Natte Hollandse zomers

De zomers in Nederland kenmerken zich de afwisseling: dan is het prachtig zomerweer met zon en hoge temperaturen. De andere keer is het nat, koud en guur. Hoe hebben de zomers er in de afgelopen ruim 100 jaar uitgezien?

De zomer

Om meer te kunnen vertellen over de zomer, is het van belang af te stemmen wat er onder zomer wordt verstaan. Er zijn meerdere definities van de zomer. Er is bijvoorbeeld een astrologische zomer en een meteorologische zomer.

Het begin van de astronomische zomer wordt bepaald door de zomerzonnewende. Op dit moment gaat de zon door het zogeheten zomerpunt: op deze dag bereikt de zon de hoogste stand boven de horizon. Deze dag is de langste dag van het jaar. Meestal is het begin van de astronomische zomer rond 21 juni en eindigt rond 23 september. Let wel, dit zijn de gegevens voor het noordelijk halfrond. Ben je op het zuidelijk halfrond, dan begint de astronomische zomer rond 21 december en eindigt het rond 20 maart). Dit heeft met de schuine stand van de aardas ten opzichte van de zon te maken.

De meteorologische zomer begint op het noordelijk halfrond op 01 juni en eindigt op 31 augustus. Op het zuidelijk halfrond begint de meteorologische zomer op 01 december en begint de herfst op 01 maart. In dit artikel wordt verder gesproken over de meteorologische zomer.

Volgens het klimaatsysteem van Köppen heeft Nederland een gematigd maritiem klimaat (Cfb klimaat). Dit klimaat wordt gekenmerkt door milde winters en koele zomers. In Nederland heeft met name de Noordzee veel invloed op het klimaat en veroorzaakt verschillen tussen het kustgebied en bijvoorbeeld het gebied van Nederland landinwaarts (tegen Duitse grens of Limburg).

Aantal millimeters neerslag

Het lijkt alsof de neerslag, de regen dus, de zomers in Nederland beheerst. Regenbuien volgen elkaar op en tussendoor zijn de oplevingen met lekker zomerweer van korte duur. In onderstaand overzicht wordt weergegeven welke zomers in de afgelopen ruim 100 jaar (vanaf 1901) de meeste neerslag hadden. Het zijn de gegevens van KNMI meetstation in De Bilt. Tegenover de natte zomers uit het overzicht, zijn er ook de zomers die juist door heel weinig neerslag de boeken in zijn gegaan. Dit zijn de zomers van 1983 (88,40 millimeter), van 1921 (85,40 millimeter) en als meeste ‘droge zomer’ die van 2003 (73,60 millimeter).

Aantal uren zonneschijn

Het is niet alléén maar neerslag dat de zomers in Nederland beheerst. Ook de zon laat zich geregeld zien. In onderstaand overzicht wordt de top 10 van zomers vanaf 1901 met het grootste aantal uren zonneschijn weergegeven, gemeten op het KNMI meetstation in De Bilt. Tegenover de zomers met heel veel zon, staan de zomers met het laagste aantal uren zonneschijn. Dit zijn de zomers van 1987 en 1988 met respectievelijk 424,4 en 421 uren zonneschijn. De zomer van 1907 spant echter de kroon met slechts 377,7 uren zon.

Gemiddelde temperatuur

Wat hebben de neerslag en aantal uren zonneschijn dan voor effect op de temperatuur? Veel neerslag zorgt voor afkoeling, zeker als de zon er ook niet doorheen komt. Terwijl weinig neerslag en veel uren zonneschijn juist voor opwarming zorgt, en daarmee de gemiddelde temperatuur in de zomer zal doen stijgen. In onderstaand overzicht zie je de top 10 van zomers met de hoogste gemiddelde temperatuur (in graden Celsius) vanaf het jaar 1901. Het zijn de gegevens van met KNMI meetstation in De Bilt. De meeste koele zomers zijn de zomer van 1916 (14,6 graden), 1956 (14,4 graden) en aan kop de zomer van 1907 met slechts 14,3 graden.


Opvallend is dat de zomer van 1947 nog altijd in de boeken staat als de zomer met de hoogste gemiddelde temperatuur. Deze zomer heeft ook het meeste aantal uren zonneschijn, dus daar ligt een oorzaak voor deze hoge temperatuur. Echter, de zomer van 1947 komt niet voor in de top 10 van zomers met minste aantal millimeters regen. En dus betreft het niet een uitzonderlijk droge zomer. Na de zomer van 1947 is de zomer van 2003 degene met de hoogste gemiddelde temperatuur. Deze zomer van 2003 is juist wél de meest droge zomer in de afgelopen ruim 100 jaar. Ook staat de zomer van 2003 in de top 10 van zomers met de meeste aantal uren zonneschijn in de afgelopen 100 jaar. Maar wel pas op een 8e plaats, met 134 uren minder zonneschijn dan de zomer van 1947.

Als je in de zomermaanden naar buiten kijkt en je ziet wéér de regen met bakken uit de hemel vallen, realiseer je op basis van de informatie uit dit artikel dan, dat het altijd slechter kan. En dat er hoop is op beter weer in de Hollandse zomer.

Lees verder

• Koude Hollandse winters