Recycleren als mijnbouw

Veel grondstoffen blijven duurder worden omdat ze zeldzamer worden. Het recycleren van waardevolle grondstoffen kan een deel van de oplossing zijn, want ons afval zit nog boordevol waardevolle materialen.

Inhoudsopgave

• Recycleren
• Downcycling
• Holisme
• Bovengrondse mijnbouw

Recycleren

De laatste decennia wordt er steeds meer gerecycleerd. Afval wordt zoveel mogelijk gesorteerd verzameld. PET-flessen, glas, organisch afval, batterijen en spaarlampen: wat herbruikbaar is wordt zo veel mogelijk apart ingezameld. De tijd van alles samen in een zwarte zak steken lijkt voorbij. Omdat we in onze maatschappij aan massaconsumptie doen, worden er veel dingen geproduceerd die maar een kort leven zullen leiden. Grondstoffen om dingen van te maken worden steeds duurder, omdat we ze zo massaal gebruiken en ze daarom zeldzamer worden. De noodzaak om te recycleren is dus ecologisch én economisch. Bij het recycleren erkennen we dat 'afval' vaak nog waarde heeft. Organisch afval kan bijvoorbeeld nog gebruikt worden als biomassa om energie op te wekken.

Downcycling

Vaak is er echter sprake van 'downcycling' in plaats van recycling. Materiaal wordt gesorteerd en herbruikt, maar verliest wel aan waarde. Zo kan je bijvoorbeeld niet eindeloos papier blijven maken van oud papier. De stevigheid en lengte van de vezels neemt elke cyclus af. Daarom moet er steeds een nieuwe bron van vezels, bijvoorbeeld van hout, aan toegevoegd worden.

Downcycling gebeurt ook omdat er bij het ontwerpen en het maken van producten onvoldoende aan recycleren en herbruiken van grondstoffen wordt gedacht. Vaak worden allerlei producten zoals hout, plastiek, metaal, … met elkaar verbonden met giftige lijmen. Dit is stevig en goedkoop om te maken, maar zorgt ervoor dat de materialen wanneer ze op de afvalberg belanden moeilijk weer gescheiden kunnen worden om ze opnieuw te gebruiken.

Holisme

Bij het ontwerpen van nieuwe producten wordt er gelukkig steeds meer aandacht besteed aan deze aspecten. Er wordt steeds meer vanuit gegaan dat de wereld één ondeelbaar geheel is. Zoiets als 'afval' bestaat dus eigenlijk niet. Het is gewoon een verzamelnaam voor allerlei materialen en producten waarmee we op dit moment niet weten wat te doen. Het komt er op aan om dit niet allemaal samen op een afvalberg of in een verbrandingsoven te gooien, maar wel gescheiden te houden. Op die manier kan er gezocht worden naar manieren om die materialen opnieuw te gebruiken. Van oude PET-flessen kunnen bijvoorbeeld truien gemaakt worden.

Bovengrondse mijnbouw

In het verleden, en waarschijnlijk ook nu nog, werd heel veel elektronisch afval naar ontwikkelingslanden gestuurd. Het 'e-waste' wordt daar door arme mensen gewoon in open lucht uit elkaar gehaald en verbrand. Met de verbranding proberen de mensen de waardevolle metalen die in elektronica gebruikt worden te verzamelen. Daarbij komen allerlei schadelijke gassen vrij, die door de arbeiders worden ingeademd. Het werk is ongereguleerd en de mensen dragen vaak niet eens een masker.

Maar er is verbetering op komst voor het omgaan met elektronisch afval. In Hoboken baat Umicore een fabriek uit die gespecialiseerd is in het ontleden van oude elektronica, ze doen aan 'bovengrondse mijnbouw' om metalen te winnen uit afval. Umicore is ontstaan uit echte mijnbedrijven uit de koloniale tijd, zoals 'Union Minière de Haut Katanga', dat in de mineralenrijke Congolese regio Katanga actief was. De laatste decennia is het steeds meer een technologie- of all-round materialenbedrijf geworden, in plaats van een mijnbedrijf.

De vestiging van Umicore in Hoboken is gespecialiseerd in het herwinnen van edele metalen uit gebruikte producten. Hun belangrijkste grondstof is elektronisch afval: oude gsm's, radio's, tv's, pc's en laptops, elektronisch speelgoed, … Umicore is marktleider in het recycleren van edele metalen uit elektronisch afval. In de Hobokense fabriek worden 17 verschillende metalen gerecycleerd, waaronder zilver, goud, palladium, platina, rodium, lood, koper en seleen. Het verzamelen van dit waardevol afval wordt soms ook wel citymining genoemd.

In tegenstelling tot de vezels uit het papier-voorbeeld van hierboven, blijven de edele metalen altijd even waardevol. Ook wanneer ze geraffineerd en gerecycleerd werden uit oude producten zijn ze net zo bruikbaar als metalen die recent uit de grond werden gehaald. Bovendien beweren ze zelf dat dit milieuvriendelijker is dan klassieke mijnbouw. Uit een ton erts wordt bij een klassieke mijn zo'n 5 gram goud gewonnen, Umicore wint tot 300 gram goud uit een ton afval. Er worden geen bossen gekapt of landschappen vernield zoals bij (open) mijnbouw vaak het geval is. Er zouden ook minder schadelijke stoffen in de lucht, water en bodem terecht komen. Al blijft dat relatief: een fabriek waar metalen geraffineerd worden kan waarschijnlijk nooit helemaal groen zijn. Volgens het Canadese onderzoeksbureau Corporate Knights is Umicore met haar vernieuwende recyclagetechnieken het meest duurzame bedrijf ter wereld. Umicore staat helemaal op kop in de Corporate Knights "Global 100 Most Sustainable Corporations in the World index".

Lees verder

• Geothermische energie in Oost-Afrika
• Getijdenenergie
• Solipsisme: wat is reëel en wat is illusie?
• Spaarpot kleingeld: waar inwisselen?
• Waarom zijn planeten bolvormig?