Orkaan: natuurverschijnsel met vaak veel slachtoffers

Een orkaan is een natuurverschijnsel dat soms meer dan honderdduizend slachtoffers eist. In onze streken komen geen orkanen voor maar wereldwijd zijn er acht gebieden waar hevige orkanen kunnen voorkomen en grote verwoestingen aanrichten en waar ook doden vallen te betreuren. Een orkaan is een zeer hevige tropische storm die ontstaat uit een depressie die tot die storm uitgroeit. Zo’n storm kenmerkt zich door drie eigenschappen namelijk voldoende atmosferische convectie, een gesloten circuit en een warme kern.

Natuurverschijnsel orkaan, tyfoon of cycloon

Orkanen hebben, afhankelijk van de streek waar ze voorkomen, verschillende namen. Het woord orkaan is afgeleid van Hurricane wat de naam is van de god van de wind en vernietiging. In het oostelijk en centraal deel van de Grote Oceaan en in de Atlantische Oceaan wordt een tropische storm orkaan genoemd maar hetzelfde verschijnsel in Azië heet een tyfoon of cycloon.

Gebieden met de meeste orkanen

Hoewel orkanen tropisch zijn en zowel in de tropen als de subtropen ontstaan komen ze dicht bij de evenaar niet voor. De acht gebieden waar zich de meeste orkanen voordoen zijn:

• In het noorden van de Atlantische Oceaan.
• In het oosten, midden en westen van de Stille Oceaan.
• In het zuidwesten van de Stille Oceaan.
• In het zuidwesten en zuidoosten van de Indische Oceaan.
• In het noorden van de Indische Oceaan.

In die streken komen in het westen van de Stille Oceaan de meeste orkanen voor en de minste in het noorden van de Indische Oceaan.

Kenmerken van orkaan

Een orkaan heeft als opvallendste kenmerk een centrum (oog) met de laagste luchtdruk en weinig of geen windsnelheid en winden die daar met grote snelheden omheen draaien. De stormwind van een orkaan gaat harder dan windkracht twaalf. Meestal gaat een orkaan gepaard met zware regenval. Bij het ontstaan van een orkaan is altijd een lagedrukgebied aanwezig en zal een convectie nooit spontaan gaan draaien. Jaarlijks zijn er wereldwijd tachtig tot negentig tropische stormen waarvan er zich twee of drie tot een orkaan ontwikkelen.

Schaal van Saffir en Simpson

Om de kracht van een orkaan aan te geven wordt gebruik gemaakt van de schaal van Saffir en Simpson. Die classificatie is nodig voor een betere voorbereiding op de te verwachten schade die een orkaan zal aanrichten. Een overzicht van de verschillende orkanen is:

Verschil orkaan en tornado

Een orkaan is niet hetzelfde als een tornado. Hoewel orkanen en tornado’s enigszins vergelijkbare verschijnselen zijn bestaan er toch belangrijke verschillen. Een tornado is in het algemeen niet breder dan achthonderd meter terwijl een orkaan honderden kilometers breed kan zijn. Een kleine orkaan is in totaal ruim tweehonderd kilometer breed en een grote orkaan kan rond de negenhonderd kilometer halen gemeten vanaf het centrum van het oog tot de rand van de buitenste wolken. Een ander verschil is dat een orkaan ontstaat boven een oceaan die minstens zevenentwintig graden warm is en een tornado ontstaat boven land waar twee luchtstromen botsen. Een orkaan kan wel een week duren wat niet het geval is met een tornado die meestal binnen een kwartier voorbij is. Door die lange duur kunnen orkanen veel meer schade aanrichten dan een tornado. Zeker is dat het geval als een op de oceaan ontstane orkaan bij het bereiken van land een vloedgolf veroorzaakt.

Orkaan eist dikwijls veel slachtoffers

Bij een cycloon van 7 oktober 1737 in de Golf van Bengalen vielen meer dan 250.000 slachtoffers. Een vloedgolf als gevolg van een orkaan in 1970 in Bangladesh veroorzaakte naar schatting 300.000 slachtoffers. Soms komen bij een cycloon hoeveelheden neerslag voor van 750 mm wat evenveel is als de neerslag van een heel jaar in Nederland. De meeste schade wordt aangericht als een orkaan de kust bereikt. Slachtoffers vallen dan vaak door vloedgolven die een hoogte van zes meter kunnen bereiken. Boven de zee kunnen de golven nog veel hoger zijn zoals in 1995 bij de Hurricane Luis waar dertig meter werd bereikt. De kracht van een orkaan wordt eenmaal boven land snel minder.

Lees verder

• Tornado, verwoestend natuurverschijnsel