit buiten.

Bliksem: door God gezonden

Daar kwam nog bij dat bliksem vaak ook werd bekeken als iets dat door God was gezonden. Getroffen worden door bliksem was wat God had bedoeld, zo dacht men in de traditionele, christelijke en ambachtelijke samenleving.

Recente doden door blikseminslag

1. In 2018 werd een 71-jarige man in Zwanenburg (in de gemeente Haarlemmermeer) dodelijk getroffen door de bliksem(71). Ook hij bevond zich in een park.
2. In 2015 werden 2 vrouwen gedood toen ze in een park voor de bliksem schuilden tegen een boom. De slachtoffers zaten in het Park Randenbroek in het zuiden van Amersfoort. Een onweersbui werd hen fataal toen de bliksem in de boom insloeg en hen ook raakte.
3. In 2006 werden bij een begrafenis in Vorden twee muzikanten gedood door de bliksem tijdens de plechtigheid op de begraafplaats.
4. In 1997 werd in Friesland de 18-jarige Antonius Popma uit Amsterdam dodelijk getroffen op Ameland door bliksem toen hij met twee vrienden probeerde de tent bij harde wind overeind te houden. Vermoedelijk is de bliksem ingeslagen op de tentstok die hij vasthield.

Blikseminslag: niet te vermijden

Aan blikseminslag is eigenlijk niets te doen. Soms bevindt een mens zich op een bepaald moment op een punt waar de bliksem gewoon inslaat. Dat is gewoon vette pech en er kan veel aan blikseminslag worden gedaan, maar niet alles. Iemand kan altijd getroffen worden door bliksem en daardoor zijn leven laten. Daarom is het advies om een zo veilig mogelijke plek op te zoeken en niet buiten in de vrije natuur waar de bliksem overal kan inslaan. Schuil niet onder bomen, maar loop ook niet door het open veld waar de flitsen je kunnen raken.