De schoonheid van amber

In de oertijd en in de vroege oudheid was amber een van de meest geliefde edelstenen. De prehistorische mens hield van amber omdat dit mineraal mooi gekleurd en gemakkelijk te bewerken was. In het oude Assyrië en Babylonië was men dol op sieraden van amber en zelfs Griekse dichter Homerus bezong in de Odyssee de schoonheid van amber. Omstreeks die tijd werd amber al gezien als een substantie van plantaardige oorsprong. De oude Grieken wisten al dat amber kleine stofdeeltjes aantrekt als je er met een doek over hebt gewreven.

Handel

Amber was in Rome zeer gewild. De grote afstand tussen de vindplaatsen van amber en de grenzen van het Romeinse Rijk maakte de steen duur en bijzonder begerenswaardig. Het is bekend dat Nero (37-68 n. Chr.) opdracht gaf om amber uit de verre kusten van de Baltische zee. Door de eeuwen heen is amber zeer populair gebleven. In de Middeleeuwen maakte men er sieraden van en zelfs nu is er nog veel vraag na.

Waar komt amber vandaan?

Amber is het fossiele hars van naaldbomen uit het Tertiair. In dat tijdperk groeiden dichte wouden en uit beschadigde bomen sijpelde hars, zoals ook nu nog in onze bossen gebeurt, maar in het Tertiair zat er meer hars in de bomen. Het hars vloeide uit de wonden en scheuren en vormde kleine druppels of grotere klompen. Deze lieten los van de boom en vielen op de grond, waar ze in de loop van de tijd bedekt raakte met sedimenten. Miljoenen jaren verstreken, tot ze door erosie door water weer bloot kwamen te liggen.

Vorm

Gewoonlijk is amber gewolkt, maar soms doorschijnend of zelfs doorzichtig; het weegt uitzonderlijk weinig. De grootste amberkei is uit afzettingen aan de Oostzee gehaald en bevindt zich in het natuurwetenschappelijke museum van de Humboldtuniversiteit in Berlijn. Dit weegt bijna 8 kilo. Men zegt dat er aan de Baltische kust brokken van maar liefst 10 kilo zijn gevonden.

Vindplaatsen

Amber wordt, zoals bekend, vooral aan de Oostzee gevonden, waar het mineraal vaak na zeestormen door de woeste golven op het strand wordt geworpen. Verdere afzettingen bevinden zich ten noordwesten van Kaliningrad, voornamelijk in de omgeving van Jantarnyj (vroeger bekend als het voormalige Palmnicken). Ook langs de Poolse en Duitse kusten en in Denemarken, Zweden, Nederland en Oost-Engeland wordt amber gevonden. Amber van de Oostzee is zelfs op veel plaatsen in Midden-Europa te vinden, ten zuiden van de oorspronkelijke afzettingen, voornamelijk in Silezië.

Wetenschappelijk

In sommige amberklompjes zijn de resten van planten en insecten bewaard gebleven. De insecten bleven plakken aan het stromende hars en werden erdoor omsloten. Dergelijke vondsten uit het Tertiair, dat 50 miljoen jaar achter ons ligt, zijn uiteraard van heel groot belang voor de wetenschap, want soms zijn de organismen tot in het kleinste detail bewaard gebleven. Ze moeten in de amber bestudeerd worden, want het is jammer genoeg onmogelijk ze eruit te halen.

Lees verder

• De diamant, koning der edelstenen
• De schoonheid van topaas
• De robijn, edelste van alle korundstenen