De robijn, edelste van alle korundstenen

Geen gekleurde edelsteen wordt zo met sentimentele lofprijzingen overladen als de rode robijn. Bij alle volken symboliseert deze van oudsher het allerbeste wat de mens op de aarde kan te beurt vallen.

De robijn, de edelste van alle korundstenen

De robijn dankt zijn faam aan de rode gloed, de kleur van het smeulende vuur onder zijn glanzend oppervlak, dat bedekt is men een transparante laklaag. Licht en fluwelen tinten zwemmen van roze naar donker purper. Maar de bekroning van alle schoonheid, de fraaiste en edelste nuance is wel het zogenaamde duivenbloedrood, een diepe schakering van karmijnrood. Hoe levendiger het rood fonkelt, des te edeler en kostbaarder is de robijn.

De naam robijn komt uit het middeleeuws latijn rubinus (roodachtig), dat teruggaat op het oudlatijn rubeus (rood).

De robijn behoort samen met de saffier tot de koninklijke korundfamilie. Dit betekent dat hij eveneens bestaat als alle korundstenen uit gekristalliseerde aluinaarde, en daar zijn uitzonderlijke eigenschappen dankt: grote hardheid (9), groot soortelijk gewicht (3,99) en sterke lichtbreking, waardoor hij in de buurt van de diamant komt te staan. In de hiërarchie der edelstenen staat behalve de diamant, geen steen hoger dan de robijn. Dat wisten de oude Indiërs zeer goed. Vandaar de naam ratnanâjaka (heer der edelstenen) van de robijn in het Sanskriet.

De robijn dankt zijn fascinerende rode kleur aan zijn chroomoxidegehalte, waarbij het chroomoxide een geringe fractie van het aluminiumoxide in het kristalrooster vervangt. De fraaie duivenbloedrode kleur, waaraan de kenners de voorkeur geven, treedt op bij een gehalte van 0,1% zuiver chroomoxide. Bij hogere oxidatiegraad van het chroom, waarbij het driewaardige chroom gedeeltelijk vervangen is door vierwaardig chroom, treden oranje tinten op. Andere schakeringen van rood, zoals bruinrood en zelfs paarsrood, berusten op de aanwezigheid van ijzer- en vanadiumsporen in het kristal. Met toenemende ijzergehalte wordt de steen bruiner, terwijl het vanadiumgehalte aansprakelijk is voor de blauwe inslag.

Het feit dat het metaalchroom vrij zeldzaam is in de bovenste lagen van de aardkorst verklaart de grote zeldzaamheid van de robijn. Het ontstaan van de robijnen is immers afhankelijk van de uiterst kleine waarschijnlijkheid dat het uit grote diepte opstijgende chroomhoudende magma toevallig de plaats bereikt waar aluinaarde uitkristalliseert. Dat is meteen de reden waarom de robijn de duurste van alle edelstenen is.

De robijn is een contact-metamorf mineraal uit het overgansstadium tussen de pegmatitische en de pneumatolytische fase van de magnetische kringloop. In de bergachtige omgeving van Mogok in Birma bevindt zich een klassiek voorbeeld van formaties uit dit stadium. Daar ontmoet je rijkste robijnvindplaatsen ter wereld, die de allerfraaiste stenen opleveren. De Birmaanse vindplaatsen zijn de rijkste ter wereld. Rijke vindplaatsen bevinden zich eveneens in Thailand, Sri Lanka en Cambodja, alsook in Tanzania, Afghanistan en Noord-Carolina. Zelfs in Centraal-Europa.

Lees verder

• De diamant, koning der edelstenen
• De schoonheid van topaas
• De schoonheid van amber